Serial Dyrektorzy. Dzieje prawnego unormowania statusu dyrektora teatru

• Autorzy: Paweł Płoski

Warianty tytułu

Dyrektorzy TV Series. The History of the Legal Status of a Manager

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W publicystycznych ujęciach polityki kulturalnej dominuje przekonanie, że zmiana ustrojowa roku 1989 była momentem, w którym zakończył się okres dobrobytu i beztroski polskich teatrów, natomiast dyrektorzy tych instytucji stanęli przed wieloma nowymi problemami, nieznanymi w czasach PRL-u. W tym artykule - na podstawie badania środowiskowych starań o umocnienie pozycji dyrektora teatru w relacjach z władzami - dowodzę, że to pogląd upraszczający, do tego idealizujący sytuację kultury w Polsce Ludowej. Długotrwałe i pełne komplikacji starania o określenie zasad funkcjonowania dyrektorów teatrów - które zajęły ponad pięćdziesiąt lat (1958-2011) - przypominają telewizyjny "tasiemiec". Stąd tytuł artykułu nawiązujący (luźno) do popularnego w latach siedemdziesiątych serialu Dyrektorzy, portretującego menedżerów socjalistycznego przemysłu. Choć trzeba zastrzec, że w artykule będzie mniej dramatycznych zwrotów akcji. Analiza źródeł pokazuje niezmienność bolączek polskiego życia teatralnego, które z socjalizmu przeniosły się do kapitalizmu, z dyktatury do demokracji. W tych sprawach wciąż na nowo podejmowane są przez dyrektorów teatrów negocjacje z władzami. (fragment tekstu)

EN

In journalistic publications about cultural policy, there is a prevailing conviction that the system change of 1989 put an end to the prosperity and carefreeness of Polish theaters and made managers of these institutions face many new problems, unknown in the days of communism. In this paper, based on the study of community efforts to strengthen the position of theater managers in relations with authorities, I argue that this view is overly simplistic and idealizes the situation of culture in the communist Poland. The prolonged and complex efforts to determine the rules of theater manager's work - which took more than fifty years (1958-2011) - are like a television "soap opera." Hence the paper's title (loosely) alluding to the Polish TV show Dyrektorzy, popular in 1970s, which portrays managers of the socialist industry, although the paper does not contain as many dramatic turns of events. The analysis of the sources shows the unchanging ills of the Polish theatre life, which moved from socialism to capitalism, from dictatorship to democracy. Theatre managers are still forced to negotiate with authorities. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Instytucje kultury; Zarządzanie; Teatr; Regulacje prawne

EN

Cultural institutions; Management; Theater; Legal regulations

• Czasopismo: Zarządzanie w Kulturze
• Rocznik: 2017
• Tom: 18
• Numer: z. 3
• Strony: 423--441

Twórcy

autor

Paweł Płoski

Bibliografia

• Biernat S., Położenie prawne instytucji artystycznych, "Państwo i Prawo" 1985, nr 7-8, s. 54-66.
• Butkiewicz Z., List do redaktora naczelnego, "Teatr" 2016, nr 12.
• Cehl L., Myśmy wszystko zapomnieli, "Scena" 2001, nr 3.
• Csató E., Dłużej zwlekać nie podobna, wstępniak, "Teatr" 1958, nr 24.
• Csató E., O status dyrektora teatru, wstępniak, "Teatr" 1959, nr 21.
• Greń Z., Taki nam się snuje dramat... Szkice z teatru 1971-1976, Kraków 1978.
• Kunc W., Organizacja i zarządzanie teatrem w Polsce na przykładzie Opery na Zamku [w:] Międzynarodowa Konferencja "Teatry w Europie". Organizacja, finansowanie i współpraca transgraniczna, Szczecin 2003, s. 47-54.
• Lis A., Teatry dramatyczne w czasie przemian w latach 1989-1997 [w:] T. Kostyrko (red.), Kultura Polska 1989-1997. Raport, Warszawa 1997, s. 55-70.
• Markow R., Po co dyrektorowi teatru kontrakt menadżerski? [w:] II Międzynarodowa Konferencja "Teatry w Europie". Teatr - otoczenie społeczne, prawne i finansowe, Szczecin 2004, s. 139-151.
• Rosenberg M., Działalność sekcji branżowych NSZZ "Solidarność" w latach 1980-1981 na przykładzie Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ "Solidarność" Pracowników Teatru, "Polska 1944/45-1989" 2016, nr 14.
• Sokołowski J., Jedna sprawa, "Teatr" 1981, nr 6.
• Syczewski A., Dziś i jutro polskiego teatru, "Życie Literackie" 1977, nr 22.
• Zarys nowego modelu życia teatralnego. Projekt, 1982, Archiwum MKiDN, syg. 1243/17.
• Englert M., Uwagi do projektu ustawy o działalności kulturalnej, Pracownia Dokumentacji Teatru Instytutu Teatralnego - Archiwum Jana Siekiery, dalej PDT - AJS.
• List podsekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Sztuki z dnia 7 I 1980 r., l.dz. V BOZ/58/79 do Gustawa Holoubka, prezesa Zarządu Głównego SPATiF, teczka Mianowania na stanowiska dyrektorów i kierowników artystycznych. Korespondencja 1980-1981, Archiwum ZASP 3/177, dalej AZASP.
• Odpis pisma 1596/58 Prezydium ZASP do CZT i CZIM z dnia 31 V 1958 roku, AZASP 3/170.
• Odpis pism 3459/60 z dnia 28 VI 1960 r. i 3710/60 z dnia 13 VII 1960 r. do dyrektora Zespołu ds. Teatru MKiS, AZASP 3/170.
• Pismo dyrektora Zespołu ds. Teatru do Prezydium SPATiF z dnia 19 VII 1960 r., AZASP 3/170.
• Protokół posiedzenia Grupy Dyrektorów Teatrów ZASP w dniu 8 I 1962 r., teczka Protokoły z narad dyrektorów teatrów 1958-1963, AZASP, syg. 3/124.
• Protokół z zebrania Prezydium Grupy Dyrektorów w dniu 17 I 1966 r., teczka Protokoły z Zebrań Grupy Kierowników Teatrów 1964-1965, AZASP syg. 3/125.
• Protokoły Prezydium ZG ZASP 1971-1972 (teczka), AZASP 3/75.
• Raport. Informacja o stanie teatrów miejskich, Wydział Kultury i Sztuki Biura Zarządu m. st. Warszawy, marzec 1995.
• Wyciąg z protokołu posiedzenia Prezydium ZG SPATiF z 10 VI 1974, AZASP syg. 9/154.
• Status Dyrektora Teatru, kierownika literackiego i reżysera 1975-1976 (teczka), AZASP 3/44.
• Status dyrektora teatru, 1977, AJS - PDT IT.
• Stenogram z narady dyrektorów teatrów 5-6 maja 1958 r., AZASP 3/169, s. 71-72.

Identyfikatory

DOI

10.4467/20843976ZK.17.027.7477