Urban laby jako eksperymentalne platformy współpracy interesariuszy miejskich - przegląd definicji oraz podejść do funkcjonowania tego instrumentu

• Autorzy: Magdalena Bień , Katarzyna Ner , Bartosz Piziak

Warianty tytułu

Urban Labs as Experimental Platforms of Urban Stakeholders' Cooperation - a Review of Selected Definitions and Approaches to Functioning of this Instrument

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest zaprezentowanie dotychczasowego stanu badań nad instrumentem urban labu (laboratorium miejskiego), którego powstawanie we współczesnych miastach można traktować jako swego rodzaju fenomen, który szczególnie nasilił się w ostatniej dekadzie. Instrument ten reprezentuje zupełnie nowe podejście, uzupełniające istniejące formy partycypacji, współpracy, eksperymentowania, nauki i zarządzania w miastach, rozwijane w głównej mierze w krajach Europy Zachodniej oraz Ameryki Północnej. Urban laby to platformy współpracy służące planowaniu, projektowaniu i testowaniu innowacji społecznych i technologicznych w czasie rzeczywistym przy aktywnym udziale mieszkańców. W literaturze przedmiotu funkcjonują pod różnymi nazwami i brak jest ich jednolitej definicji. Wobec tego artykuł ten jest również porównaniem zaproponowanych w literaturze definicji i stanowi próbę opracowania jednej, dostosowanej do warunków społeczno-ekonomicznych krajów Europy Środkowo-Wschodniej. W artykule zaprezentowano także różne podejścia do zarządzania laboratoriami miejskimi i ich funkcjonowania, wyodrębnione ze względu na: zaangażowanie różnych grup interesariuszy miejskich (z sektora publicznego, instytucji naukowych, sektora prywatnego oraz mieszkańców), podmioty ustanawiające i zarządzające urban labami czy obszary ich działalności. Unikalny model współpracy tych czterech grup interesu, ze szczególną rolą mieszkańców, określany jest mianem poczwórnej helisy. Stanowi ona podstawę funkcjonowania instrumentu prezentowanego w niniejszym artykule.(abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the article is to present the current state of research on the urban lab tool, emergence of which in modern cities can be treated as a kind of phenomenon that has become particularly intensified in the last decade. This instrument represents a completely new approach, replacing other forms of participation, cooperation, experimenting, learning, and management in cities, developed mainly in Western Europe and North America. Urban labs are also cooperation platforms for planning, designing, and testing social and technological innovations in real time with the active participation of residents. In the literature on the subject they function under different names and there is no uniform definition of them. Therefore, this article is also a comparison of the definitions proposed in the literature and an attempt to develop one, adapted to the socio-economic conditions of Central and Eastern European countries. The article also presents various approaches to the functioning and management of urban labs, distinguished by: various groups of city stakeholders (from the public sector, scientific institutions, the private sector and residents), entities establishing and managing urban labs and also areas of their activity. The unique model of cooperation of these four interest groups, known as the quadruple helix, with a special role of inhabitants, is the basis for the functioning of the instrument presented in this article.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Aglomeracje miejskie; Projekty miejskie; Ekoinnowacje; Zarządzanie miastem

EN

Urban agglomerations; Urban projects; Eco-innovation; City management

• Czasopismo: Problemy Rozwoju Miast
• Rocznik: 2020
• Tom: 68(1)
• Strony: 5--13

Twórcy

autor

Magdalena Bień

• Instytut Rozwoju Miast i Regionów

autor

Katarzyna Ner

• Instytut Rozwoju Miast i Regionów

autor

Bartosz Piziak

• Instytut Rozwoju Miast i Regionów

Bibliografia

• Almirall E., Lee M., Majchrzak A., 2014, Open innovation requires integrated competition-community ecosystems: Lessons learned from civic open innovation, Business Horizons, 57(3), 391-400. https://doi.org/10.1016/j.bushor.2013.12.009.
• Arnkil R., Järvensivu A., Koski P., Piirainen T., 2010, Exploring the Quadruple Helix. Report of Quadruple Helix Research For the CLIQ Project, University of Tampere, Tampere.
• Baccarne B., Colpaert P., De Marez L., Mechant P., Schuurman D., 2014, Urban socio-technical innovations with and by citizens, Interdisciplinary Studies Journal 3(4), 143-156.
• Bakıcı T., Almirall E., Wareham J., 2013, A Smart City Initiative: the Case of Barcelona, Journal of the Knowledge Economy, 4(2), 135-148. https://doi.org/10.1007/s13132-012-0084-9.
• Ballon P., Pierson J., Delaere S., 2005, Test and experimentation platforms for broadband innovation: Examining European practice, materiały konferencyjne z XVI Europejskiej Konferencji Regionalnej, Porto, 4-6 września 2005. https://doi.org/10.2139/ssrn.1331557.
• Bergvall-Kåreborn B., Howcroft D., Ståhlbröst A., Wikman A.M., 2010, Participation in Living Lab: Designing Systems with Users, [w:] J. Pries-Heje, J. Venable, D. Bunker, N.L. Russo, J.I. DeGross (red.), Human benefit through the diffusion of information systems design science research, TDIT 2010, IFIP Advances in Information and Communication Technology, vol. 318, Springer, Berlin - Heidelberg.
• Bień M., Jarczewski W., Piziak B., 2020, Urban lab. Narzędzie poprawy jakości życia mieszkańców miast zgodne z ideą smart city, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa-Kraków.
• Bødker S., Ehn P., Sjögren D., Sundblad Y., 2000, Co-operative design - perspectives on 20 years with the Scandinavian IT design model, in Proceedings of the first Nordic conference on human-computer interaction, Association for Computing Machinery, Stockholm.
• Buhr K., Federley M., Karlsson A., 2016, Urban Living Labs for Sustainability in Suburbs in Need of Modernization and Social Uplift, Technology Innovation Management Review, 6(1), 27-34. https://doi.org/10.22215/timreview958.
• Castelnovo W., Misuraca G., Savoldelli A., 2016, Smart Cities Governance: The Need for a Holistic Approach to Assessing Urban Participatory Policy Making, Social Science Computer Review, 34(6), 724-739. https://doi.org/10.1177/0894439315611103.
• Carayannis Elias G., Campbell David F.J., 2012, Mode 3 Knowledge Production in Quadruple Helix Innovation Systems. 21st-Century Democracy, Innovation and Entrepreneurship for Development, Springer, Nowy Jork, Minerva 50, 139-142. https://doi.org/10.1007/s11024-012-9194-6.
• Cohen B., 2015, The 3 generations of smart cities. Inside the development of the technology driven city. Dostępne na: https://www.fastcompany.com/3047795/the-3-generations-of-smart-cities [data dostępu: 22.07.2020].
• Dominiak B., 2015, Trzy generacje smart cities, czyli dlaczego Polska zostaje w tyle. Dostępne na: https://smartcityblog.pl/trzy-generacje-smart-cities-i-dlaczego-polska-zostaje-w-tyle [data dostępu: 22.07.2020]. Scholl Ch., De Kraker J., Hoeflehner T., Wlasak P., Drage T., Eriksen M. A., 2018, Transitioning Urban Experiments: Reflections on Doing Action Research with Urban Labs, GAIA - Ecological Perspectives on Science and Society, 27(1), 78-84.
• Eriksson M., Niitamo V-P., Kulkki S., 2005, State-of-the-art in utilizing Living Labs approach to user-centric ICT innovation - A European approach, CDT, Luleå University of Technology.
• Følstad A., 2008, Living labs for innovation and development of information and communication technology: A literature review, The Electronic Journal for Virtual Organizations and Networks, 10 (Special on Living Labs), 99-129.
• Franz Y., 2014, Chances and Challenges for Social Urban Living Labs in Urban Research, Conference: ENoLL Open Living Lab Days.
• Franz Y., Tausz K., Thiel S., 2015, Contextuality and Co-Creation Matter: A Qualitative Case Study Comparison of Living Lab Concepts in Urban Research, Technology Innovation Management Review, 5(12), 48-55. https://doi.org/10.22215/timreview952.
• Frantzeskaki N., Van Steenbergen F., Stedman R. C., 2018, Sense of place and experimentation in urban sustainability transitions: the Resilience Lab in Carnisse, Rotterdam, The Netherlands, Sustainability Science 13, 1045-1059. https://doi.org/10.1007/s11625-018-0562-5.
• Hossain M., Leminen S., Westerlund M., 2019, A Systematic Review of Living Lab Literature, Journal of Cleaner Production, vol. 213, 976-988. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2018.12.257.
• JPI Urban Europe, 2013, Urban Europe: Creating Attractive, Sustainable and Economically Viable Urban Areas, Joint Call for Proposals 2013, JPI Urban Europe, Wien.
• JPI Urban Europe, 2014, URB@EXP e Second Call. Towards New Forms of Urban Governance and City Development: Learning from URBan Experiments with Living Labs & City Labs, Joint Programming Initiative Urban Europe "Global Urban Challenges, Joint European Solutions".

Identyfikatory

DOI

10.51733/udi.2020.68.01