Europejskie modele polityki rodzinnej wobec wyzwań demograficznych

• Autorzy: Magdalena Kocik

Warianty tytułu

The European Models of Family Policy as a Response to the Contemporary Demographic Changes

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niniejszy artykuł, kontynuując debatę nad szwedzką polityką równości płci5, rozwija jej kontekst demograficzny w perspektywie międzynarodowej. Chcąc bowiem przeanalizować, na ile szwedzka polityka jest prorodzinna w kontekście formowania rodziny, odwołam się do rozwiązań z zakresu polityki rodzinnej istniejących we wspomnianych wcześniej Włoszech i Wielkiej Brytanii za pomocą metody analizy porównawczej opartej na typologiach polityk rodzinnych (Hantrais i Mangen 1996, s. 1-8). W europejskim dyskursie naukowym Wielką Brytanię zwykle łączy się z modelem liberalnym (Esping-Andersen 1990, s. 27, Saxonberg 2003, s. 135), zaś Włochy z modelem konserwatywnym (Saxonberg 2003, s. 135)6. Wskazując wśród rozwiązań z zakresu polityki rodzinnej na cechy świadczące o powyższym przyporządkowaniu, postaram się dokonać analizy systemów wsparcia polityki rodzinnej w procesie formowania rodziny, odnosząc je do aktualnych preferencji i oczekiwań par w zakresie pracy zawodowej i potrzeby godzenia jej z życiem rodzinnym. Włączenie Polski w niniejszy dyskurs jest efektem nasilającej się od początku lat 90. wyraźnej zmiany sytuacji demograficznej w obrębie dzietności7. W 2003 r. wskaźnik ten osiągnął w naszym kraju wartość 1,22 (GUS 2005, s. 2) i był najniższy od ponad 50 lat, mimo że odsetek aktywnych zawodowo Polek zmniejszył się w okresie transformacji systemowej z powodu masowego bezrobocia, osiągając wartość 58,1% (Siemieńska 1999, s. 210). (fragment tekstu)

EN

There is a big internal tension over arguments on family policy model that in a best way corresponds with family formation plans of the couples in Europe. Sweden with its gender equality approach to family policy and Great Britain representing liberal type of welfare state are at the top of fertility rates list in Europe. In contrast to the previous ones, Italy with conservative family policy model, looms large fertility problems. However, when we focus on the family stability and the process of forming it, the situation appears to be totally opposite. By comparing family policy arrangements in an international perspective, including Polish system of welfare state, it is proved that leave policy providing incentives for fathers to participate in childrearing as well as generous childcare institutional support, as it exists in Sweden, contributes to higher fertility. Moreover, reconciliation policy exerts positive influence on family stability, despite the rise in divorce rates because of the fact that Swedish men meet women's expectations of equality in domestic tasks only to a certain extent and the divorce procedures are nowadays much simpler. Empirical findings indicate that to sustain family fertility and stability at the relatively high level, the policy should follow rising expectations of the couples on balancing the conflict between women's work activities and family life. Such a factor is becoming crucial for Polish fertility level. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka rodzinna; Demografia; Analiza demograficzna; Rodzina

EN

Family policy; Demography; Demographic analysis; Family

• Czasopismo: Problemy Polityki Społecznej
• Rocznik: 2006
• Tom: 9
• Strony: 97--109

Twórcy

autor

Magdalena Kocik

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• 1. Balcerzak-Paradowska, B. (2004), Rodzina i Polityka Rodzinna na Przełomie Wieków, IPiSS, Warszawa.
• 2. Becker, G.S. (1991), A Treatise on the Family, Enlarged Edition, Cambridge, Harvard University Press, MA.
• 3. Brewster, K.L. i Rindfuss, R.R. (2000), Fertility and Women's Employment in Industrialized Nations, "Annual Review of Sociology", nr 26, s. 271-296.
• 4. Castles, F.G. (2003), The World Turned Upside Down: Below Replacement Fertility, Changing Preferences, "Journal of European Social Policy", nr 13 (13), s. 209-227.
• 5. Castles, F.G. i Flood, M. (1991), Divorce, the Law and Social Context. Families of Nations and the Legal Dissolution of Marriage, "Acta Sociologica", nr 34, s. 279-297.
• 6. Chesnais, J.C. (1996), Fertility, Family and Social Policy in Contemporary Western Europe, "Population Development Review", nr 22(4), s. 729-39.
• 7. Cooke, L.P. (2001), Gender Agency at the Intersection of State, Market and Family: Changes in Fertility and Maternal Labor Supply in Eight Countries, "Luxemburg Income Study Working Paper", nr 249, s. 1-36.
• 8. Cooke, L.P. (2004), The Gendered Division of Labor and Family Outcomes in Germany, "Journal of Marriage and Family", 66 (December), s. 1246-1259.
• 9. Cooke, L.P. (2004a), Beyond Class: Family Effects of the Division of Unpaid Labor in Germany and the US, s. 1-2. Dostępne w: http://www.sidos.ch/method/RC28/abstracts/Lynn%20Prince%20Cooke.pdf (06.08.06).
• 10. Del Re, A. (2000), The Paradoxes of Italian Law and Practice, (w:) L. Hantrais (red.), Gendered Policies in Europe. Reconciling Employment and Family Life, Macmillan Press, London, s. 108-123.
• 11. Duncan, S. (2002), Policy Discourses on Reconciling Work and Life in the EU, "Social Policy and Society", nr 1, vol. 4, s. 305-314.
• 12. EIRO (2003), Projekt Fundacji Europejskiej na Rzecz Polepszania Warunków Życia i Pracy, listopad 2003. Dostępne w: http://www.eiro.eurofound.eu.int/2004/03/word/cs_parental_annex.doc (15.07.05.).
• 13. Ermisch, J. (1996), The Economic Environment for Family Formation, (w:) D. Coleman (red.), "Europe's Population in the 1990s", Oxford University Press, Oxford, s. 144-162.
• 14. Evertsson, M., Nermo, A. (2004), Dependence Within Families and the Division of Labor: Comparing Sweden and the United States, "Journal of Marriage and Family", nr 66, s. 1272-1286.
• 15. Gonzalez-Lopez, M-J., Solsona, M. (2000), Households and Families: Changing Living Arrangements and Gender Relations, (w:) S. Duncan i B. Pfau-Effinger (red.), Gender, Work and Culture in the EU, Routledge, London, s. 49-86.
• 16. Gornick, J.C. (2000), Family Policy and Mothers' Employment, (w:) T.P. Boje i A Leira, Gender, Welfare State and the Market. Towards a New Division of Labour, Routledge, London, New York, s. 111-132.
• 17. GUS (2004), Oświata i Wychowanie w Roku Szkolnym 2003/2004, Dostępne w: http://www.vulcan.edu.pl/badania/szkoly/przedszkola.html (15.12.05.).
• 18. GUS (2005), Podstawowe Informacje o Rozwoju Demograficznym Polski do 2004 roku, Dostępne w: http://www.stat.gov.pl (06.10.2005).
• 19. Hantrais, L., Mangen, S. (1996), Method and Management of Cross-National Social Research, (w:) Cross National Research Methods in the Social Sciences, Pinter, London, s. 1-12.
• 20. Hernes, H. (1987), Welfare State and Woman Power, Norwegian University Press, Oslo.
• 21. Hincks, R. (2005), Sweden Fosters Fatherhood, "Swedish Institute", 25 November.
• 22. Hobson, B., Bergman, H. (2002), Compulsory Fatherhood: the Coding of Fatherhood in the Swedish Welfare State, (w:) B. Hobson (red.), Making Men into Fathers. Men, Masculinities and the Social Politics of Fatherhood, Cambridge University Press, Cambridge, s. 93-123.
• 23. ISSP, (1994, 2002), Family and Gender Roles II - ZA No. 2620, Dostępne w: http://www.gesis.org/en/data_service/issp/data/1994_Family_II.htm (25.07.06.).
• 24. Kaczyński, J. (2006), Expose Premiera Jarosława Kaczyńskiego, dostępne w serwisie internetowym Kancelarii Prezesa Rady Ministrów (19.07.2006).
• 25. Kiernan, K.E. (1998), Parenthood and Family Life in the United Kingdom, "Review of Population and Social Policy", nr 7, 1998, s. 63-81.
• 26. Kotowska, I. (2002), Zmiany Modelu Rodziny. Polska - Kraje Europejskie, "Polityka Społeczna", nr 4, s. 2-8.
• 27. McDonald, P. (2000), Gender Equity, Social Institutions and the Future of Fertility, "Journal of Population Research", vol. 17, nr 1, s. 1-16.
• 28. Lohkamp-Himmighofen, M. i Dienel, Ch. (2000), Reconciliation Policies From a Comparative Perspective, (w:) L. Hantrais (red.), Gendered Policies in Europe. Reconciling Employment and Family Life, Macmillan, Basingstoke; St. Martin's Press, New York, s. 49-68.
• 29. OECD (2001), Balancing Work and Family Life: Helping Parents into Paid Employment, (w:) Employment Outlook, OECD, Paris, s. 129-166. Dostępne w serwisie internetowym OECD (15.07.05).
• 30. OECD (2003), Making Work Pay - Making Work Possible, (w:) Employment Outlook. Toward More and Better Jobs, OECD, Paris. Dostępne w serwisie internetowym OECD.
• 31. OECD (2005), Can Parents Afford to Work? Childcare Costs, Tax Benefit PoliIncentives, "OECD Social Employment and Migration Working Paper 31", 15 December, OECD, Paris. Dostępne w serwisie internetowym OECD.
• 32. Oláh, L. (1996), The Impact of Public Policies on the Second-Birth Rates in Sweden: a Gender Perspective, (w:) "Stockholm University Mimeo".
• 33. Oláh, L. (2001), Gender and Family Stability: Dissolution of the First Parental Union in Sweden and Hungary, "Demographic Research", vol. 4, s. 28-58.
• 34. Oláh, L. (2001a), Policy Changes and Family Stability: the Swedish Case, "International Journal of Law, Policy and the Family", nr 15, s. 118-134.
• 35. Popenoe, D. (1991), Family Decline in the Swedish Welfare State, "Public Interest", winter, issue 102, s. 13-65.
• 36. Sainsbury, D. (1999), Gender and Welfare State Regimes, Oxford University Press, Oxford.
• 37. Saxonberg, S. (2003), The Czech Republic Before the New Millennium: Politics, Parties and Gender, Columbia University Press, Boulder, New York.
• 38. Siemieńska, R. (1999), Rola rodziny w sferze życia prywatnego i publicznego. Akceptowane modele i czynniki je kształtujące, (w:) J. Miluska, P. Boski, Męskość i kobiecość w perspektywie indywidualnej i kulturowej, Wyd. Inst. Psychologii PAN, Warszawa, s. 208-223.
• 39. Stier, H. (red.) [2001], Welfare Regimes, Family-Supportive Policies, and Women's Employment Along the Life-Course, "American Journal of Sociology", nr 106/6, s. 1731-1760.
• 40. Sundström, M., Stafford, F. (1991), Female Labor Force Participation, Fertility and Public Policy, "Stockholm Research Reports in Demography", nr 63.
• 41. van de Kaa, K. (1987), Europe's Second Demographic Transition, "Population Bulletin", vol. 42, nr 1., Population Reference Bureau, Washington DC.