Instrukcja dla strażników więziennych z 4/16 marca 1853 r. w świetle akt Komisji Wojewódzkiej i Rządu Gubernialnego Płockiego

• Autorzy: Justyna Bieda

Warianty tytułu

Instruction for Prison Guards From 4/16 March 1853 in the Light of the Files of the Provincial Commission and Płock Governorate Government

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiot badań: Przedmiotem badań była analiza przepisów wydanej w dniu 4/16 marca 1853 r. Instrukcji dla strażników więziennych regulującej procedurę przyjęcia do służby, zakres obowiązków strażników więziennych i ich odpowiedzialność dyscyplinarną. Zagadnienie to pozostawało na marginesie zainteresowań badaczy i nie doczekało się istotnego opracowania, w szczególności w zakresie analizy źródłowej. Cel badawczy: Celem badań była nie tylko ocena samych regulacji prawnych, ale przede wszystkim próba odpowiedzi na pytanie, jak te przepisy funkcjonowały w praktyce. Czy ich wprowadzenie odniosło zamierzony skutek w zakresie poprawy stanu służby więziennej, a także lepszej organizacji i funkcjonowania zakładów karnych. W tym celu wykorzystano materiał archiwalny zgromadzony w Archiwum Państwowym w Płocku w zespole Komisji Wojewódzkiej i Rządu Gubernialnego Płockiego.1 Metoda badawcza: Przy pracy nad artykułem, co uzasadnia charakter badań historyczno-prawnych, wykorzystano przede wszystkim metodę badawczą dogmatyczną oraz historyczną. Wyniki: Pozytywnie należy ocenić przepisy stawiające kandydatom na strażników więziennych podstawowe wymogi kwalifikacyjne, a także wprowadzenie okresu próby, co pozwalało administracji więziennej w praktyce zweryfikować przydatność kandydata do zawodu. Niestety nowa Instrukcja nie zmieniła istotnie oblicza straży więziennej, co głównie wynikało po prostu z braku odpowiednich kadr chętnych do pracy. I mimo wprowadzonych regulacji nadal ogromnym problemem było pijaństwo wśród strażników oraz brak należytego nadzoru nad więźniami. Oceniając z kolei przepisy Instrukcji regulujące obowiązki strażników więziennych, wydaje się, iż od samego początku przepisy niezwykle drobiazgowe, wręcz kazuistyczne nie miały szans na wdrożenie w praktyce. Powszechnie zgłaszanym przez nadzorców więzień był problem wyegzekwowania od straży więziennej nawet podstawowych obowiązków wynikających z dotychczas obowiązujących regulacji. Niewątpliwie najpełniej udało się wdrożyć przepisy dotyczące odpowiedzialności dyscyplinarnej. Analizowane źródła pokazują, iż nadzorcy więzień generalnie orientowali się w tych regulacjach i powoływali się na nie w postępowaniach dyscyplinarnych.(abstrakt oryginalny)

EN

Background: The subject of the study was an analysis of the provisions issued on 4/16 March 1853 Instruction for prison guards regulating the procedure of admission to service, the scope of prison guards's duties, and their disciplinary responsibility. This issue remained on the margins of researchers' interests and has not have a significant study, particularly in the field of analysing sources. Research purpose: The aim of the research was not only to assess the legal regulations themselves, but above all to try to answer the question of how these provisions worked in practice. Whether their introduction had the intended effect in terms of improving the state of the prison service, as well as the better organization and functioning of prisons. For this purpose, archival material was used that was collected in the State Archives in Płock in the team of the Provincial Commission and the Government of Płock Governorate. Methods: A dogmatic and historical method was used on the article, which justifies the nature of historical and legal research in general. Conclusions: The provisions setting the basic qualifying requirements for prison guard candidate should be assessed positively, as well as the introduction of a probation period, which allowed the prison administration to verify the suitability of the candidate for the profession in practice. The question is whether the new Instruction changed the character of the prison guards significantly. It seems that the answer is no, which was mainly due to the lack of appropriate staff willing to work. And despite the regulations introduced, drunkenness among guards and the lack of proper supervision over prisoners was still a huge problem. On the other hand, when assessing the provisions of the Instruction regulating the duties of prison guards, it seems that from the very beginning, extremely meticulous, even casuistic provisions did not have a chance to be implemented in practice. Prison supervisors commonly reported the problem of enforcing even the basic obligations arising from existing regulations on the prison guards. Undoubtedly, the provisions regarding disciplinary liability were most fully implemented. The sources analyzed demonstrate that prison supervisors generally orientated themselves to these regulations and referred to them in disciplinary proceedings.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia prawa; Więziennictwo; System penitencjarny; Regulacje prawne

EN

Legal history; Prison system; Penitentiary system; Legal regulations

• Czasopismo: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Rocznik: 2020
• Tom: 115
• Strony: 11--30

Twórcy

autor

Justyna Bieda

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Zbiór Przepisów Administracyjnych Królestwa Polskiego, Wydział Spraw Wewnętrznych, cz. VI, t. I, t. II, Drukarnia J. Jaworski, Warszawa 1868.
• Archiwum Państwowe w Płocku, zespół nr 50/15/0 - Komisja Wojewódzka i Rząd Gubernialny Płocki 1816-1866, sygn.: 243, 244, 246, 247, 249, 250, 252, 254, 259, 260.
• Niemcewicz J.U., O Więzieniach publicznych czyli Domach pokuty rzecz krótka, brak wydawcy, Warszawa 1818.
• Potocki K., Projekt ogólnego i szczególnego polepszenia stanu i administracji więzień w Królestwie Polskim, Warszawa 1819.
• Skarbek F., O poprawie moralney winowayców w więzieniach, Drukarnia Jego Ces. Królew. Mości Rządowej, Warszawa 1822.
• Bieda J., Decyzje centralnych organów rządowych w procesie kształtowania systemu organizacji więziennictwa Królestwa Polskiego na tle wybranych polskich koncepcji penitencjarnych początku XIX wieku, Studia Prawno-Ekonomiczne 2015/XCIV, ŁTN, Łódź, s. 11-31.
• Bieda J., Rydz-Sybilak K., Ewolucja celów i warunków wykonywania kary pozbawienia wolności od średniowiecza po czasy współczesne, w: Kara Kryminalna - perspektywa historyczna i penologiczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2019, s. 65-81.
• Bugajski Z., Wykład więzienioznawstwa, Drukarnia Działu Pracy Więzienia Karnego, Warszawa 1926.
• Czerwiec M., Więzienioznawstwo, Zarys rozwoju więziennictwa, Centralny Zarząd Więziennictwa, Warszawa 1958.
• Kaczyńska E., Ludzie ukarani. Więzienia i system kar w Królestwie Polskim 1815-1914, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1989.
• Piątkowski S., System penitencjarny Królestwa Polskiego w okresie międzypowstaniowym (1831-1863). Organizacja i funkcjonowanie miejsc odosobnienia oraz warunki życia osadzonych, Res Historica 2015/40, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 135-158.
• Rabinowicz L., Podstawy nauki o więziennictwie, Gebethner i Wolff, Warszawa 1933.
• Senkowska M., Kara więzienia w Królestwie Polskim w pierwszej połowie XIX wieku, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1961.
• Smyk G., Korpus urzędników cywilnych w guberniach Królestwa Polskiego w latach 1867-1915, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2004.
• Zarzycki W., Więziennictwo w czasach Królestwa Polskiego, Problemy Praworządności 1983/2, Ministerstwo Sprawiedliwości - Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, s. 49-57.

Identyfikatory

DOI

10.26485/SPE/2020/115/1