Dżdżownice i rozmarzanie Arktyki

• Autorzy: Piotr Skubała

Warianty tytułu

Soils and Climate Change

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zmniejszanie się zasięgu lodu morskiego w Arktyce jest jednym z punktów krytycznych dla klimatu Ziemi, który już się uaktywnił. Przyczynia się do tego m.in. spalanie paliw kopalnych, a także docierające z uprzemysłowionej półkuli północnej drobinki sadzy, osadzające się na powierzchni lodu i śniegu, i w efekcie zmniejszające jego albedo. Arktyka w ciągu najbliższych kilkudziesięciu lat może być zupełnie pozbawiona lodu. Stosunkowo nowym zagrożeniem dla Arktyki jest pojawienie się dżdżownic. Wzrost roślin jest uzależniony od azotu, a dżdżownice dostarczają go roślinom, wspomagając ich wzrost. Rośliny wyrastają coraz wyższe, wystają ze śniegu, zmieniają albedo w regionie i przyspieszają topnienie śniegu. Dżdżownice dostają się do Arktyki podobnie jak nasiona roślin, zawleczone przez człowieka. Spalanie paliw kopalnych okazuje się być tylko jednym z wielu zagrożeń dla tej części świata. (abstrakt oryginalny)

EN

The decline in the extent of sea ice in the Arctic is one of the critical points for the Earth's climate that has already become active. Combustion of fossil fuels, as well as particles of soot coming from the industrialized northern hemisphere, depositing on the surface of ice and snow and, as a result, reducing its albedo, contribute to this largely. The Arctic may be completely ice-free in the next few decades. A relatively new threat to the Arctic is the emergence of earthworms. Plant growth is reliant on nitrogen, and earthworms provide nitrogen to plants, promoting their growth. Plants grow taller, stick out of the snow, change the albedo in the region and accelerate snow melting. Earthworms reach the Arctic similar to plant seeds introduced by humans. The burning of fossil fuels turns out to be just one of many threats facing this part of the world. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Zanieczyszczenie środowiska; Zmiany klimatyczne; Globalne ocieplenie

EN

Environmental pollution; Climate change; Global warming

• Czasopismo: Aura
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 11
• Strony: 24--25

Twórcy

autor

Piotr Skubała

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• [1] Blume-Werry G., E. J. Krab, J. Olofsson, M. K. Sundqvist, M. Väisänen et al. 2020. Invasive earthworms unlock arctic plant nitrogen limitation. Nature Communications 11(1766), https://doi.org/10.1038/s41467-020-15568-3
• [2] Global Linkages - A graphic look at the changing Arctic. UNEP Environment, https://www.unenvironment.org/resources/publication/global-linkages-graphic-look-changing-arctic; dostęp 30.09.2020.
• [3] Landrum, L., M. M. Holland. 2020. Extremes become routine in an emerging new Arctic. Nature Climate Change, https://doi.org/10.1038/s41558-020-0892-z
• [4] Lenton T. M., H. Held, E. Kriegler, J. W. Hall, W. Lucht et al. 2008. Tipping elements in the Earth's climate system. PNAS 105(6): 1786-1793.
• [5] Lenton T. M., J. Rockström, O. Gaffney, S. Rahmstorf, K. Richardson et al. 2019. Climate tipping points - too risky to bet against. Nature 575: 592-595.
• [6] Wackett A. A., K. Yoo, J. Olofsson, J. Klaminder. 2018. Human-mediated introduction of geoengineering earthworms in the Fennoscandian arctic. Biological Invasions 20: 1377-1386, https://doi.org/10.1007/s10530-017-1642-7
• [7] Ware Ch., D. M. Bergstrom, E. Müller, I. G. Alsos. 2011. Humans introduce viable seeds to the Arctic on footwear. Biological Invasions 14(3): 567-577, DOI 10.1007/s10530-011-0098-4.

Identyfikatory

DOI

10.15199/2.2020.11.3