W poszukiwaniu genezy polskiej pedagogiki rodziny

• Autorzy: Krzysztof Jakubiak

Warianty tytułu

In Search of the Genesis of Polish Family Pedagogy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

CEL NAUKOWY: Artykuł jest rozwinięciem tezy, iż narastanie wiedzy o rodzinie w cywilizacji zachodnioeuropejskiej trwa od XVI w., od epoki odrodzenia. Pojawiły się wówczas bowiem pierwsze poradniki wychowawcze kierowane do ojców i nieliczne do matek. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podjęty problem badawczy dotyczy odpowiedzi na pytanie: jak przebiegał proces kształtowania pedagogiki rodziny i szerzej w ogóle orientacji familiologicznej w nauce? Podstawową metodą wykorzystaną do przybliżenia podjętych rozważań będzie metoda analizy dokumentu - materiału źródłowego oraz literatury przedmiotu. PROCES WYWODU: Z czasem, w XVIII i XIX w., ważna stała się kategoria miłości i wyrażania uczuć w rodzinie oraz postulat poznawania środowiska domowego dziecka. Powstawały charakterystyki dziecięce. Pod koniec XIX w. ukształtowała się odrębna dziedzina wiedzy - pedologia - jako nauka o dziecku. Duże możliwości popularyzowania wiedzy na tematy wychowawcze miały w tym czasie także pisma o charakterze rodzinnym. W okresie II Rzeczypospolitej rodzina stawała się przedmiotem badań empirycznych psychologów, socjologów i pedagogów, dlatego wiedza na ten temat rozwijała się wielokierunkowo. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Stopniowy rozwój zainteresowania rodziną doprowadził ostatecznie do tego, że pod koniec XX w. wykreowano w naukach społecznych orientację familiologiczną, zaś w naukach pedagogicznych zainicjowano pedagogikę rodziny, z podstawową dla niej kategorią wychowania rodzinnego. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Rodzina i wychowanie rodzinne powinny nadal być obiektem nie tylko praktycznych opisów i porad, ale także przedmiotem badań empirycznych. Powszechnie podzielane przekonanie o doniosłym znaczeniu rodziny czy wychowania dzieci w sposób naturalny wywołuje potrzebę badania tego środowiska w celu ustalenia jego stanu i wydolności wychowawczej, zwłaszcza że od czasów I wojny światowej coraz częściej podnoszona była (i nadal jest) problematyka kryzysu kultury i rodziny.(abstrakt oryginalny)

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The article is an extension of the argument that the increase of knowledge about the family in Western European civilization took place from the 16th century - the era of the Renaissance. At that time, the first educational guides appeared, most of which were addressed to fathers and only a few of them were dedicated to mothers. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The research problem undertaken concerns the answer to the question: How did the process of shaping pedagogy of the family and, more generally, of the family orientation in science take place? The basic method used to describe the undertaken considerations will be the method of document analysis - source material and literature on the subject. THE PROCESS OF THE ARGUMENTATION: With time, in 18th and 19th centuries, the category of love and expressing feelings in the family and the postulate of learning about the child's home environment became important. Children's characteristics were created. At the end of the 19th century, a separate field of knowledge was formed - pedology - a study about a child. In the meantime, family magazines also had a great impact on popularizing knowledge on educational topics. During the period of the Second Polish Republic, the family became the object of empirical research of psychologists, sociologists and pedagogues. Hence, knowledge on this subject has developed in many directions. RESEARCH RESULTS: The gradual development of interest in the family ultimately led to the fact that at the end of the twentieth century familiology orientations were created in the social sciences, and pedagogy of the family was introduced to pedagogical sciences, with the basic category of family education. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The family and family upbringing should still be the object of not only practical descriptions and advice, but also the object of empirical research. A widely shared belief about the importance of family or raising children naturally evokes the need to study this environment in order to determine its state and educational efficiency, especially that, since the first World War the problem of the crisis of culture and family has been raised (and still is) more and more often.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wychowanie; Rodzina; Pedagogika; Historia

EN

Parenting; Family; Pedagogy; History

• Czasopismo: Horyzonty Wychowania
• Rocznik: 2019
• Tom: 18
• Numer: nr 47 Rodzina w XIX i XX wieku
• Strony: 79--87

Twórcy

autor

Krzysztof Jakubiak

• Uniwersytet Gdański

Bibliografia

• Froebel, F.W. (1965). Wychowanie człowieka, sztuka chowania, nauczania i uczenia się, do której się zmierza w powszechno-niemieckim zakładzie wychowawczym w Keilhau. W: S. Wołoszyn (oprac.), Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej. T. II. Warszawa: PWN.
• Jakubiak, K. (1988). Wychowanie w rodzinie jako przedmiot zainteresowań pedagogiki katolickiej w okresie II Rzeczypospolitej. W: A. Tchorzewski (red.), Rodzina. Przeszłość - teraźniejszość - przyszłość. Bydgoszcz: WSP, 24-41.
• Jakubiak, K. (1995a). Badania naukowe nad rodziną oraz problematyka wychowania rodzinnego w literaturze pedagogicznej II Rzeczypospolitej. W: K. Jakubiak (red.), Rodzina jako środowisko wychowawcze w czasach nowożytnych. Bydgoszcz: WSP, 218-226.
• Jakubiak, K. (1995b). Wypracowywanie modelu wychowania rodzinnego dziecka w polskiej pedagogice XIX i początków XX wieku. W: J. Jundziłł (red.), Rodzina a wychowanie - ciągłość i zmienność na przestrzeni wieków. Bydgoszcz: WSP, 121-144.
• Jakubiak, K. (1996). Rodzinne środowisko wychowawcze jako przedmiot badań naukowych w II Rzeczypospolitej. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Pedagogiczne, 28, 141-153.
• Jakubiak, K. (1998). Stan badań historyczno-pedagogicznych i nowe przedsięwzięcia badawcze z zakresu dziejów wychowania w rodzinie polskiej w latach 1795-1939. W: T. Gumuła, J. Krasuski i S. Majewski (red.), Historia wychowania w XX wieku. Dorobek i perspektywy. Kielce: Wydawnictwo i Zakład Poligrafii Inst. Technologii Eksploatacji, 465-471.
• Jakubiak, K. (2000). Edukacja rodziców w polskiej refleksji i praktyce pedagogicznej XIX i XX wieku - do 1939 roku. W: K. Jakubiak i A. Winiarz (red.), Wychowanie w rodzinie polskiej od schyłku XVIII do połowy XX wieku. Bydgoszcz: WSP, 113-132.
• Jakubiak, K. (2003). Wzorzec rodziny i idee wychowania rodzinnego dziecka wypracowywane i propagowane na łamach "Kroniki Rodzinnej" i "Opiekuna Domowego" w drugiej połowie XIX wieku. W: Z. Ruta i R. Ślęczka (red.), W służbie szkoły i nauki. Księga poświęcona Profesorowi Czesławowi Majorkowi. Kraków: Wydawnictwo AP, 315-324.
• Kawula, S., Brągiel, J. i Janke, A.W. (1998). Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki. Wyd. III. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Key, E. (1904). Stulecie dziecka. Przekł. I. Moszczeńska. Warszawa: Księgarnia Naukowa.
• Koczerska, M. (1975). Rodzina szlachecka w Polsce późnego średniowiecza. Warszawa: PWN.
• Pestalozzi, J.H. (1938). Matka i dziecko. Przełożył i wstępem poprzedził Z. Mysłakowski. Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Pestalozzi, J.H. (1965). Matka i dziecko, pisane w latach 1818-1819. W: S. Wołoszyn (oprac.), Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej. T. II. Warszawa: PWN.
• Pius XI. (1929). O chrześcijańskim wychowaniu młodzieży, S.I, s.n.
• Pius XI. (1930). O małżeństwie chrześcijańskim, s.n.
• Samsel, A. (2009). Rodzina jako środowisko wychowawcze w okresie Drugiej Rzeczypospolitej. Przegląd Historyczno-Oświatowy, 1-2, 28-49.
• Sobczak, J. (1988). Warunki i przejawy rozwoju teorii wychowania rodzinnego i edukacji rodziców od czasów odrodzenia. W: A. Tchorzewski (red.), Rodzina. Przeszłość - teraźniejszość - przyszłość. Bydgoszcz: WSP.
• Sobczak, J. (1992). Przejawy zainteresowania wychowaniem rodzinnym w pracach polskich pisarzy i pedagogów u schyłku XVIII i w pierwszej połowie XIX wieku. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Pedagogiczne, 18, 95-109.
• Spencer, H. (1879). O wychowaniu umysłowym, moralnym i fizycznym. Warszawa: Księgarnia Gebethner i Wolff.
• Szycówna, A. (1908). Kobieta w pedagogice. Matka. Warszawa: Księgarnia Gebethner i Wolff.
• Wołoszyn, S. (oprac.). (1965). Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej. T. I-II. Warszawa: PWN.
• Wójcik, M. (1998). Kształtowanie się polskiej pedagogiki rodzinnej w latach 1918-1939. Podstawy teoretyczne, kierunki rozwoju, praktyka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Wyczański, A. (1991). Rodzina w Europie w XVI-XVIII wieku. W: A. Mączak (red.), Europa i świat w początkach epoki nowożytnej. Cz. I. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Identyfikatory

DOI

10.35765/HW.2019.1847.07