Kodeks etyki zawodu jako instrument kształtowania jakości informacji z rachunkowości i kontrolingu

• Autorzy: Wojciech A. Nowak

Warianty tytułu

Code of Professional Ethics as an Instrument for Shaping the Quality of Information from Accounting and Controlling

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Organizacje zależą od informacji, a systemy informacyjne są ich nieodłączną i niezbywalną częścią. Zarówno w teorii, jak i w praktyce, wskazuje się na krytyczną rolę informacji w zarządzaniu organizacjami [Griffin 2017; Heller, 2016; Janasz 2009; Nowak 2019; Woźniak 2020]. Odnosi się to także informacji z rachunkowości i kontrolingu. Rachunkowość koncentruje się na odwzorowaniu: zasobów, zobligowań regulowanych zasobami, nadwyżki i strumienia pieniądza, z perspektyw ex post (rachunkowość finansowa) i ex ante (rachunkowość zarządcza). Kontroling jest pewną modyfikacją rachunkowości zorientowanej ex ante, czyli rachunkowości zarządczej, a w sferze akademickiej bywa wręcz z nią utożsamiany. W praktyce, posługujący się instrumentami rachunkowości zarządczej kontroling, ukierunkowany jest na wspieranie samoregulacji, elastyczności i koordynacji funkcjonowania organizacji. Służyć temu ma generowanie doniosłych informacji dla planowania i kontroli. Regulowanie funkcjonowania organizacji dzieje się w trybie zarządzania, poprzez odpowiednio przygotowane, podejmowane i realizowane decyzje. Generowanie informacji dla podejmowania decyzji odnoszących się do zasobów, określania kryteriów wyboru dla tego rodzaju decyzji oraz ustalania ich efektów, to podstawowa funkcja rachunkowości i kontrolingu. Przydatność przekazywanych przez nie informacji zależy od jej treści i momentu dostarczenia oraz od jej oceny w świetle kryteriów etycznych. Zatem w grę wchodzą zarówno normy etyczne decydentów, jak i normy etyczne rachunkowców i kontrolingowców. Tym ostatnim i ich zorientowanym na organizacje i zarządzanie wzorcom, poświęcony jest dalszy ciąg artykułu. Stosuje się w nim podejście holistyczne i metodę opisowo-analityczną. Jako świadectwa empiryczne przytacza się globalnie uznane kodeksy organizacji rachunkowców amerykańskich i międzynarodowych oraz kodeks etyczny rachunkowców przyjęty w Polsce. (fragment tekstu)

EN

The paper is aimed at showing the role of the code of professional ethics in shaping the quality of information from accounting and controlling. The idea of codes of ethics for the accounting and controlling professionals has been presented. The three forms of a such codes have been distinguish, i.e. a code of values, a code of practice, and a code of conduct. As empirical testimonies, the globally recognized codes of American and international accountants organizations, and the code of ethics for professional accountants adopted in Poland are presented. These code are based on ethical aspects of personality traits which are important for the reality faithful representation and effectiveness of communication, such as integrity, objectivity, professional competence, due diligence, confidentiality, professional behavior. They combine all three forms of the code of ethics for a profession. They contribute to the transparency of accountants, accounting, and controlling functions. A holistic approach has been adopted, and the method is descriptive-analytical. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rachunkowość; Controlling; Etyka zawodowa; Kodeks etyki; Jakość informacji

EN

Accounting; Controlling; Professional ethics; Code of ethics; Information quality

• Czasopismo: Przedsiębiorczość i Zarządzanie
• Rocznik: 2020
• Tom: 21
• Numer: z. 4 Przedsiębiorstwa i instytucje publiczne - zarządzanie, zasoby i kapitał
• Strony: 179--197

Twórcy

autor

Wojciech A. Nowak

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• AICPA (2020), Code of Professional Ethics, American Institute of Certified Public Accountants, Durham × North Carolina, USA.
• Buczkowska A. (2011), Etyka zawodu księgowego w świetle krajowych i międzynarodowych regulacji, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego", nr 668, "Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia", nr 41, Szczecin, ss. 45-55.
• Cieślak M. (2011) Podejście etyczne w rachunkowości a jakość sprawozdań finansowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
• Chryssides G.D., Kaller J.H. (1999), Wprowadzenie do etyki biznesu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• CIMA (2010), Code of Ethics for Professional Accountants, Chartered Institute of Management Accountnts, London.
• ES, Ethical system [online], https://www.sciencedirect.com/topics/psychology/ethical-system, dostęp: 30.11.2020).
• Fijałkowska J. (2014), Bodźce dla kreowania informacji finansowo-księgowej a zasady etyczne w rachunkowości, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 180(2), Katowice, ss. 86-87.
• Garstka M. (2015), Dobry obyczaj jako norma kształtująca zachowanie księgowych, "Zeszyty teoretyczne Rachunkowości", tom 81 (137), Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa, ss.73-84.
• Gasparski W., Jabłońska-Bońca J. (2009), Biznes. Prawo. Etyka, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, Warszawa.
• Gasparski W. (red.) (2013), Biznes, etyka, odpowiedzialność, Wydawnictwa Profesjonalne PWN, Warszawa.
• Gert J., The definition of morality [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy [online], https://plato.stanford.edu/entries/morality-definition/, dostęp: 30.11.2020.
• Griffin R.W. (2017), Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowa PWN, Warszawa, ss. 111-148, 594-613, 660-683.
• Gurvitsh N., Alver J., Alver L. (2017), On the role and place of business ethics in the modern business world - evidence from Estonia, "Zeszyty teoretyczne Rachunkowości", tom 93(149), Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa, ss. 79-93.
• Hausman D.M., McPherson M.S, Satz D. (2017), Etyka ekonomii. Analiza ekonomiczna, filozofia moralności i polityka publiczna, Copernicus Center Press, Kraków.
• Heidt J. (2011), The Righteous Mind: Why Good People Are Divided by Politics and Religion, Pantheon, New York, s. 270.
• Heller M. (2016), Filozofia nauki, Copernicus Center Press, Kraków, ss. 105-106, 142.
• IASB (2018), Conceptual framework for financial reporting, IFRS Foundation, London.
• IESBA (2018), International Code of Ethics for Professional Accountants (including International Independence Standards), International Federation of Accountants, New York.
• IESBA (2018), Handbook of the International Code of Ethics for Professional Accountants, International Federation of Accountants, New York.
• IFAC (1999), International Management Accounting Study: Codifying Power and Control - Ethical Codes in Action, IFAC FMAC Study 8, International Federation of Accountants, New York.
• IMA (1997), Statements on Management Accounting, Statement Number 1C: Standards of ethical conduct for practitioners of management accounting and financial management, Institute of Management Accountants, Montvale, NJ, USA.
• Janasz W. (2009), Informacja i wiedza w zarządzaniu organizacją, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego", nr 578, "Studia Informatica", nr 24, Szczecin.
• Jaruga A.A., Nowak W.A., Szychta A. (2001), Rachunkowość zarządcza. Koncepcje i zastosowania, wyd. II, Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi, Łódź.
• Karmańska A. (2005), Etyka w dydaktyce rachunkowości, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", tom 26 (82), Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa.
• Karmańska A. (2006), Kompetencje i etyka w rachunkowości zarządczej [w:] A. Karmańska (red.), Rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów w systemie informacyjnym przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa, ss.107-115.
• Karmańska A. (2016), Etyka zawodowa w rachunkowości, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa.
• Klimek J. (2014), Etyka biznesu. Teoretyczne założenia, praktyka zastosowań, Difin, Warszawa.
• Kołodziejczyk K. (2012), Potencjał etyczny kategorii jakości, "Przedsiębiorczość i zarządzanie", tom XIII, zeszyt 17, ss. 177-189.
• Kutera M., Hołda A., Surdykowska S.T. (2006), Oszustwa księgowe. Teoria i praktyka, Difin, Warszawa.
• NAA (1983), Statements on management accounting Number 1C: Standards on Ethical conduct for management accountants, National Association of Accountants, Montvale, NJ, USA.
• Nowak M. (2015), Etyka controllingowego pomiaru dokonań w świetle filozofii utylitarystycznej - zarys koncepcji, "Zeszyty teoretyczne Rachunkowości", tom 82 (138), Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa, ss. 113-128.
• Nowak W.A. (1998), Rachunkowość sektora publicznego. Koncepcje, metody, uwarunkowania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Nowak W.A. (2000), Etyczne determinanty systemów rachunkowości zarządczej i controllingu, "Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej Stowarzyszenia Księgowych w Polsce", tom LIV, ss. 83-95.
• Nowak W.A. (2010), Teoria sprawozdawczości finansowej. Perspektywa standardów rachunkowości, Oficyna × a Wolters Kluwer business, Warszawa.
• Nowak W.A. (2019), Zarządzanie organizacją z perspektywy złożonego systemu adaptacyjnego - rozwinięcie koncepcji, "Przedsiębiorczość i zarządzanie", tom XX, zeszyt 4, część I, ss. 117-132.
• Papuziński A. (2017), Etyka biznesu w raporcie Brundtland, "Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria: Organizacja i Zarzadzanie z.104", Nr kol.1979, Katowice, 2017.
• Prochownik K., Rogowicz M., Paletko P., Etyka biznesu [w:] Encyklopedia zarządzania, https://mfiles.pl/pl/index.php/Etyka_biznesu, dostęp: 30.10.2020.
• SKwP (2012), Kodeks etyki zawodowej w rachunkowości, wyd. II, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce × Zarząd Główny, Warszawa.
• Rzepka A., Wójtowicz P. (2016), Rola Kodeksu etyki zawodowych księgowych IFAC w opinii praktyków i studentów - wyniki wstępnych badań, "Zeszyty teoretyczne Rachunkowości", tom 96 (152), Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa, ss. 123-149.
• Schneider K. (2017), Błędy i oszustwa w dokumentach finansowo-księgowych, PWE, Warszawa.
• Sobańska I., Zarzycka E. (2016), Etyka w zawodzie specjalisty rachunkowości zarządczej w podręcznikach i kształceniu w Polsce, "Zeszyty teoretyczne Rachunkowości", tom 87 (143), Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa, ss. 43-151.
• Sułkowski Ł., Ignatowski G. (2013), Etyka w służbie biznesu, Studia i Monografie nr 44, Społeczna Akademia Nauk, Łódź.
• Szychta A. (2014), Wybrane organizacyjne i etyczne aspekty praktyki rachunkowości zarządczej [w:] A. Szychta (red.), "Rachunkowość zarządcza", Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa, ss. 791-813.
• Turzyński M. (2011), O charakterze norm moralnych rachunkowości: kodyfikacja etyki, w: "Przegląd Organizacji", 3, Warszawa, ss. 44-47.
• Woźniak K., Informacja [w:] Encyklopedia zarządzania [online], https://mfiles.pl/pl/index.php/Informacja, dostęp: 30.11.2020.