Ewolucja typów rolnictwa w województwie wielkopolskim na przełomie XX i XXI w.

• Autorzy: Benicjusz Głębocki , Tomasz Kossowski , Ewa Kacprzak

Warianty tytułu

Evolution of Types of Agriculture in the Wielkopolska Voivodeship at the Turn of the 20th and 21st Centuries

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule dokonano porównania dwóch typologii rolnictwa, odnosząc je do obszaru województwa wielkopolskiego. Pierwsza z nich to efekt prac prowadzonych na początku lat 70. ubiegłego wieku przez J. Kostrowickiego i R. Szczęsnego oraz innych współpracowników w Zakładzie Geografii Rolnictwa IGiPZ PAN w Warszawie. Z 13 typów rolnictwa indywidualnego, zidentyfikowanych wówczas w skali kraju, na terenie dzisiejszego województwa wielkopolskiego występowało 5. Druga typologia rolnictwa została opracowana przez autorów niniejszej publikacji w 2019 r. Wyróżniono 20 typów polskiego rolnictwa. Na terenie województwa wielkopolskiego wykształciło się 9 typów. Mimo różnic w metodologii badawczej oraz dostępności materiałów statystycznych w rozkładzie przestrzennym wyróżnionych typów zauważono duże podobieństwa. W obu momentach czasowych stwierdzono trwałe oddziaływanie uwarunkowań historycznych, choć po przystąpieniu Polski do UE obserwuje się systematyczne zacieranie różnic pomiędzy obszarami dawnego zaboru rosyjskiego i pozostałą częścią województwa wielkopolskiego. Zastosowana przez autorów metoda, z uwagi na możliwość wykorzystania bardzo dużej liczby cech diagnostycznych, ma charakter uniwersalny i może być stosowana w różnych regionach.(abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the article is an attempt to compare the results between two methods identyfying types of agriculture. These methods use different sets of diagnostic features. The first method was developed by J. Kostrowicki with R. Szczęsny and its team at the Department of Agricultural Geography of the Institute of Geography and Spatial Management of the Polish Academy of Sciences in Warsaw. The result of this team's research was the development of the first typology of Polish agriculture, which was published in the form of a map in the National Atlas of Poland in the 1970s (Kostrowicki, Szczęsny 1978). It was based on 20 diagnostic features which were described in a five-degree scale. At that time, 13 main types of individual farming and 4 types of collectived agriculture were identyfied. The second typology of agriculture is the result of research by the authors of this study (Głębocki et al. 2019). They used 69 diagnostic features and 20 types of agriculture in Poland were identified. Kostrowicki and Szczęsny (1978) found 5 types of agriculture in the area covered by the contemporary borders of the Wielkopolska Voivodeship. In 2010, 9 types of agriculture were identified. After 40 years, there are significant similarities between spatial distributions of the types representing the two compared typologies of agriculture. However, there are large differences in the research methodology and the availability of statistical sources. Both typologies confirmed the importance of historical conditions in the spatial distribution of the types of agriculture distinguished. The former Prussian-Russian border is still clearly visible in the spatial distribution of types, and the eastern part of the voivodeship is still characterized by agriculture with a lower level of development. It should be remembered that both typologies differ from each other the number of diagnostic features and the size of reference units. Additionally, Kostrowicki and Szczęsny (1978) defined types for individual farming, while the authors of this article found types for the whole agriculture The method used by the authors, due to the possibility of using a very large number of diagnostic features, is universal and can be used in various regions.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rolnictwo; Typologia; Badania historyczne; Statystyka rolnictwa

EN

Agriculture; Typology; Historical research; Agriculture statistics

• Czasopismo: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna / Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 52
• Strony: 181--196

Twórcy

autor

Benicjusz Głębocki

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

autor

Tomasz Kossowski

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

autor

Ewa Kacprzak

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Aitchison J. 2014. Farm types and agricultural regions. [W:] I.R. Bowler (red.), The Geography of Agriculture in Developed Market Economies. Routledge Revivals, s. 109-133.
• Anselin L. 1995. Local Indicators of Spatial Association-LISA. Geographical Analysis, 27: 93-115.
• Czapiewski K., Kulikowski R. (red.) 2005. Dorobek naukowy geografii rolnictwa w Polsce. Studia Obszarów Wiejskich, 7.
• Głębocki B. 1998. Przemiany struktury agrarnej polskiego rolnictwa w latach 1990-1996. [W:] B. Głębocki (red.), Przestrzenna transformacja struktury agrarnej a wielofunkcyjny rozwój w Polsce, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 9-73.
• Głębocki B., Kacprzak E. 2011. Poziom rozwoju produkcji rolniczej w aglomeracji poznańskiej. [W:] E. Kacprzak, B. Maćkiewicz (red.), Gospodarka rolna w aglomeracji poznańskiej. Biblioteka Aglomeracji Poznańskiej, 16: 90-113.
• Głębocki B., Kacprzak E., Kossowski T. 2018. Identyfikacja typów rolnictwa Polski z uwzględnieniem zależności przestrzennych. Studia KPZK, 183: 315-330.
• Głębocki B., Kacprzak E., Kossowski T. 2019. Multicriterion typology of agriculture: a spatial dependence approach. Quaestiones Geographicae, 38(2): 29-49, doi: 10.2478/quageo-2019-0021.
• Grigg D. 1969. The Agricultural Regions of the World. Review and Reflections. Economic Geography, 45(2): 95-132.
• Kacprzak E., Kołodziejczak A. 2014. Zmiany w strukturze przestrzennej upraw polowych. [W:] B. Głębocki (red.), Zróżnicowanie przestrzenne rolnictwa - zmiany w strukturze. GUS, Warszawa, s. 200-253.
• Kacprzak E., Maćkiewicz B. 2013. Farmland conversion and changes in the land-use pattern in the Poznań agglomeration over the years 2000-2009. Quaestiones Geographicae, 32(4): 91-102.
• Kaczmarek U. 2001. Bułgarscy ogrodnicy. Kronika Miasta Poznania, 3: 194-203.
• Kołodziejczak A. 1998. Restrukturyzacja Kombinatu Państwowych Gospodarstw Ogrodniczych Naramowice. [W:] B. Głębocki (red.), Przestrzenna transformacja struktury agrarnej a wielofunkcyjny rozwój w Polsce. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 435-446.
• Kostrowicki J. 1969. Typologia rolnictwa. Założenia, kryteria, metody. Przegląd Geograficzny, 41(4): 599-621.
• Kostrowicki J. 1979. Twelve years' activity of the IGU Commission on Agricultural Typology. Geographia Polonica, 40: 235-260.
• Kostrowicki J. 1983. Polska geografia rolnictwa. Mechanizmy rozwoju. Przegląd Geograficzny, 55(3- 4): 597-631.
• Kostrowicki J. 1988. Badania porównawcze rolnictwa światowego. Przegląd metodologiczny. Przegląd Geograficzny, 40(4): 512-571.
• Kostrowicki J., Falkowski J. 2001. Geografia rolnictwa świata. PWN, Warszawa.
• Kostrowicki J., Szczęsny R. 1978. Typy rolnictwa i regiony rolnicze. [W:] Narodowy Atlas Polski. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, s. 83.
• Mądry W., Gozdowski D., Roszkowska-Mądra B., Hryniewski R. 2011. Typologia systemów produkcji rolniczej: koncepcja, metodologia i zastosowanie. Fragm. Agron., 28(3): 70-81.
• Paradowska M. 2001. Bambrzy na Ratajach. Kronika Miasta Poznania, 3: 130-148.
• Stola W., Szczęsny R. 1976. Geografia rolnictwa Polski. WSiP, Warszawa.
• Tobler W. 1970. A computer model simulating urban growth in Detroit region. Economic Geography, 46(2): 234-240.
• Whittlesey D. 1936. Major Agricultural Regions of the Earth. Annals of the Association of American Geographers, 2,6(4): 149-240.
• Wiśniewski Ł., Perdał R., Rudnicki R. 2020. Proposed method for delimiting spatial structure on the example of agriculture types in Poland. Bulletin of Geography. Socio-economic Series, 49(49): 7-18.
• Witkowska I. 1987. Elementy kultury bułgarskiej we współczesnym życiu rodzin bułgarsko-polskich w Poznaniu. Praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. dr. hab. Z. Jasiewicza. UAM, Poznań.

Identyfikatory

DOI

10.14746/rrpr.2020.52.11