Visual Sociological Research Using Film and Video, on the Example of Urban Studies

• Autorzy: Jerzy Kaczmarek

Warianty tytułu

Wizualne badania socjologiczne z wykorzystaniem filmu i wideo (na przykładzie badań nad miastem)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The use of film and video in sociological research, or social sciences in general, has a long and well-established tradition. Motion pictures have, on the one hand, been the object of analysis, as in the case of sociology of film, and, on the other, they have been used as a research tool. Moreover, films can be scientific statements in their own right, as is the case with sociological film. The use of visual methods based on both still and moving pictures works very well for exploring the physical and social space of the city. The article looks at ways of using films and the actual process of obtaining film data in sociological research. Works featuring urban themes will be considered as special cases to illustrate the author's reflections. It is noteworthy that early cinema already showed urban space, as exemplified in the films by the Lumière brothers who, incidentally, treated their motion pictures primarily as a scientific tool. City-related topics appear in research by film sociologists who analysed films featuring urban themes, among other things. Later, sociologists themselves began to use cameras in their studies and teaching. One way of using a camera for these purposes is simply to record observations of certain places and people's behaviour. These video recordings are subsequently analysed, applying various methods developed in the field of sociology and other sciences. Another technique, well-suited for exploring urban space, is a mobile camera, used for example for video tours, as introduced by Sarah Pink. And, finally, sociological film focusing on the city plays a vital role in social research.(original abstract)

Wykorzystanie filmu i wideo w badaniach socjologicznych, czy też w ogóle na obszarze nauk społecznych, ma już swoją długą i ugruntowaną tradycję. Obrazy ruchome stanowiły z jednej strony obiekt analiz, jak miało to chociażby miejsce w socjologii filmu, z drugiej zaś używano ich jako narzędzia badawczego. Poza tym nagrania filmowe mogą przybrać postać samodzielnej wypowiedzi naukowej, jak dzieje się to w filmie socjologicznym. Zastosowanie metod wizualnych, opartych zarówno na obrazach nieruchomych, jak i ruchomych, bardzo dobrze sprawdza się w eksploracji przestrzeni fizycznej i społecznej miasta. W swoim artykule chciałbym pokazać, w jaki sposób można wykorzystać filmy oraz sam proces pozyskiwania danych filmowych w badaniach socjologicznych, zaś szczególnymi przypadkami, którymi głównie chciałbym zilustrować moje rozważania, będą przykłady prac dotyczących tematyki miejskiej. Trzeba zauważyć, że już początki kina związane są z pokazywaniem przestrzeni miejskiej, czego przykładem mogą być chociażby filmy braci Lumière'ów, którzy zresztą swój kinematograf traktowali przede wszystkim jako narzędzie naukowe. Problematyka związana z miastami pojawia się w pracach badawczych socjologów filmu, którzy poddawali analizie między innymi obrazy o tematyce miejskiej. Później socjologowie sami zaczynają już używać kamer w swoich badaniach, jak również w działalności dydaktycznej. Jednym ze sposobów użycia kamery w ich pracach jest po prostu zapis obserwacji pewnych miejsc i zacho - wań ludzi, które następnie poddaje się analizie przy zastosowaniu różnych metod wykształconych na obszarze socjologii czy też przejętych z innych nauk. Następną techniką, szczególnie nadającą się do eksploracji przestrzeni miejskiej, jest użycie mobilnej kamery, czego przykładem jest chociażby wideozwiedzanie, którego pomysłodawczynią jest Sarah Pink. Ważne miejsce w badaniach społecznych zajmuje wreszcie film socjologiczny, którego obiektem zainteresowań jest także miasto.(abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Film production; Sociology; City; Sociological research

PL

Produkcja filmowa; Socjologia; Miasto; Badania socjologiczne

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 73 Cinema, Film, Hero, Actor in Sociological Analyses and Research
• Strony: 5--19

Twórcy

autor

Jerzy Kaczmarek

• Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland

Bibliografia

• Albrecht G.L. (1985), Videotape Safaris: Entering the Field with a Camera, "Qualitative Sociology", no. 4, pp. 325-344.
• Altenloh E. (1914), Zur Soziologie des Kino. Die Kino-Unternehmung und die sozialen Schichten ihrer Besucher, Eugen Diederichs, Jena.
• Birri F. (1986), The Roots of Documentary Realism, [in:] J. Burton (ed.), Cinema and Social Change in Latin America: Conversations with Filmmakers, University of Texas Press, Austin.
• Bohnsack R. (2007), Die dokumentarische Methode in der Bild- und Fotointerpretation, [in:] R. Bohnsack, I. Nentwig-Gesemann, A.-M. Nohl (eds.), Die dokumentarische Methode und ihre Forschungspraxis. Grundlagen qualitativer Sozialforschung, VS Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden.
• Bohnsack R. (2009), Qualitative Bild- und Videointerpretation. Die dokumentarische Methode, Verlag Barbara Budrich, Opladen, Farmington Hills.
• Bystroń J.S. (1975), Socjologia kina, [in:] J. Bocheńska (ed.), Polska myśl filmowa. Antologia tekstów z lat 1898-1939, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
• Caldwell G. (2011), Zastosowanie wideo do celów rzecznictwa, transl. K. Olechnicki, [in:] M. Frąckowiak, K. Olechnicki (eds.), Badania wizualne w działaniu. Antologia tekstów, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa.
• Czeczot-Gawrak Z. (1977), Zarys dziejów teorii filmu pierwszego pięćdziesięciolecia 1895-1945, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.
• Drozdowski R., Kaczmarek J., Krajewski M. (2006), Otwarta Baza Danych Wizualnych, [in:] J. Kaczmarek, M. Krajewski (eds.), Co widać?, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
• Dudek K.J. (2009), Filmy weselne. Nowe media a zmiany w rytuale, "Kultura i Społeczeństwo", no. 4, pp. 117-130.
• Heath C., Knoblauch H., Luff P. (2000), Technology and social interaction: the emergence of 'workplace studies', "British Journal of Sociology", no. 2, pp. 299-320.
• Heusch L. de (1962), Cinéma et sciences sociales. Panorama du film ethnographique et sociologique, [in:] Rapports et documents de sciences sociales, no. 16.
• Kaczmarek J. (2011), Gubin i Guben - miasta na pograniczu: socjologiczne studium sąsiedztwa, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
• Kaczmarek J. (2014), Zobaczyć społeczeństwo: film i wideo w badaniach socjologicznych, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
• Konecki K.T. (2012), Czy ciało jest świątynią duszy? Współczesna praktyka jogi jako fenomen psychospołeczny, Difin, Warszawa.
• Kurt R. (2010), Diener zweier Damen. Videobasierte Sozialforschung zwischen Datendokumentation und Filmproduktion, [in:] M. Corsten, M. Krug, C. Moritz (eds.), Videographie praktizieren: Herangehensweisen, Möglichkeiten und Grenzen, VS Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden.
• Lomax H., Casey N. (1998), Recording Social Life: Reflexivity and Video Methodology, "Sociological Research Online", no. 2, http://www.socresonline.org.uk/3/2/1 (accessed 8.10.2019).
• Mitchell W.J.T. (2009), Zwrot piktorialny, "Kultura Popularna", no. 1, pp. 4-19.
• Moritz C. (2010), Die Feldpartitur. Mikroprozessuale Transkription von Videodaten, [in:] M. Corsten, M. Krug, C. Moritz (eds.), Videographie praktizieren: Herangehensweisen, Möglichkeiten und Grenzen, VS Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden.
• Murray L. (2012), Patrząc na i patrząc wstecz: wizualizacja w badaniach nad przemieszczaniem się, transl. A. Dzik, [in:] M. Bogunia-Borowska, P. Sztompka (eds.), Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Pauwels L. (2011), Zwrot wizualny w badaniach i komunikacji wiedzy. Kluczowe problemy rozwijania kompetencji wizualnej w naukach społecznych, transl. M. Frąckowiak, [in:] M. Frąckowiak, K. Olechnicki (eds.), Badania wizualne w działaniu. Antologia tekstów, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa.
• Pink S. (2009), Etnografia wizualna. Obrazy, media i przedstawienie w badaniach, transl. M. Skiba, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Pink S. (2011), Uruchamiając etnografię wizualną. Wytwarzanie szlaków, miejsc i obrazów, transl. Ł. Rogowski, [in:] M. Frąckowiak, K. Olechnicki (eds.), Badania wizualne w działaniu. Antologia tekstów, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa.
• Reichertz J., Englert C.J. (2011), Einführung in die qualitative Videoanalyse. Eine hermeneutisch-wissenssoziologische Fallanalyse, VS Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden.
• Ruby J. (2011), Kilka opowieści z Oak Park: eksperymentalna wideoetnografia, transl. W. Rapior, [in:] M. Frąckowiak, K. Olechnicki (eds.), Badania wizualne w działaniu. Antologia tekstów, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa.
• Saryusz-Wolska M. (2007), Berlin: filmowy obraz miasta, Rabid, Kraków.
• Sooryamoorthy R. (2011), Kulisy kręcenia filmów badawczych w socjologii, transl. M. Brzozowska-Brywczyńska, [in:] M. Frąckowiak, K. Olechnicki (eds.), Badania wizualne w działaniu. Antologia tekstów, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa.
• Wagner-Willi M. (2007), Videoanalysen des Schulalltags. Die dokumentarische Interpretation schulischer Übergangsrituale, [in:] R. Bohnsack, I. Nentwig-Gesemann, A.-M. Nohl (eds.), Die dokumentarische Methode und ihre Forschungspraxis. Grundlagen qualitativer Sozialforschung, VS Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.18778/0208-600X.73.01