Bogactwo i ubóstwo w rozważaniach przedstawicieli nieliberalnej myśli ekonomicznej i społecznej przełomu XIX i XX wieku

• Autorzy: Barbara Danowska-Prokop , Artur Grabowski , Mateusz Rolski
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Problem bogactwa i ubóstwa znajduje się w centrum zainteresowania już od wieków. W pierwszej kolejności zajmowali się nim filozofowie epoki starożytności, o czym świadczą publikacje pozostawione przez starożytnych Greków oraz Rzymian. Później zagadnienie to nurtowało scholastyków i myślicieli epoki nowożytnej. W ich rozważaniach dostrzega się dwoistość spojrzenia: z jednej strony krytykują nadmierne przywiązanie do rzeczy materialnych i pogoń za bogactwem, potępiają chciwość i nieetyczne postępowanie, a z drugiej, wyrastając z prawa naturalnego, akceptują nierówności majątkowe między ludźmi (nierówności stanowe i warstwowe determinowały miejsce oraz rolę człowieka w życiu politycznym, społecznym i ekonomicznym) i aprobują działania sprzyjające bogaceniu się, pod warunkiem wsparcia ubogich (opowiadali się za prowadzeniem działalności dobroczynnej, ale sprzeciwiali się żebractwu i włóczęgostwu). (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Ubóstwo; Historia myśli ekonomicznej; Ekonomia społeczna

EN

Poverty; History of economic thought; Social economy

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2020
• Strony: 81

Twórcy

autor

Barbara Danowska-Prokop

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

autor

Artur Grabowski

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

autor

Mateusz Rolski

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Bairoch P. (1976), Europe's Gross National Product, 1800-1975, "Journal of European Economic History", No. 5.
• Baldwin P. (1990), The Politics of Social Solidarity. Class Bases of the European Welfare States 1875-1975, Cambridge University Press, Cambridge.
• Belka M., red. (1997), Ekonomia stosowana, Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości, Warszawa.
• Bell D. (2014), Kulturowe sprzeczności kapitalizmu, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
• Benedykt XVI (2009), Encyklika "Caritas in veritate", https://opoka.org.pl/biblioteka/ W/WP/benedykt_xvi/encykliki/caritas_in_veritate_or_29062009.html (dostęp: 02.08.2020).
• Brentano L. (1921), Wie studiert man Nationalökonomie, 4 unveränderte Auflage, Verlag von Ernst Reinhardt, München.
• Bundesgesetzblatt des Deutschen Bundes (1871), Verfassung des Deutschen Reiches vom 16 April 1871, nr 16, Berlin.
• Cameron R., Neal L. (2004), Historia gospodarcza świata. Od paleolitu do czasów najnowszych, Spółdzielnia Wydawniczo-Handlowa "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Carreras A. (2006), The Twentieth Century - From Break with the Past to Prosperity. Growth and Transformation of the Economy [w:] A. Di Vittorio (ed.), An Economic History of Europe. From Expansion to Development, Routledge, London, New York.
• Caspari V. (2019), Ökonomik und Wirtschaft. Eine Geschichte des ökonomischen Denkens, Springer Verlag, Berlin.
• Danowska-Prokop B., Pawlas I. (2019), Historical Determinants of the British Separateness in the Context of Brexit, "Horyzonty Polityki", Vol. 10, No. 32, s. 95-99.
• Diehl K. (1922), Theoretische Nationalökonomie. Erster Band: Einleitung in die Nationalökonomie, Verlag von Gustav Fischer, Jena.
• Dobner P. (1997), Neue Soziale Frage und Sozialpolitik, Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden.
• Eagleton M. (1998), Marks. Marks i wolność, Amber, Warszawa.
• Engels F. (1948), Anty-Dühring, "Książka", Warszawa.
• Engels F. (1952), Położenie klasy robotniczej w Anglii, "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Engels F. (1982), Listy wybrane, "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Engels F., Marks K. (1951), Fryderyk Engels do Augusta Bebla [w:] Idem, Wybór listów, "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Franciszek (2015), Encyklika "Laudato si'", https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/ franciszek_i/encykliki/laudato_si_24052015.html (dostęp: 02.08.2020).
• Giddens A. (2005), Socjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Glapiński A. (2012), Meandry historii ekonomii, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Hoffmann W.G. (1965), Das Wachstum der deutschen Wirtschaft seit der Mitte des 19. Jahrhunderts, Springer Verlag, Berlin, Heidelberg.
• Ingham G. (2011), Kapitalizm, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
• Jan XXIII, Paweł VI, Jan Paweł II (1981), Encykliki, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.
• Jan Paweł II (2009), Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, Dom Wydawniczy Rafael, Wydawnictwo AA, Kraków.
• Juros H. (1997), Kościół - kultura - Europa: katolicka nauka społeczna wobec współczesności, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Wyd. Akademii Teologii Katolickiej, Lublin-Warszawa.
• Knies K. (1883), Die politische Oekonomie vom geschichtlichen Standpuncte, C.A. Schwetschle und Sohn, Braunschweig.
• Kołakowski L. (2009), Główne nurty marksizmu, t. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Koslowski P., ed. (1995), The Theory of Ethical Economy in the Historical School, Springer Verlag, Berlin, Heidelberg, New York, Tokyo.
• Königlichen Statistischen Landesamt (1916), Statistisches Jahrbuchfür den Preussischen Staat, Berlin.
• Landreth H., Colander D.C. (2005), Historia myśli ekonomicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Leon XIII (1891), "Rerum novarum" - encyklika o kwestii robotniczej, http://www.mop. pl/doc/html/encykliki/Rerum novarum.htm (dostęp: 02.08.2020).
• Lipowicz M. (2014), Idea sprawiedliwości w myśli Karola Marksa, "Idea - Studia nad Strukturą i Rozwojem Pojęć Filozoficznych", t. XXVI, Białystok, s. 97-117.
• List F. (1841), Das nationale System der politischen Oekonomie, Cotta, Stuttgart.
• List F. (1877), Die Theorie des nationalen Systems der politischen Oekonomie, Verlag der Königliche Hofbuchhandlung von Julius Weise, Stuttgart.
• Marks K. (1948), Praca najemna i kapitał, "Książka", Warszawa.
• Marks K. (1949), Nędza filozofii. Odpowiedź na "Filozofię nędzy" P. Proudhona, "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Marks K. (1951), Kapitał, t. 1, "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Marks K. (1953), Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej, "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Marks K. (1960a), Osiemnasty brumaire'a Ludwika Bonaparte [w:] K. Marks, F. Engels, Dzieła wybrane, t. 1, "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Marks K. (1960b), Rękopisy ekonomiczno-filozoficzne z 1844 r. [w:] K. Marks, F. Engels, Dzieła wybrane, t. 1, "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Marks K. (1964), Dzieła, t. 8, "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Marks K. (1967), Przemówienie wygłoszone w rocznicę "The People's Paper" 14 kwietnia 1856 roku w Londynie [w:] K. Marks, F. Engels, Dzieła wybrane, t. 12, "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Marks K. (1968), Dzieła wybrane, t. 23, "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Marks K. (1975), Krytyka programu gotajskiego, "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Marks K. (1986), Zarys krytyki ekonomii politycznej, "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Marks K. (2010), Kapitał, t. I (część 1 i 2), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Marks K., Engels F. (1946), Manifest Komunistyczny, "Książka", Warszawa.
• Marks K., Engels F. (1948), O materializmie historycznym, "Książka", Warszawa.
• Marks K., Engels F. (1960), Dzieła, t. 1, "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Marks K., Engels F. (1961), Dzieła, t. 2, "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Marks K., Engels F. (1962), Dzieła wybrane, t. 4, "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Marks K., Engels F. (1969), Dzieła wybrane, t. 21, "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Marks K., Engels F. (1972), Dzieła wybrane, t. 20, "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Marks K., Engels F. (1975), Ideologia niemiecka [w:] K. Marks, F. Engels, Dzieła, t. 3, "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Michel K.G. (2003), Etyka konsumpcji [w:] J. Kupny, S. Fel (red.), Katolicka nauka społeczna. Podstawowe zagadnienia z życia gospodarczego, Księgarnia św. Jacka, Katowice.
• Morgenson G. (2011), Krótka historia kapitalizmu. Nieoceniony przewodnik po gospodarce wolnorynkowej i jej roli w życiu każdego z nas, Wydawnictwo Explanator, Poznań.
• Müller A. (1839), Gesammelte Schriften. Erster Band, Georg Franz, München.
• Novak M. (1993), Liberalizm - sprzymierzeniec czy wróg Kościoła, wyd. "W drodze", Warszawa.
• Ołdakowski K. (2020), Papież: wyciągnięcie ręki w stronę ubogich nadaje życiu sens, https://www.vaticannews.va/pl/papiez/news/2020-06/papiez-oredzie-na-swiatowy-dzien-ubogich.html (dostęp: 02.08.2020).
• Paweł VI (1965), Konstytucja duszpasterska o Kościele współczesnym "Gaudium et spes", http://ptm.rel.pl/czytelnia/dokumenty/dokumenty-soborowe/soborwatykanski -ii/141-konstytucja-duszpasterska-o-kosciele-w-swiecie-wspolczesnym-gaudium-et -spes.html (dostęp: 02.08.2020).
• Pius XI (1931), "Quadragesimo anno" - encyklika o odnowieniu ustroju społecznego i o udoskonaleniu go według normy prawa ewangelii w 40 rocznicę encykliki "Rerum novarum", http://www.mop.pl/doc/html/encykliki/Quadragesimo anno.htm (dostęp: 02.08.2020).
• PAP (2013), Nie chciał być papieżem. Dlaczego ciągle mieszka w Domu św. Marty? https://tvn24.pl/swiat/nie-chcial-byc-papiezem-dlaczego-ciagle-mieszka-w-domu-sw-marty-ra331333-3437299 (dostęp: 02.08.2020).
• Przemówienie papieża Franciszka "Chciałbym Kościoła ubogiego i dla ubogich" (2013), https://deon.pl/kosciol/serwis-papieski/chcialbym-kosciola-ubogiego-i-dla-ubogich, 229500 (dostęp: 02.08.2020).
• Rasiński L. (2012), Krytyka społeczna jako "reforma świadomości". Próba reinterpretacji Marksowskiego projektu krytyki [w:] P. Rudnicki, M. Starnawski, M. Nowak- -Dziemianowicz (red.), Władza, sens, działanie: studia wokół związków ideologii i edukacji, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław.
• Roscher W. (1843), Grundriß zu Vorlesungen über die Staatswirthschaft, Dieterischen Buchhandlung, Göttingen.
• Roscher W. (1864), System der Volkswirtschaft. Ein Hand- und Lesebuch für Geschäftsmänner und Studierende, Erste Band, Verlag der J.G. Cotta'schen Buchhandlung, Stuttgart.
• Samuels W.J., Biddle J.E., Davis J.B. (2003), A Companion to the History of Economic Thought, Blackwell Publishing, Malden.
• Schmoller G. (1898), Über einige Grundfragen der Socialpolitik und der Volkswirtschaftslehre, Verlag von Dunckert & Humblot, München, Leipzig.
• Schmoller G. (1920), Grundriss der Allgemeine Volkswirtschaftslehre. Erster Teil, Verlag von Dunckert & Humblot, München, Leipzig.
• Sepczyńska D. (2008), Katolicyzm a liberalizm, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
• Smith D. (2007), Ekonomia dobrze przyrządzona, Wydawnictwo Helion, Gliwice.
• Spychalski G.B. (1999), Zarys historii myśli ekonomicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Stavenhagen G. (1969), Geschichte der Wirtschaftstheorie, Vandenhoeck&Ruprecht, Göttingen.
• Strzeszewski Cz. (1985), Katolicka nauka społeczna, Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych, Warszawa.
• Szacki J. (2002), Historia myśli socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Szymaniec P. (2008), Heglowski model nowoczesnego państwa, "Wrocławskie Studia Erazmiańskie", z. II.
• Tyburski W., Wachowiak A., Wiśniewski R. (1997), Historia filozofii i etyki do współczesności. Źródła i komentarze, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa "Dom Organizatora, Toruń.
• Wagner A. (1876), Allgemeine oder theoretische Volkswirtschaftslehre. Mit Benutzung Rau's Grundsätzen der Volkswirtchaftslehre, Erster Teil. Grundlegung, C.F. Winter'sche Verlagshandlung, Leipzig und Heidelberg.
• Walentowicz H. (2018), Społeczne prognozy Marksa, "Przegląd Filozoficzny - Nowa Seria", R. 27, nr 4.
• Weber M. (1998), Polityka jako zawód i powołanie, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Fundacja im. Stefana Batorego, Kraków, Warszawa.
• Wirth M. (1859), Die Deutsche Nationaleinheit in ihrer volkswirtschaftlichen, geistigen und politischen Entwickelung an der Hand der Geschichte beleuchtet, J.D. Sauerländer's Verlag, Frankfurt am Main.
• Wirth M. (1871), Grundzüge National-Oekonomie, Erster Band. Verlag der M. DuMont- -Schaubergschen Buchhandlung, Köln.
• Wołgin W.P. (1989), Szkice o zachodnioeuropejskim socjalizmie utopijnym, PIW, Warszawa.