Krakowska szkoła ekonomii wobec Wielkiego Kryzysu

• Autorzy: Krzysztof Turowski

Warianty tytułu

Great Depression in the Views of the Cracow School of Economics

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wielki Kryzys rozpoczęty w 1929 r. był jednym z najważniejszych wydarzeń wstrząsających gospodarką światową w okresie międzywojennym, a nawet w całym XX wieku. Wielu ówczesnych ekonomistów starało się już na bieżąco dokonać zarówno teoretycznej analizy przyczyn kryzysu, jak również przedstawić propozycje dla polityki gospodarczej, mające ustabilizować sytuację gospodarczą w skali krajowej i międzynarodowej. Artykuł omawia stanowiska formułowane w tej kwestii w obrębie tzw. krakowskiej szkoły ekonomii, do której należeli czołowi wówczas ekonomiści polscy: Adam Krzyżanowski, Ferdynand Zweig oraz Adam Heydel. W obrębie tej szkoły można wyróżnić dwa stanowiska: dewaluacyjne (Krzyżanowski i Zweig) oraz deflacyjne (Heydel) - to ostatnie bliskie teorii cykli koniunkturalnych Misesa i Hayeka. Te dwie propozycje, mimo zbieżności liberalnych poglądów politycznych, były rozbieżne w diagnozie źródeł kryzysu, co miało swoje konsekwencje w różnicach zaleceń dla polityki antykryzysowej. (abstrakt oryginalny)

EN

The Great Depression which began in 1929 was one of the most important shocks that hit the world economy in the inter-war period and even in the whole XX century. Many economists of that time tried to give a theoretical explanation of the causes of the crisis and to present some policy proposals that could stabilize economic situation both in individual countries and worldwide. The article presents the viewpoints on this question formulated within the so-called Cracow school of economics which included prominent Polish economists of that time: Adam Krzyżanowski, Ferdynand Zweig, and Adam Heydel. Within that school, two major stands on the subject can be distinguished: one favouring devaluation (Krzyżanowski and Zweig), and another arguing in favour of deflation (Heydel) - the latter being close to business cycle theory of Mises and Hayek. These two proposals, despite the similarity of liberal political views, were divergent in the diagnosis of crisis' causes, which resulted in different recommendations as to the anti-crisis policy. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Krakowska szkoła ekonomii; Kryzys gospodarczy; Cykl koniunkturalny; Interwencjonizm; Teoria ekonomii

EN

Cracow school of economics; Economic crisis; Business cycles; Interventionism; Economic theory

• Czasopismo: Ekonomista
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 3
• Strony: 431--449

Twórcy

autor

Krzysztof Turowski

• Uniwersytet Gdański, doktorant

Bibliografia

• Danowska-Prokop В. (2016), Teoria pieniądza w ujęciu polskich marginalistów, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", s. 287.
• Godłów-Legiędź J. (1983), Stosunek polskich ekonomistów liberalnych okresu międzywojennego do interwencjonizmu państwowego, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica" 27.
• Górski J., Kowalik Т., Sierpiński W. (1967), Historia powszechnej myśli ekonomicznej 1870-1950, Państwowe Wydawnictwa Naukowe, Warszawa.
• Grzybek D. (2005), Nauka czy ideologia: biografia intelektualna Adama Krzyżanowskiego, Księgarnia Akademicka, Kraków.
• Grzybek D. (2007), Teoria ekonomiczna a porządek społeczny w pismach Adama Heydla, "Politeja" 8.
• Grzybek D. (2012), Polityczne konsekwencje idei ekonomicznych w myśli polskiej 1869-1939, Księgarnia Akademicka, Kraków.
• Hayek F. (2014), Pieniądz i kryzysy. Dzieła wybrane, tom I, Instytut Ludwiga von Misesa, Warszawa.
• Hayek F. (1939), Profits, Interest and Investment, Routledge, London.
• Heydel A. (1931), Czy i jak wprowadzić liberalizm ekonomiczny? "Przegląd Współczesny" 105.
• Heydel A. (2012), Dzieła zebrane, Instytut Ludwiga von Misesa, Warszawa.
• Hockuba Z. (2012), Między ekonomią a sztuką - o życiu i twórczości Adama Heydla, w: A. Heydel, Dzieła zebrane, tom 1, Instytut Ludwiga von Misesa, Warszawa.
• Mises L. (2007), Ludzkie działanie, Instytut Ludwiga von Misesa, Warszawa.
• Mises L. (2006), The Causes of the Economic Crisis and Other Essays Before and After the Great Depression, Ludwig von Mises Institute, Auburn, AL.
• Jastrzębski R. (2013), Polityka deflacyjna II Rzeczypospolitej a prawo lat trzydziestych XX wieku, "Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego" 16.
• Knakiewicz Z. (1967), Deflacja polska 1930-1935, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Krzyżanowski A. (1934), Albo dewaluacja, albo oszczędność, "Czas" 17.
• Krzyżanowski A. (1936), Dolar i złoty oraz inne pisma pomniejsze i przemówienia 1931-35, Drukarnia W. L. Anczyca i Spółki, Kraków.
• Krzyżanowski A. (1931), Polityka i gospodarstwo. Pisma pomniejsze oraz przemówienia z lat 1920-31, Gebethner i Wolff, Kraków.
• Krzyżanowski A. (1932), Polska polityka walutowa, "Czas" 150.
• Landau Z., Tomaszewski J. (1982), Wielki Kryzys 1930-1935. Gospodarka Polski Międzywojennej 1918-1939, t. 3, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Lityńska A. (1992), Dzieje ekonomii akademickiej w Krakowie do czasów drugiej wojny światowej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków.
• Lityńska A. (2004), Krakowski ośrodek ekonomiczny w latach 1918-1939, "Prace Komisji Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejętności" 6.
• Lityńska A. (2010), Krytyka etatyzmu w ujęciu ekonomistów Szkoły Krakowskiej, "Zeszyty naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie" 844.
• Lityńska A. (2001), Połska myśl ekonomiczna okresu międzywojennego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków.
• Lityńska A. (1983), Szkoła Krakowska 1921-1939, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków.
• Lityńska A. (2012), Wkład ekonomistów polskich do rozwoju nauki ekonomii w okresie międzywojennym, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie" 897.
• Paryna W. (2011), Adam Heydel - polski "austriak" w metodologicznym boju, w: M. Machaj (red.), Pod prąd głównego nurtu ekonomii, Instytut Ludwiga von Misesa, Warszawa.
• Pollok A. (2011), Z historii Towarzystwa Ekonomicznego w Krakowie (1921-1939), "Zeszyty Naukowe / Polskie Towarzystwo Ekonomiczne" 9.
• Roszkowski W. (2010), Społeczny ruch ekonomistów w Polsce przed rokiem 1939, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Rothbard M. (2010), Wielki Kryzys w Ameryce, Instytut Ludwiga von Misesa, Warszawa.
• Rothbard M. (2006), Złoto, banki, ludzie - krótka historia pieniądza, Fijorr Publishing, Warszawa.
• Robbins L. (1937), Wielkie przesilenie gospodarcze, Nakładem Towarzystwa Ekonomicznego w Krakowie, Kraków.
• Suchodolski S. (2015), Jak sanacja budowała socjalizm, Wydawnictwo 3S Media, Warszawa.
• Taylor E. (1958), Twórczość naukowa Adama Krzyżanowskiego, "Ruch Prawniczy i Ekonomiczny" 20.
• Taylor E. (2008), Wspomnienia ekonomisty, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań.
• Zagóra-Jonszta U. (2011), Liberalizm ekonomiczny szkoły krakowskiej - walka z etatyzmem, "Współczesne Problemy Ekonomiczne" 3.
• Zbyszewski W. (2015), Zagubieni romantycy i inni, Instytut Książki, Kraków.
• Zweig F. (1937), Adam Krzyżanowski, Nakładem Towarzystwa Ekonomicznego w Krakowie, Kraków.
• Zweig F. (1936), Kryzys liberalizmu jako kryzys wymiany i podziału pracy, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 16.
• Zweig F. (1933), O programach wałki z kryzysem, Nakładem Towarzystwa Ekonomicznego w Krakowie, Kraków.
• Zweig F. (1928, 13 października), O wytyczne polityki gospodarczej państwa, "Kurier Gospodarczy i Finansowy".
• Zweig F. (1938), Zmierzch czy odrodzenie liberalizmu, Książnica Atlas, Lwów-Warszawa.