Górny Śląsk jako problem polityczny - spojrzenie socjologiczne

• Autorzy: Jacek Wódz

Warianty tytułu

Upper Silesia as a Political Problem - Sociological Regard

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Tu właśnie dotykamy tego aspektu, który uważam za nowatorski w polskiej socjologii - jest nim próba poszukiwania odpowiedzi na pytanie o to, jak socjolog przez ujawnianie pewnych procesów społecznych staje się aktorem przełożenia badanego zjawiska społecznego na jego wyraz polityczny. Innymi słowy, postaram się w kilku krótkich punktach pokazać, jak to się stało, że Górny Śląsk zaistniał w wolnej Polsce, a więc w warunkach wolności wypowiedzi i definiowania się nowych aktorów życia politycznego, jako ważny element dyskursu politycznego w skali kraju. By odpowiedzieć na tak postawione pytania, trzeba najpierw w kilku słowach przedstawić problem dynamiki formowania się rewindykacji regionalnych w kraju. (fragment tekstu)

EN

The author describes those aspects of cultural identity which are connected with political identity creation in Upper Silesia. He is interested in regional re-vindications and asks how Silesian cultural and social specificity influences its political identity. He analyses a "special case" of Upper Silesia from an anthropology of politics and sociology of politics perspectives. He indicates those elements of social and cultural life which are the evidence of Silesian uniqueness. Analyzing a special character of Upper Silesia, the author finds its territorial range settlement very difficult. He writes about two important consequences of a strong Silesian cultural identity: first of them is the return to autonomy idea, the second is the acceptance of Silesian nationality as unique. He also mentions "foundation myth" that reinforces Upper Silesian identity. The essence of Silesian exceptionality is considered opposed national and EU politics. The author claims that the consequences of national politics, as well as European Union politics are visible in Silesians' activity, i.e.: efforts driving to the Silesians association registration, strengthening the sense of Silesians' cultural separateness (with no political projects), new model of Silesian identity creation, intensive work in identity myth creation. In conclusion, the author puts forward some proposals connected with Silesian Voivodeship status regulations. He writes about Belgian, Spanish and British solutions and postulates the implementation of a new decentralization model: "a variable geometry decentralization". (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Tożsamość lokalna; Antropologia polityczna; Świadomość regionalna mieszkańców; Socjologia polityki; Uwarunkowania społeczno-kulturowe

EN

Local identity; Political anthropology; Regional awareness of residents; Sociology of politics; Social and cultural condition

• Czasopismo: Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa
• Rocznik: 2010
• Tom: 1
• Strony: 34--51

Twórcy

autor

Jacek Wódz

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Abeles M., 1990: Anthropologie de l'État. Paris: Armand Colin.
• Abeles M., Jeudy H.-P., 1997: Anthropologie du politique. Paris: Armand Colin.
• Ballandier G., 1967: Anthropologie politique. Paris: PUF.
• Ballandier G., 1971: Sens et puissance, les dynamiques sociales. Paris: PUF.
• Barański M., red., 2001: Zagłębie Dąbrowskie w poszukiwaniu tożsamości regionalnej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Charpentier J., Engel Ch., éds., 1992: Les régions de l'espace comunautaire. Nancy: Presses Universitaires de Nancy.
• Deloye Y., 2005: Le gout de la comparaison. Rapides reflexions à propos d'un état des savoirs comparés. In: E. Nadal, M. Marty, C. Thiriot, éds.: Faire de la politique comparée. Paris: Karthala, s. 21-29.
• Gerstle J., 2004: La communication politique. Paris: Armand Colin.
• Greiner P., Kaczmarek R., 1996: Mniejszości narodowe. W: F. Serafin, red.: Województwo śląskie (1922-1939). Zarys monograficzny. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 178-196.
• Lecomte P., Denni B., 1992: Sociologie du politique. Grenoble: PUG.
• Mucha J., red., 1999: Kultura dominująca jako kultura obca. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Mucha J., ed., 1999: Dominant Culture as a Foreign Culture: Dominan Groups in the Eyes of Minrities. New York: Ed. Columbia University Press.
• Nijakowski L.M., 2004: O procesach narodotwórczych na Śląsku. W: L.M. Nijakowski, red.: Nadciągają Ślązacy. Czy istnieje narodowość śląska? Warszawa: "Scholar", s. 132-157.
• Nijakowski L.M., red., 2004: Nadciągają Ślązacy. Czy istnieje narodowość śląska? Warszawa: "Scholar".
• Pierzchała J., 2002: Świadomość regionalna jako forma kultury na przykładzie Sosnowca. W: J. Walczak, red.: Sosnowiec, 100 lat dziejów miasta. Sosnowiec: Muzeum w Sosnowcu, s. 354-388.
• Rakocz P., Wód z J., 2002: Jak się żyło i jak się żyje Ślązakowi na Śląsku? Z Pawłem Rakoczem rozmawia Jacek Wódz. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk".
• Rivière Cl., 2000: Antropologie politique. Paris: Armand Colin.
• Sadran P., 1992: Le système administratif français. Paris: Montchrestien.
• Świątkiewicz W., 1997: Tradycja i wybór. Socjologiczne studium religijności na Górnym Śląsku. Katowice-Wrocław: Oddział PAN w Katowicach.
• Thiesse A.-M., 1999: La création des identités nationales. Europe XVIII-XX siècle. Paris: Ed. Seuil.
• Wanatowicz W.M., 1996: Województwo śląskie na tle Drugiej Rzeczpospolitej. W: F. Serafin, red.: Województwo śląskie (1922-1939). Zarys monograficzny. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 15-30.
• Wódz J., 1995: Prospektywne widzenie regionu na tle polskich prób regionalizacji kraju. Refleksja socjologiczna. W: K. Wód z, red.: Wokół śląskiej tożsamości. Katowice: Towarzystwo Zachęty Kultury, s. 74-84.
• Wódz J., 1998: Tożsamość śląska jako zjawisko polityczne. W: W. Świątkiewicz, red.: Regiony i regionalizmy w Polsce współczesnej. Katowice: Zakład Socjologii Wiedzy IS UŚ, s. 8-27.
• Wódz J., 2001: Dynamika przekształceń tożsamości narodowej w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. "Przegląd Europejski", Nr 2(3), s. 239-246.
• Wódz J., 2002: Polityczny charakter demokracji lokalnej. "Regiony Polski", Nr 1(4), s. 5-20.
• Wódz J., 2006a: Dynamika tworzenia się i odtwarzania się podmiotowości społecznej regionów w Polsce. W: A. Flis, red.: Stawanie się społeczeństwa. Kraków: Universitas, s. 459-479.
• Wódz J., 2006b: Obywatelstwo lokalne jako pojęcie socjologii polityki. W: K. Gorlach, M. Niezgod a, Z. Saręga, red.: Władza, naród, tożsamość. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 339-351.
• Wódz J., 2008: Nowi aktorzy polityki. Kilka prób identyfikacji (Refleksje płynące z obserwacji polskiej sceny politycznej). W: M. Barański, red.: Modernizacja polityczna w teorii i praktyce. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", s. 205-221.
• Wódz J., Wódz K., 1995: Regions transfrontalières et identités en Europe centrale. "Revue Internationale de Politique Comparée", Vol 2 (No 3)/ Dec. 95, s. 505-519.
• Wódz J., Wódz K., 1999a: Cultural Identity of Upper Silesians: The Difficult Relationship Between National and Regional Culture. In: J. Mucha, ed.: Dominant Culture as a Foreign Culture: Dominant Groups in Eyes of Minorities. New York: Ed. Columbia University Press, s. 45-63.
• Wódz J., Wódz K., 1999b: Czy Ślązacy są mniejszością kulturową? W: J. Mucha, red.: Kultura dominująca jako kultura obca. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 142-158.
• Wódz J., Wódz K., 2004: Czy nadciągają Ślązacy? W: L.M. Nijakowski, red.: Nadciągają Ślązacy. Czy istnieje narodowość śląska? Warszawa: "Scholar", s. 116-132.
• Wódz K., 1994: La revendication identitaire en Pologne. In: J. Chevallier, éd.: L'Identité politique. Paris: Ed. PUF, s. 365-379.
• Wódz K., Witkowski M., red., 2007: Młodzież z dwóch stron Brynicy. Wartości obywatelskie a stosunek do mniejszości etnicznych. Dąbrowa Górnicza: WSB.
• Wódz K., Wódz J., 2001: Nowe typy reprezentacji społecznej i politycznej w polskich społecznościach lokalnych i regionalnych. "Regiony Polski", Nr 2 (3), s. 27-38.
• Wódz K., Wódz J., 2006: Dimensions of Silesian Identity. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Żelazny W., 2004: Etniczność. Ład-konflikt-sprawiedliwość. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.