Jak prawidłowo rozliczać VAT w jednostce samorządu terytorialnego? - wnioski po kontroli Najwyższej Izby Kontroli

• Autorzy: Sławomir Owczarczuk

Warianty tytułu

How to Correctly Settle VAT in a Territorial Self-Government Unit? - Supreme Audit Office's Audit Findings

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Najwyższa Izba Kontroli dokonała - po raz pierwszy - oceny procesu centralizacji rozliczeń VAT w samorządzie terytorialnym. Według niej skontrolowane jednostki zapewniły realizację nałożonych zadań, jednak przy specyfice unijnego i krajowego systemu VAT, rozbieżnościach orzecznictwa podatkowego, braku interpretacji ogólnych, niestosowaniu zasady in dubio pro tributario oraz braku adekwatnego nadzoru podatkowego - podejmowane przez jednostki samorządu terytorialnego działania okazały się w wielu przypadkach niewystarczające do zapewnienia prawidłowej obsługi scentralizowanych rozliczeń VAT. Stan ten, jak wykazała kontrola NIK, wymaga zasadniczej poprawy. Prezentowany artykuł wskazuje obszary ryzyka podatkowego, na które trzeba zwrócić szczególną uwagę oraz działania, jakie należy podjąć, aby prawidłowo rozliczać VAT w jednostce samorządu terytorialnego. Przedstawione spostrzeżenia i wnioski zostały sformułowane na kanwie opublikowanej przez NIK 13.08.2020 r. informacji o wynikach kontroli, z uwzględnieniem analizy dogmatycznoprawnej, poglądów doktryny, orzecznictwa podatkowego oraz stosowanych praktyk. (abstrakt oryginalny)

EN

The Supreme Audit Office evaluated the process of centralizing VAT settlements in self-governments for the first time. In its opinion the audited units ensured the fulfilment of the tasks imposed, although, given the specificity of the EU and national VAT systems, the divergence of tax rulings, the lack of general interpretations, the failure to apply the in dubio pro tributario principle and the lack of adequate tax supervision - in many cases, the activities taken up by territorial self-government units proved insufficient to ensure the correct handling of centralized VAT settlements. This situation, as shown by the audit of the Supreme Audit Office, requires substantial improvement. The article identifies the areas of tax risk to which particular attention should be paid, as well as the actions that need to be taken to correctly settle VAT in territorial self-government units. The presented observations and conclusions were formulated on the basis of the information on the results of the audit published by the Supreme Audit Office on 13 August 2020, taking into account the dogmatic law analysis, the views of the doctrine, tax rulings and applied practices. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Podatek od wartości dodanej (VAT); Jednostki samorządu terytorialnego (JST); Podatnik; Kontrola; Ryzyko podatkowe

EN

Value Added Tax (VAT); Local government units; Taxpayer; Control; Tax risk

• Czasopismo: Samorząd Terytorialny
• Rocznik: 2021
• Numer: nr 1-2
• Strony: 35--53

Twórcy

autor

Sławomir Owczarczuk

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Bettendorf L., Cnossen S., The Long Shadow of the European VAT, Exemplified by the Dutch Experience, "FinanzArchiv. Public Finance Analysis" 2015/1.
• Bielska-Brodziak A., In dubio pro tributario - przeszłość i teraźniejszość [w:] Współczesne problemy prawa podatkowego. Teoria i praktyka. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogumiłowi Brzezińskiemu, t. 1, red. J. Głuchowski, Warszawa 2019.
• Cnossen S., Modernizing the European VAT, "CESifo Working Paper" 2020/8279, https://www.cesifo.org/DocDL/cesifo1_wp8279.pdf
• Copenhagen Economics, VAT in the public sector and exemptions in the public interest. Final report for Taxud/2011/DE/334/, 10.01.2013 r. https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/resources/documents/common/publications/studies/vat_public_sector_exemptions_en.pdf
• Derlecki P., Wykonywanie zadań publicznych przez spółki komunalne w świetle raportu Najwyższej Izby Kontroli, "Finanse Komunalne" 2018/7-8.
• Dowgier R., Komentarz do art. 20s [w:] Ordynacja podatkowa. Komentarz aktualizowany, red. L. Etel, LEX 2020.
• Feria R. de la, The EU VAT Treatment of Public Sector Bodies: Slowly Moving in the Wrong Direction, "Intertax" 2009/3.
• Filipczyk H., Ścierska-Kulma I., Program współdziałania - ramy wewnętrznego nadzoru podatkowego, 12.11.2019 r., https://www.enodo.pl/aktualnosci/program-wspoldzialania-ramy-wewnetrznego-nadzoru-podatkowego
• Gorgol A., Niezharmonizowany obowiązek raportowania schematów podatkowych w świetle standardów konstytucyjnych [w:] Teoretyczne i praktyczne aspekty prawa finansowego. Problemy, koncepcje, wyzwania i rozwiązania, red. A. Gorgol, Warszawa 2020.
• Grant Thorton, Audyt podatkowy, https://grantthornton.pl/usluga/doradztwo-podatkowe/audyt-podatkowy/
• Henkow O., The VAT/GST Treatment of Public Bodies, Alphen aan den Rijn 2013.
• Jastrzębska M., Zarządzanie ryzykiem w działalności jednostek samorządu terytorialnego i jego związki z kontrolą zarządczą oraz audytem wewnętrznym, "Finanse Komunalne" 2010/7-8.
• Jędruszek O., Łukaszewicz-Obierska A., Ziobrowski J., Zarządzanie ryzykiem podatkowym, LEX 2013.
• Kornberger-Sokołowska E., Feldo K., Podatek od towarów i usług w związku z działalnością jednostek samorządu terytorialnego, "Samorząd Terytorialny" 2013/9.
• Koronkiewicz J., Terminologia podatkowa a prawidłowość implementacji dyrektyw unijnych w Polsce, LEX 2015.
• Kowalczyk-Hyży E., Rola audytu wewnętrznego w rozliczaniu dotacji celowych, "Finanse Komunalne" 2017/3.
• Krajowa Administracja Skarbowa, Program współdziałania. Podręcznik dla uczestnika Programu Współdziałania. PROJEKT Wersja 1.2, https://www.podatki.gov.pl/media/6081/podr cznik-dla-uczestnika-programu-wsp dzia ania_1-2.pdf
• Krajowa Administracja Skarbowa, Program współdziałania. Wytyczne w zakresie Ram Wewnętrznego Nadzoru Podatkowego. PROJEKT Wersja 1.0, https://www.podatki.gov.pl/media/6083/wytyczne-w-zakresie-ram-wewn trznego-nadzoru-podatkowego_1-0.pdf
• Mariański A., Zasady ogólne prawa podatkowego - teoria i praktyka [w:] Współczesne problemy prawa podatkowego. Teoria i praktyka. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogumiłowi Brzezińskiemu, t. 1, red. J. Głuchowski, Warszawa 2019.
• Mariański A., Michalak A., Wprowadzenie obowiązku raportowania schematów podatkowych. Analiza prawno-konstytucyjna, "Przegląd Podatkowy" 2020/8.
• Mastalski R., Prawo podatkowe, Warszawa 2018.
• Michalik T., VAT. Komentarz, Warszawa 2008.
• Ministerstwo Finansów - Krajowa Administracja Skarbowa, Program współdziałania, https://www.gov.pl/web/kas/program-wspoldzialania
• Mudrecki A., Gmina jako podatnik od towarów i usług w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Naczelnego Sądu Administracyjnego [w:] Finansowanie zadań publicznych służących zaspokajaniu potrzeb wspólnot samorządowych, red. A. Zalcewicz, Warszawa 2016.
• Münnich M., Przyczyny i cele stosowania zwrotów niedookreślonych w przepisach prawa skarbowego w okresie dwudziestolecia międzywojennego w Polsce, "Czasopismo Prawno-Historyczne" 2019/1.
• Najwyższa Izba Kontroli, Delegatura w Katowicach, Wystąpienie pokontrolne, LKA.410.034.01.2019, https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/19/109/LKA/
• Najwyższa Izba Kontroli, Centralizacja podatku VAT w jednostkach samorządu terytorialnego. Informacja o wynikach kontroli, 13.08.2020 r., https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/19/109/
• Najwyższa Izba Kontroli, Audyt wewnętrzny w jednostkach samorządu terytorialnego. Informacja o wynikach kontroli, 20.08.2020 r., https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/19/074/
• Najwyższa Izba Kontroli, Opinia Prezesa NIK do stanowiska Ministra Finansów z 6.07.2020 r., LWR.430.001.2020, P/19/109, https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/19/109/
• Ordynacja podatkowa. Komentarz aktualizowany, red. L. Etel, LEX 2020.
• Owczarczuk S., Conclusion of a civil law contract as a premise for the municipality to act as a taxable person of tax on goods and services (VAT), "Roczniki Administracji i Prawa" 2020/1.
• Owczarczuk S., Działalność gmin poza systemem VAT - permanentny stan niepewności, "Samorząd Terytorialny" 2020/9.
• Owczarczuk S., Ewolucja statusu gminy jako podatnika z perspektywy 25 lat funkcjonowania podatku od towarów i usług w Polsce - wnioski de lege lata i postulaty de lege ferenda, "Samorząd Terytorialny" 2020/6.
• Owczarczuk S., Konstytucja RP jako instrument ochrony gminy - podatnika podatku od towarów i usług [w:] Finanse publiczne a konstytucja, red. M. Bogucka-Felczak, Warszawa 2020.
• Owczarczuk S., Optymalizacja VAT w działalności gmin - szansa czy zagrożenie? [w:] Absurdy polskiego prawa podatkowego. Teoria i praktyka, red. J. Glumińska-Pawlic, Katowice 2012.
• Owczarczuk S., Specyfika gminy jako podatnika podatku od towarów i usług po dokonanej centralizacji [w:] Teoretyczne i praktyczne aspekty prawa finansowego. Problemy, koncepcje, wyzwania i rozwiązania, red. A. Gorgol, Warszawa 2020.
• Owczarczuk S., Status podatnika VAT w samorządzie terytorialnym, Warszawa 2012.
• Powiat Poznański, Plan audytu wewnętrznego na 2019 rok, https://www.bip.powiat.poznan.pl/plik,27398,plan-audytu-wewnetrznego-na-rok-2019-wersja-dla-czytnika-pdf.pdf
• Seitz D., Rozliczenie czynności opodatkowanych VAT w państwowych jednostkach budżetowych, "Rzeczpospolita" z 29.08.2018 r.
• Słapczyński T., Wpływ Najwyższej Izby Kontroli na proces funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce, "Przegląd Prawa Publicznego" 2020/3.
• Stolarek J., Tax Compliance Management [w:] Systemy zarządzania zgodnością. Compliance w praktyce, red. B. Makowicz, B. Jagura, Warszawa 2020.
• Supera-Markowska M., Mandatory Disclosure Rules - doświadczenia wybranych państw w zakresie obowiązkowego raportowania schematów podatkowych i wnioski dla Polski [w:] Teoretyczne i praktyczne aspekty prawa finansowego. Problemy, koncepcje, wyzwania i rozwiązania, red. A. Gorgol, Warszawa 2020.
• Urząd Miasta Katowice, Plan audytu wewnętrznego Urzędu Miasta Katowice na rok 2018, https://bip.katowice.eu/Lists/Dokumenty/Attachments/105603/PLAN Audytu na 2018.pdf
• Witalec W., Kontrola zarządcza w jednostkach sektora finansów publicznych a naruszenie dyscypliny finansów publicznych, "Finanse Komunalne" 2012/4.
• Wójcik S., Funkcje samorządu terytorialnego, "Roczniki Nauk Społecznych" 2016/3.
• Zubrzycki J., Leksykon VAT 2010, t. 1, Wrocław 2010.