Wpływ detalicznych sieci handlowych na rozwój lokalny małych miast i obszarów wiejskich w województwie śląskim

• Autorzy: Krystian Heffner , Małgorzata Twardzik

Warianty tytułu

The impact of retail chains on the local development of small towns and rural areas in Śląskie Voivodeship

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Sieć handlu detalicznego w Polsce od początku transformacji ulega ciągłym zmianom strukturalnym, ilościowym oraz jakościowym. W strukturze sieci detalicznej pojawiają się nowe formaty handlu wielkopowierzchniowego, takie jak parki i galerie handlowe, obserwowany jest intensywny rozwój sieci dyskontowych, stosujących strategię niskich cen oraz selekcję oferty asortymentowej. Tradycyjne, małe sklepy coraz częściej działają w ramach sieci zintegrowanych, które pozwalają im na redukcję kosztów funkcjonowania. Istotne znaczenie dla rozwoju sieci detalicznej ma handel elektroniczny i nowe technologie wspierające procesy dystrybucyjne. Sytuacja zmienia się najszybciej w dużych ośrodkach miejskich, ale z czasem analogiczne zmiany zachodzą też w małych miastach i na obszarach wiejskich. Duże i średniej wielkości miasta, jako atrakcyjne rynki zbytu, były naturalnym polem dla wzmożonej aktywności inwestycji handlowych. Od kilku lat inwestorzy rozpoczęli ekspansję do małych miast, które stanowią 76% liczby miast ogółem w Polsce. Celem artykułu jest określenie wpływu detalicznych sieci handlowych, w szczególności dyskontowych, na rozwój małych miast oraz otaczających je obszarów wiejskich. W 2018 r. przeprowadzono badania pilotażowe w wybranych małych miastach i na obszarach wiejskich w województwie śląskim, położonych w strefie oddziaływania aglomeracji górnośląskiej. Do badań zakwalifikowano małe miasta, w których funkcjonują sieci dyskontowe. Dla pełniejszej oceny oddziaływania handlu sieciowego na rozwój lokalny zinwentaryzowano rozmieszczenie placówek handlowych w badanych jednostkach. (abstrakt oryginalny)

EN

The retail chains in Poland has been undergoing constant structural, quantitative and qualitative changes since the beginning of transformation. New formats, such as parks and shopping malls, are appearing in the structure of the retail chains, there is an intensive development of discount chains, applying the low-price strategy and selection of the assortment offer. Traditional, small stores more and more often operate within integrated chains, which allow them to reduce operating costs. E-commerce and new technologies supporting distribution processes are essential for the development of the retail chains. The situation changes most quickly in largest cities, but over time, similar changes also take place in small towns and rural areas. Large and medium-sized cities, as attractive markets, were a natural field for increased activity of commercial investments. For several years, investors have started to expand into small towns, which constitute 76% of cities in Poland. The aim of the article is to determine the impact of retail chains, especially discount chains, on the development of small towns and the surrounding rural areas. In 2018, pilot studies were carried out in selected small towns and rural areas in the Śląskie Voivodeship, located in the zone of influence of the Upper Silesian agglomeration.(original abstract)(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Małe miasto; Obszary wiejskie; Handel detaliczny; Sklepy dyskontowe

EN

Small town; Rural areas; Retail trade; Discount trade

• Czasopismo: Space - Society - Economy
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 31
• Strony: 45--60

Twórcy

autor

Krystian Heffner

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

autor

Małgorzata Twardzik

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Adamowicz M., Zaręba M., 2015, Nowe formy handlu detalicznego w dużych i małych miastach Polski, "Economic and Regional Studies", 8 (4): 5-21.
• Alzubaidi H., Vignali C., Davies B.J., Schmidt R.A., 1997, Town centre versus out-of-town shopping: A consumer perspective, "International Journal of Retail & Distribution Management", 25: 78-89.
• Angell R., Megicks P., Memery J., Heffernan T., Howell K., 2012, Understanding the Older Shopper: A Behavioural Typology, "Journal of Retailing and Consumer Services", 19 (1): 259-269.
• Batty M., 1978, Reilly's Challenge: New Laws of Retail Gravitation Which Define Systems of Central Places, "Environment and Planning", 10: 185-219.
• Bilková K., Križan F., Horňák M., Barlík P., Zubriczký G., 2018, Food and non-food retail change in a post-communist country: A case study of the Gemer region in Slovakia, "Bulletin of Geography. Socio-Economic Series", 39 (39): 7-20.
• Burger M.J., Meijers E.J., van Oort F.G., 2014, Regional Spatial Structure and Retail Amenities in the Netherlands, "Regional Studies", 48 (12): 1972-1992.
• Ciechomski W., 2010, Handel jako dział gospodarki narodowej, [w:] Ciechomski W. (red.), Koncentracja handlu w Polsce i jej implikacje dla strategii konkurowania przedsiębiorstw handlowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
• Ciok S., Ilnicki D., 2011, Handel detaliczny w przestrzeni dużego miasta na przykładzie Wrocławia, [w:] Koncepcje i Problemy Badawcze Geografii, Wyższa Szkoła Gospodarki, Bydgoszcz: 219-236.
• Clarke I., Banga S., 2010, The economic and social role of small stores: A review of UK evidence, "The International Review of Retail, Distribution and Consumer Research", 20: 187-215.
• Craig C.S., Ghosh A., McLafferty S., 1984, Models of the retail location process: A review, "Journal of Retailing", 60: 5-35.
• Czerwiński S., 2012, Centra handlowe - główne problemy badawcze, "Studia Miejskie", 8: 171-188.
• Damurski Ł., Ładysz J., Zipser W., 2016, Trendy rozwoju usług publicznych i komercyjnych na obszarach podmiejskich na przykładzie powiatu wrocławskiego, "Studia Miejskie", 22: 59-75.
• Davies R.L., 1972, Structural Models of Retail Distribution, "Transactions of the Institute of British Geographers", 57: 59-82.
• Davies W.K., 1967, Centrality and the Central Place Hierarchy, "Urban Studies", 4: 61-79.
• de Beule M., van den Poel D., van de Weghe N., 2015, Assessing the principles of spatial competition between stores within a retail network, "Applied Geography", 62: 125-135.
• DNB Bank Polska Deloitte, 2015, Kierunki 2014 - kluczowe czynniki determinujące handel w Polsce, Raport.
• Dzieciuchowicz J., 2013, Handel w przestrzeni wielkomiejskiej. Przykład Łodzi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Fishman Ch., 2009, Efekt Wal-Martu, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa.
• Gorter C., Nijkamp P., Klamer P., 2003, The attraction force of out-of-town shopping malls: A case study on run-fun shopping in the Netherlands, "Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie", 94 (2): 219-229.
• Gosik B., 2016, Wpływ międzynarodowych sieci na przekształcenia handlu detalicznego w Polsce, "Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego", 30(1): 109-123.
• Gosik B., 2017, Marketyzacja handlowa a zachowania konsumpcyjne mieszkańców małych miast, "Przegląd Nauk Ekonomicznych", 26: 53-64.
• Gosik B., 2019, Marketyzacja handlowa na obszarach wiejskich województwa łódzkiego, "Studia Obszarów Wiejskich", 55: 69-81, http://www.rcin.org.pl/igipz/Content/135356/WA51_169765_r2019-t55_SOW-Gosik.pdf (dostęp: 18.10.2020).
• Grzesiuk A., 2010, Handel detaliczny jako pracodawca we współczesnej gospodarce, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
• Guy C.M., 1998, Controlling new retail spaces: The impress of planning policies in western Europe, "Urban Studies", 35 (5-6): 953-979.
• Guy C.M., 2007, Planning for Retail Development, Routledge, New York, http://dx.doi.org/10.1057/palgrave.rlp.5100068 (dostęp: 10.10.2018).
• Hameli K., 2018, A Literature Review of Retailing Sector and Business Retailing Types, "ILIRIA International Review", 8 (1): 67-87.
• Heffner K., 2009, Rola małych miast w rozwoju obszarów wiejskich - porównania europejskie, [w:] Poczobut J. (red.), Specyfika odnowy małych i średnich miast w Polsce, Stowarzyszenie Forum Rewitalizacji, Kraków: 59-74.
• Heffner K., 2015, Oddziaływanie centrów handlowych na przekształcenia strefy zewnętrznej metropolii w województwie śląskim, [w:] Korenik S., Hajduga P., Rogowska M. (red.), "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", 408: 95-106, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
• Heffner K., Marszał T., 2006, Uwarunkowania rozwoju i zmiany w zagospodarowaniu małych miast w Polsce w drugiej połowie XX w., [w:] Heffner K., Marszał T. (red.), Uwarunkowania rozwoju małych miast, "Biuletyn KPZK PAN", 226: 7-20, Warszawa.
• Heffner K., Twardzik M., 2011, Wpływ centrów handlowych na funkcjonowanie obszarów w peryferyjnej strefie metropolii, [w:] Bartosiewicz B., Marszał T. (red.), Gospodarka małych miast z perspektywy 20 lat transformacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź: 119-134.
• Kaczmarek T., 2010, Struktura przestrzenna handlu detalicznego: od skali globalnej do lokalnej, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Kaczmarek T., 2011, Handel detaliczny w rozwoju funkcjonalnym i przestrzennym miast w Polsce, [w:] Wdowicka M., Mierzejewska L. (red.), Problemy rozwoju lokalnego i regionalnego na początku XXI w., "Biuletyn Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM", Poznań: 67-84.
• Knox P.L., Meyer H., 2011, Europe's Internal Periphery. Small Towns in the Context of Reflexive Polycentricity, [w:] Lorentzen A., van Heur B. (red.), Cultural Political Economy of Small Cities, Routledge, London: 142-158.
• Kociuba D., 2006, Nowe przestrzenie handlowe Lublina, [w:] Jażdżewska I. (red.), Nowe przestrzenie w miastach. Ich organizacja i funkcje, "XIX Konwersatorium Wiedzy o Mieście": 231-240, Uniwersytet Łódzki, Łódź.
• Krzysztofik R., Runge J., Spórna T., 2011, Delimitacja regionu Górnośląsko-zagłębiowskiej metropolii "Silesia", Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski, Sosnowiec.
• Kucharska B., 2019, Przedsiębiorstwa handlu detalicznego wobec problemów rynku pracy w Polsce, "Przedsiębiorczość i Zarządzanie", 20 (10): 157-169.
• Leeuwen E.S., van Rietveld P., 2011, Spatial Consumer Behaviour in Small and Medium-sized Towns, "Regional Studies", 45 (8): 1107-1119.
• Lorentzen A., 2011, Sustaining Small Cities through Leisure, Culture and Experience Economy, [w:] Lorentzen A., van Heur B. (red.), Cultural Political Economy of Small Cities, Routledge, London.
• Masztalski R., Szumilas A., 2018, Place of the contemporary commerce in the spatial structure of small towns around Wrocław, "Acta Scientiarum Polonorum. Administratio Locorum", 17 (3): 233-245.
• Mayer M., 2016, Przeobrażenia struktury handlowej miasta średniej wielkości na przykładzie Nysy, "Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego", 30 (2): 155-170.
• Ozuduru B.H., Guldmann J.-M., 2013, Retail location and urban resilience: Towards a new framework for retail policy, S.A.P.I.E.N.S [Online], 6.1/2013, Online since 15 July 2014 (dostęp: 30.09.2020).
• Paddison A., Calderwood E., 2007, Rural retailing: A sector in decline?, "International Journal of Retail & Distribution Management", 35: 136-155.
• Patel J.D., Bhatt N., Shukla Y., Gadhavi D., 2015, Antecedents of rural and urban consu-mersʼ propensity to outshop and product specific outshopping behaviour, "Journal of Retailing and Consumer Services", 26: 97-103.
• Przybyła K., Kachniarz M., Ramsey D., 2020, The investment activity of cities in the context of their administrative status: A case study from Poland, "Cities", 97, https://doi.org/10.1016/j.cities.2019.102505
• Ptaček P., Szczyrba Z., 2007, Current suburbanisation trends in the Czech Republic and spatial transformation of retail, "Revija za geografijo", 2007 (1-2): 55-65, Univerzita v Mariboru, Maribor.
• Rochmińska A., 2010, Sieci handlowe z kapitałem zagranicznym jako nowy element w strukturze miasta, [w:] Jażdżewska I. (red.) Duże i średnie miasta w Polsce w okresie transformacji, "XXII Konwersatorium Wiedzy o Mieście": 163-167, Uniwersytet Łódzki, Łódź.
• Rochmińska A., 2013, Atrakcyjność łódzkich centrów handlowych oraz zachowania nabywcze i przestrzenne ich klientów, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Roland Berger Strategy Consultants Report 2014, Linking the retail & wholesale sector with its macroeconomic environment, Brussels, April.
• Roland Berger Strategy Consultants Report, 2018, Fourth-Market-Expansion-Services-Report 2015-2018, http://www.rolandberger.com/en/Publications/Fourth-Market-Expansion-Services-Report 2015-2018 (dostęp: 21.02.2019).
• Runge J., Kantor-Pietraga I., Krzysztofik R., Runge A., 2014, Model urbanizacji złożonych układów osadniczych w świetle procesu kurczenia się miast w Polsce, [w:] Stryjakiewicz T. (red.), Kurczenie się miast w Europie Środkowo-Wschodniej, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 115-125.
• Spierings B., 2006, The return of regulation in the shopping landscape? Reflecting on the persistent power of city centre preservation within shifting retail planning ideologies, "Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie", 97 (5): 602-609.
• Szczyrba Z., 2010, Development of retail geographical structure in the Czech Republic: A contribution to the study of urban environment changes, "Acta Universitatis Palackianae Olomucensis - Geographica", 41 (2): 5-20.
• Trembošová M., Dubcová A., Nagyová Ľ., Cagáňová D., 2020, Development of retail network on the example of three regional towns comparison in West Slovakia, Wireless Networks, http://dx.doi.org/10.1007/s11276-020-02272-9
• Twardzik M., 2013, The impact of shopping malls on the outer metropolitan zone and their social influence, [w:] Heffner K., Twardzik M. (red.), The Impact of Shopping Malls on the Outer Metropolitan Zones (The Example of the Silesian Voivodeship), "Studia Regionalia", 37.
• Twardzik M., 2018, Centrum handlowe w procesie kształtowania struktury miasta, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
• Ward S.V., 1998, Selling Places - The marketing and promotion of towns and cities 1850-2000, Routledge, London.
• Wilk W., 2006, Western European detail chaos in the Czech Republic, Poland and Slovakia - similarities and differences, "Miscellanea Geographica", 12: 205-214.
• Wilk W., 2013, Miasta zbyt małe na handel z dyskontem, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica", 15: 21-37.
• Wrigley N., Cudworth K., Li J., 2012, The Impact of Small-Format In-Centre Foodstores on Small Towns, University of Southampton, http://www.riben.org.uk/report/
• Wrigley N., Dolega L., 2011, Resilience, fragility, and adaptation: New evidence on the performance of UK high streets during global economic crisis and its policy implications, "Environment and Planning A", 43: 2337-2363.
• Wrigley N., Lambiri D., 2014, High Street Performance and Evolution: A brief guide to the evidence, University of Southampton, July 2014, http://eprints.soton.ac.uk/367614/1/HighStreetBriefGuide_July2014%28final%29.pdf (dostęp: 3.09.2018).
• Wrigley N., Shaw H., Lowe M., Guy C., Wood S., 2007, Relocalising Food Shopping: Consumer Responses to Supply Chain Transformation in the UK Convenience Store Sector, University of Southampton.
• http://www.dystans.org.
• http://www.wiadomoscihandlowe.pl/ (dostęp: 16.09.2019).
• https://innpoland.pl/ (dostęp: 21.08.2019).

Identyfikatory

DOI

10.18778/1733-3180.31.03