Trzydzieści lat funkcjonowania samorządu terytorialnego - nauka prawa administracyjnego wobec reform ustrojowych. Zagadnienia wprowadzające

• Autorzy: Janusz Sługocki

Warianty tytułu

Thirty Years of Local Self-Government Functioning - the Study of Administrative Law in the Face of Systemic Reforms. Introductory Issues

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przeprowadzone w 1990 r. reformy obejmujące reaktywowanie samorządu terytorialnego stanowiły jeden z najważniejszych elementów przemian ustrojowych w naszym kraju i były one istotnym elementem działań reformatorskich w ramach realizacji trzech głównych celów transformacji ustrojowej po roku 1989: demokracja, wolny rynek, decentralizacja. Postulat przywrócenia samorządu terytorialnego znalazł się w 1981 r. w programie Solidarności i powrócono do niego podczas obrad Okrągłego Stołu w 1989. Wśród zwolenników i propagatorów tej idei w opozycji antykomunistycznej byli przedstawiciele nauki prawa administracyjnego, którzy przewidywali stworzenie całkowicie nowej instytucji, niemieszczącej się w ramach ustroju komunistycznego. Zakładano zatem jednoznaczne odrzucenie starego systemu władz lokalnych. Przeprowadzona w 1990 r. reforma samorządowa stanowiła jednocześnie potężny wstrząs dla nauki ustrojowego prawa administracyjnego, które utraciło swój przedmiot badań w postaci problematyki rad narodowych, traktowanych odtąd wyłącznie w kontekście "negatywnych doświadczeń". Reaktywowaniu samorządu terytorialnego w 1990 r. towarzyszyły dyskusje i spory wokół koncepcji jego istoty, podstawowych założeń ustrojowych i szczegółowych zasad funkcjonowania. Reforma nie zakończyła się w 1990 r., gdyż prawo samorządowe charakteryzuje się znaczną dynamiką przemian dotyczących konkretnych rozwiązań, co znajduje swój wyraz w licznych nowelizacjach ustaw samorządowych. Kolejnym reformom towarzyszyła działalność ekspertów z zakresu nauki prawa administracyjnego. Jednocześnie odnotować należy znaczny rozwój nauki prawa administracyjnego w zakresie problematyki samorządowej. (abstrakt oryginalny)

EN

The reforms carried out in 1990, which included the reactivation of local self-government, constituted one of the most important elements of the systemic transformation in our country. They were also an important element of the reform measures undertaken to implement the three main goals of the political transformation after 1989: democracy, the free market and decentralization. The postulate of restoring local self-government was included in the Solidarity programme in 1981, and it was the subject of renewed focus during the Round Table talks in 1989. Among the supporters and propagators of this idea in the anti-communist opposition were representatives of the study of administrative law, who envisioned the creation of a completely new institution that would not be indebted to the communist regime. It was therefore assumed that the old system of local authorities had been rejected. The self-government reform carried out in 1990 was at the same time a powerful shock to the study of systemic administrative law, which lost its subject of research, namely the issues of national councils, which from then on were treated only in the context of 'negative experiences'. The reactivation of the local self-government in 1990 was accompanied by discussions and disputes on the concept of its essence, basic political assumptions and detailed rules of functioning. However, the reform did not come to an end in 1990, as local government law is characterized by a significant dynamic of changes concerning specific solutions, which is reflected in numerous amendments to local government laws. Subsequent reforms were accompanied by the activities of experts in the field of administrative law. At the same time, one should note significant development in the study of administrative law with regard to the consideration of local self-government issues. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Samorząd terytorialny; Prawo administracyjne; Reforma samorządowa

EN

Local government; Administrative law; Local government reform

• Czasopismo: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 4
• Strony: 9--20

Twórcy

autor

Janusz Sługocki

• Uniwersytet Szczeciński

Bibliografia

• Boć, J. (1992). Autonomia gminna (samorząd gminny) w Belgii. Samorząd Terytorialny 2(3): 27-33.
• Buczkowski, P., Sowiński, R. (red.) (1994). Samorząd terytorialny drogą do demokracji. Poznań.
• Chorąży, K. (1986). Ewolucja pozycji prawnej regionów we Francji. Lublin.
• Dolnicki, B. (1993). Nadzór nad samorządem terytorialnym. Katowice.
• Dolnicki, B. (1994a). Modele samorządu terytorialnego w Europie i w Polsce. Katowice.
• Dolnicki, B. (1994b). Przemiany ustrojowe samorządu gminnego w Europie Zachodniej. Samorząd Terytorialny 4(12): 68-76.
• Dolnicki, B. (red.) (2014). Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialny. Warszawa.
• Dolnicki, B. (red.) (2015). Samorząd terytorialny w Polsce i Portugalii: analiza prawnoporównawcza. Warszawa.
• Dolnicki, B. (red.) (2018a). Organizacja i funkcjonowanie aglomeracji miejskich. Warszawa.
• Dolnicki, B. (red.) (2019a). Pozycja ustrojowa organów jednostek samorządu terytorialnego. Warszawa.
• Dolnicki, B. (2019a). Proces powstawania Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, [w:] Fenomen prawa administracyjnego: księga jubileuszowa Profesora Jana Zimmermanna. Warszawa: 206-216.
• Dolnicki, B., Marchaj, R. (2017a). Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 79(3): 73-89.
• Dolnicki, B., Marchaj, R. (2017b). Związek metropolitalny w województwie śląskim. Samorząd Terytorialny 7/8: 5-18.
• Izdebski, H. (1976). Problemy decentralizacji administracji we Francji XIX wieku. Czasopismo Prawno-Historyczne 78(1): 161-174.
• Izdebski, H. (1993). Współczesne modele administracji publicznej. Warszawa.
• Izdebski, H. (1996). Samorząd terytorialny w II Rzeczypospolitej [w:] A. Piekara, Z. Niewiadomski, Samorząd terytorialny. Zagadnienia prawne i administracyjne. Wyd. 2. Warszawa: 139-158.
• Izdebski, H. (2001). Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalność. Warszawa.
• Janku, Z., Leoński, Z., Szewczyk, M., Waligórski, M., Wojtczak, K. (red.) (2005). Europeizacja polskiego prawa administracyjnego. Wrocław.
• Jaworska-Dębska, B. (2017). O istocie związków metropolitalnych, [w:] B. Jaworska-Dębska (red.), O prawie administracyjnym i administracji. Refleksje. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Małgorzacie Stahl. Łódź: 225-240.
• Jaworska-Dębska, B., Olejniczak-Szałowska, E., Budzisz, R. (red.) (2019). Decentralizacja i centralizacja administracji publicznej: współczesny wymiar w teorii i praktyce. Warszawa.
• Jeżewski, J. (1992). Podział kompetencji między samorząd terytorialny a państwo we Francji. Samorząd Terytorialny 2(3): 31-41.
• Jeżewski, J. (red.) (1995). Gmina w wybranych państwach Europy Zachodniej. Wrocław.
• Kasiński, M. (2009). Monizm i pluralizm władzy lokalnej. Studium prawno-polityczne. Łódź.
• Kieres, L. (1994). Problemy ustrojowoprawne samorządu terytorialnego. Samorząd Terytorialny 4(12): 12-20.
• Kieres, L. (1998). Analiza zgodności polskiego prawa samorządu terytorialnego z Europejską Kartą Samorządu Terytorialnego. Samorząd Terytorialny 8(9): 3-80.
• Kieres, L. (2015). Europejska karta samorządu lokalnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 77(3): 77-99.
• Kieres, R., Sowiński, R. (red.) (1991). Region samorządowy: założenia koncepcji - warianty rozwiązań - propozycje regulacji. Poznań.
• Korczak, J. (2003). Ewolucyjność prawa samorządowego a prawo do dobrej administracji, [w:] Prawo do dobrej administracji. Materiały ze Zjazdu Katedr Prawa i Postępowania Administracyjnego, Warszawa-Dębe, 23-25 września 2002 r. Warszawa: 426-437.
• Korczak, J. (2012). Konstytucyjne podstawy struktury i funkcji samorządu terytorialnego, [w:] system prawa administracyjnego. Tom 2: Konstytucyjne podstawy funkcjonowania administracji publicznej, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel. Warszawa: 177-200.
• Korczak, J. (2018). Europejskie wpływy na funkcjonowanie samorządu terytorialnego w Polsce. Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji 114: 327-350.
• Korczak, J. (red.) (2018). Cywilizacja administracji publicznej: księga jubileuszowa z okazji 80-lecia urodzin prof. nadzw. UWr dra hab. Jana Jeżewskiego. Wrocław.
• Kowalczyk, B. (2014). Administracyjne prawo porównawcze a europeizacja prawa administracyjnego, [w:] J. Sługocki (red.), Dziesięć lat polskich doświadczeń w Unii Europejskiej: problemy prawnoadministracyjne. Tom 1. Wrocław: 55-65.
• Kulesza, M. (1987). Administracyjnoprawne uwarunkowania polityki przestrzennej. Warszawa.
• Kulesza, M. (2002). Polskie doświadczenia w zarządzaniu reformą decentralizacyjną. Samorząd Terytorialny 12(9): 5-34.
• Kulesza, M. (2008). Budowanie samorządu. Wybór tekstów ze "Wspólnoty" 1990-2007. Warszawa.
• Leoński, Z. (1991a). Tradycje samorządu terytorialnego w Polsce. Samorząd Terytorialny 1(3): 39-46.
• Leoński, Z. (1991b). Samorząd terytorialny na szczeblu powiatowym w RFN. Samorząd Terytorialny 1(10): 18-23.
• Lipowicz, I. (1991). Europejski standard samorządu terytorialnego a ustawodawstwo polskie. Samorząd Terytorialny 1(11/12): 75-83.
• Lipowicz, I. (2009). Tradycje i przyszłość samorządu terytorialnego w świetle nauki prawa administracyjnego, [w:] J. Supernat, Między tradycją a przyszłością w nauce prawa administracyjnego - Księga Jubileuszowa z okazji 70. urodzin Profesora Jana Bocia. Wrocław: 427-438.
• Lipowicz, I. (2019). Samorząd terytorialny XXI wieku. Warszawa.
• Lisowski, P. (2014). Europeizacyjne konotacje instytucji wspólnoty samorządowej w Polsce, [w:] J. Sługocki (red.), Dziesięć lat polskich doświadczeń w Unii Europejskiej: problemy prawnoadministracyjne. Tom 2. Wrocław: 29-45.
• Łętowski, J. (red.) (1984). Administracja Republiki Francuskiej. Wrocław.
• Niewiadomski, Z. (1988). Samorząd terytorialny w warunkach współczesnego państwa kapitalistycznego. Warszawa.
• Niewiadomski, Z. (1990). Samorząd terytorialny w Europie Zachodniej. Warszawa.
• Niewiadomski, Z. (1991). Samorząd terytorialny wobec regionalizacji. Samorząd Terytorialny 1(7/8): 42-46.
• Niewiadomski, Z. (1994). Samorząd terytorialny w Szwajcarii. Samorząd Terytorialny 4(9): 47-60.
• Niewiadomski, Z. (2011). Samorząd terytorialny, [w:] R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel (red.), System prawa administracyjnego. Tom 6. Podmioty administrujące. Warszawa: 97-160.
• Niewiadomski, Z., Szreniawski, J. (1991). Zarys ustroju administracji lokalnej Rzeczypospolitej Polskiej. Lublin.
• Olszewski, P. (2007). Problemy samorządu terytorialnego w obradach Okrągłego Stołu. Polityka i Społeczeństwo 4: 94-100.
• Panejko, J. (1934). Geneza i podstawy samorządu europejskiego. Wilno.
• Podgórski, K. (1993). Zakres działania przyszłego powiatu. Charakter prawny zadań i kompetencji, Samorząd Terytorialny 3(10): 55-60.
• Rabska, T. (1995). Pozycja samorządu terytorialnego w Konstytucji. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 57(2): 41-56.
• Regulski, J. (2011). Szanse i bariery rozwoju samorządu terytorialnego, [w:] Szanse i wyzwania dla rozwoju samorządu terytorialnego w Polsce. Warszawa: 9-16.
• Skrzydło-Niżnik, I. (2007). Model ustroju samorządu terytorialnego w Polsce na tle zagadnień ustrojowego prawa administracyjnego. Kraków.
• Sowiński, R. (red.) (1994). Doskonalenie prawa samorządowego w pracach Krajowego Sejmiku Samorządu Terytorialnego: II Kongres Samorządu Terytorialnego, Poznań, 13-15 V 1994 r. Poznań.
• Stahl, M. (1989). Poszukiwania modelu władzy i administracji lokalnej w Polsce. Łódź.
• Stahl, M. (2015). Ewolucja i tendencje rozwojowe samorządu terytorialnego w Polsce - zagadnienia wybrane. Administracja: Teoria, Dydaktyka, Praktyka 3(40): 97-113.
• Stec, M. (2015). Pozycja ustrojowa Pełnomocnika Rządu ds. Reformy Samorządu Terytorialnego i jego delegatów (1989-1992). Samorząd Terytorialny 25(3): 23-34.
• Stec, M. (2020). Tworzenie samorządu gminnego w 1990 r. z perspektywy Delegata Pełnomocnika Rządu ds. Reformy Samorządu Terytorialnego w województwie miejskim krakowskim. Samorząd Terytorialny 4: 72-81.
• Stec, M., Małysa-Sulińska, K. (red.) (2018). Konstytucyjne umocowanie samorządu terytorialnego Warszawa.
• Stec, M., Małysa-Sulińska, K. (red.) (2019). Unitarny charakter państwa a samorząd terytorialny. Warszawa.
• Stenogramy z posiedzeń Okrągłego Stołu (1989). <https://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/stenOkrStol.xsp> [dostęp: 10.09.2020].
• Szewczyk, M. (red.) (2017). Z problematyki prawnej samorządu terytorialnego. Księga dla uczczenia 70. Rocznicy urodzin oraz 45. Rocznicy pracy naukowej Profesora Zbigniewa Janku. Poznań.
• Trembicka, K. (1994). Okrągły Stół w Polsce - koncepcje samorządu terytorialnego. Samorząd Terytorialny 4(4): 3-10.
• Ziemski, K., Kiełbus, M. (2020). Ewolucja publicznoprawnych form współpracy jednostek samorządu terytorialnego. Samorząd Terytorialny 4: 82-96.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.14746/rpeis.2020.82.4.2