Analiza wielokryterialna w budowie metodyki oceny zdolności kredytowej przedsiębiorstw

• Autorzy: Ewa Roszkowska , Paweł Konopka
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Ocena zdolności kredytowej przedsiębiorstwa jest procesem złożonym i wieloetapowym. Proces ten przebiega w oparciu o przyjętą przez instytucję finansującą metodykę postępowania uwzględniającą dwa zasadnicze etapy: ocenę formalną oraz ocenę merytoryczną aplikacji kredytowej. Ocena formalna odnosi się do takich obszarów, jak np. zdolność prawna do zaciągania zobowiązań, i jest oceną z reguły zero-jedynkową (spełnia wymagania formalne lub nie spełnia ich). Ocena merytoryczna odnosi się w głównej mierze do zbadania kondycji finansowej przedsiębiorstwa, przy czym co do zasady badane są historyczne wyniki finansowe oraz projekcja przyszłych wyników finansowych firmy. W rozdziale wskazano możliwość wykorzystania wybranych metod wielokryterialnych, m.in. SAW, TOPSIS, UTA, metody Hellwiga, MARS, WINGS, w opracowaniu metodyki oceny zdolności kredytowej przedsiębiorstw na etapie oceny merytorycznej wniosku. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

PL

Analiza wielokryterialna; Ocena zdolności kredytowej; Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa; Metoda Z. Hellwiga

EN

Multicriteria analysis; Credit rating; Estimation of enterprises financial condition; Hellwig's method

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2020
• Tom: Modelowanie preferencji a ryzyko '19-'20
• Strony: 114--136

Twórcy

autor

Ewa Roszkowska

• Uniwersytet w Białymstoku

autor

Paweł Konopka

• Uniwersytet w Białymstoku

Bibliografia

• Appenzeller D., Szarzec K. (2004), Prognozowanie zagrożenia upadłością polskich spółek publicznych, "Rynek Terminowy", nr 1, s. 120-128.
• Bana e Costa C.A., Vansnick J.C. (1997), Applications of the MACBETH Approach in the Framework of the Additive-aggregation Model, "Journal of Multi-Criteria Decision Analysis", Vol. 6, s. 107-114.
• Banaś D., Michnik J. (2019), Evaluation of the Impact of Strategic Offers on the Financial and Strategic Health of the Company - A Soft System Dynamics Approach, "Mathematics", Vol. 7(2), s. 1-20.
• Belton V., Stewart T.J. (2002), Multiple Criteria Decision Analysis: An Integrated Approach, Kluwer Academic Publishers, Boston.
• Brzostowski J., Roszkowska E. (2014), System rekomendacji doboru wag kryteriów oparty na ich charakterystyce probabilistycznej, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", nr 178, Modelowanie preferencji a ryzyko '14, T. Trzaskalik (red.), s. 58-72.
• Cables E., García-Cascales M.S., Lamata M.T. (2012), The LTOPSIS: An Alternative to TOPSIS Decision-making Approach for Linguistic Variables, "Expert Systems with Applications", Vol. 39(2), s. 2119-2126.
• Churchman C.W., Ackoff R.L. (1954), An Approximate Measure of Value, "Journal of Operations Research Society of America", Vol. 2(1), s. 172-187.
• Figueira J., Greco S., Ehrgott M., eds. (2005), Multiple Criteria Decision Analysis: State of the Art Surveys, Springer, New York.
• Figueira J., Greco S., Słowiński R. (2009), Building a Set of Additive Value Functions Representing a Reference Preorder and Intensities of Preference: GRIP Method, "European Journal of Operational Research", Vol. 82, No. 195, s. 460-486.
• Gershon M. (1981), Model Choice in Multi-objective Decision-making in Natural Resource Systems, Ph.D. Dissertation, University of Arizona.
• Górecka D., Roszkowska E., Wachowicz T. (2016), The MARS Approach in the Verbal and Holistic Evaluation of the Negotiation Template, "Group Decision and Negotiation", Vol. 25, No. 138, s. 1-40.
• Guitouni A., Martel J.M. (1998), Tentative Guidelines to Help Choosing an Appropriate MCDA Method, "European Journal of Operational Research", Vol. 109, s. 501-521.
• Hanley J.A., McNeil B.J. (1982), The Meaning and Use of the Area under a Receiver Operating Characteristic (ROC) Curve, "Radiology", Vol. 143(1), s. 29-36.
• Harańczyk G. (2010), Krzywe ROC, czyli ocena jakości klasyfikatora i poszukiwanie optymalnego punktu odcięcia, StatSoft Polska, https://media.statsoft.pl/_old_dnn/downloads/krzywe_roc_czyli_ocena_jakosci.pdf (dostęp: 5.07.2018).
• Hellwig Z. (1968), Zastosowania metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom rozwoju i strukturę wykwalifikowanych kadr, "Przegląd Statystyczny", nr 4, s. 307-327.
• Hołda A. (2001), Wykorzystanie analizy dyskryminacyjnej w predykcji bankructwa - doświadczenia światowe, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", nr 5(61), s. 75-86.
• Hwang C.L., Yoon K. (1981), Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications, Springer-Verlag, Berlin.
• Jadidi O., Hong T.S., Firouzi F., Yusuff R.M., Zulkifili K. (2008,) TOPSIS and Fuzzy Multi-objective Model Integration for Supplier Selection Problem, "Journal of Achivements in Materials and Manufacturing Engineering", Vol. 31(2), s. 762-769.
• Jagiełło R. (2000), Zarządzanie portfelem kredytowym banku, Fundacja Rozwoju Edukacji i Badań Bankowych, Warszawa.
• Janc A., Kraska M. (2001), Credit scoring. Nowoczesna metoda oceny zdolności kredytowej, Biblioteka Menedżera i Bankowca, Warszawa.
• Kitowski J. (2014), Kryterium oceny czynników subiektywnych w bankowych metodach weryfikacji zdolności kredytowej przedsiębiorstwa, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego", nr 803, s. 345-360.
• Kitowski J. (2018), Metody dyskryminacyjne oceny kondycji finansowej przedsiębiorstw - bariery wiarygodnego stosowania, "Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H - Oeconomia", vol. 52(3), s. 51-59.
• Konopka P. (2018a), The Application of SAW Method to Support the Decisions Concerning Start-up Financing, "Optimum. Studia Ekonomiczne", nr 4(94), s. 242-255.
• Konopka P. (2018b), Zastosowanie metody WINGS do wspomagania podejmowania decyzji o finansowaniu startów indywidualnych działalności gospodarczych, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", nr 163, Modelowanie Preferencji a Ryzyko '15, s. 114-124.
• Konopka P., Roszkowska E. (2015), Zastosowanie metody UTA do wspomagania podejmowania decyzji o finansowaniu startupów działalności gospodarczej, "Optimum. Studia Ekonomiczne", nr 3(75), s. 138-153.
• Konopka P., Roszkowska E. (2016), Application of the MARS Method to the Evaluation of Grant Applications and Non-returnable Instruments of Start-up Business Financing, "Multiple Criteria Decision Making", vol. 11, 153-167.
• Mączyńska E., Zawadzki M. (2006), Dyskryminacyjne modele predykcji bankructwa przedsiębiorstw, "Ekonomista", nr 2, s. 1-24.
• Michnik J. (2013), Weighted Influence Non-linear Gauge System (WINGS) - An Analysis Method for the Systems of Interrelated Components, "European Journal of Operational Research", Vol. 228(3), s. 536-544.
• Moshkovich H.M., Mechitov A.I., Olson D.L. (2005), Verbal Decision Analysis [w:] J. Figueira, S. Greco, M. Ehrgott (eds.), Multiple Criteria Decision Analysis: State of the Art Surveys, Springer, New York, s. 609-637.
• Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 listopada 2012 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Ustawy - Prawo bankowe, Dz.U. z 2012 r., poz. 1376.
• Pociecha J. (2007), Problemy prognozowania bankructwa firmy metodą analizy dyskryminacyjnej, "Folia Oeconomica", nr 205, s. 63-79.
• Pociecha J., Pawełek B., Baryła M., Augustyn S. (2014), Statystyczne metody prognozowania bankructwa w zmieniającej się koniunkturze gospodarczej, Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków.
• Prusak B. (2005), Nowoczesne metody prognozowania zagrożenia finansowego przedsiębiorstw, Wydawnictwo Difin, Warszawa.
• Rogowski G. (1998), Metody analizy i oceny banku na potrzeby zarządzania strategicznego, Wydawnictwo Wyższej Szkody Bankowej w Poznaniu, Poznań.
• Roszkowska E. (2013), Rank Ordering Criteria Weighting Methods - A Comparative Overview, "Optimum. Studia Ekonomiczne", nr 5(65), s. 14-31.
• Roszkowska E. (2015), Wykorzystanie informacji preferencyjnej zadanej na zbiorze rozwiązań bliskich rozwiązaniu idealnemu w wybranych metodach wielokryterialnych, "Ekonometria", nr 4(50), s. 142-158.
• Roszkowska E., Wachowicz T. (2013), Metoda TOPSIS i jej rozszerzenia - studium metodologiczne [w:] T. Trzaskalik (red.), Analiza wielokryterialna: wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice, s. 11-40.
• Roszkowska E., Wachowicz T. (2016), Negocjacje. Analiza i wspomaganie decyzji, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Roy B. (1990), Wielokryterialne wspomaganie decyzji, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa.
• Saaty T.I., Ergu D. (2015), When is a Decision-making Method Trustworthy? Criteria for Evaluating Multi-criteria Decision-making Methods, "International Journal of Information Technology & Decision Making", Vol. 14, s. 1171-1187.
• Simon H.A. (1960), The Ford Distinguished Lectures, Vol. 3, The New Science of Management Decision, Harper & Brothers, New York.
• Siskos Y., Grigoroudis E., Matsatsinis N.F. (2005), UTA Methods [w:] J. Figueira, S. Greco, M. Ehrgott (eds.), Multiple Criteria Decision Analysis: State of the Art Surveys, Springer, New York, s. 297-334.
• Stronczek A., Marcinkowska E., Sawicka J. (2017), Systemy ERP a informacja zarządcza - perspektywa MSP, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", nr 341, s. 331-345.
• Tecle A. (1988), Choice of Multi-criteria Decision-making Techniques for Watershed Management, Ph.D. Dissertation, University of Arizona.
• Trzaskalik T., red. (2014), Wielokryterialne wspomagania decyzji. Metody i zastosowania, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Tzeng G.H., Chen T.Y., Wang J.C. (1998), A Weight Assessing Method with Habitual Romains, "European Journal of Operational Research", Vol. 110(2), s. 342-367.
• Walesiak M. (2016), Uogólniona miara odległości GDM w statystycznej analizie wielowymiarowej z wykorzystaniem programu R, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
• Zawadzka Z. (2001), Zarządzanie ryzykiem w banku komercyjnym, Wydawnictwo Poltext, Warszawa.