Implantacja zarodków utworzonych z komórek rozrodczych samotnych kobiet - propozycje przepisów przejściowych

• Autorzy: Rafał Łukasiewicz

Warianty tytułu

Implantation of Embryos Created Using Single Woman's Reproductive Cells: Proposals of Transitional Provisions on the Background of the Polish Constitutional Court's Sentence (S 2/18)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zgodnie z ustawą o leczeniu niepłodności samotne kobiety nie mają dostępu do medycznie wspomaganej prokreacji. Niemniej jednak wiele samotnych kobiet wzięło udział w procedurach dawstwa heterologicznego zanim ustawa o leczeniu niepłodności weszła w życie. Zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi nie są one uprawnione do implantacji zarodków, które zostały utworzone z ich komórek rozrodczych oraz z nasienia anonimowych dawców. Mając na względzie, że prawo polskie zakazuje niszczenia zarodków, podlegają one przechowaniu przez dwadzieścia lat, a następnie są przekazywane do dawstwa innej parze bez zgody, a nawet wiedzy samotnej kobiety. Oznacza to, że dziecko poczęte w tych procedurach będzie wychowywanie przez parę, która nie jest z nim genetycznie spokrewniona, zamiast przez samotną matkę, która jest rodzicem genetycznym i chce urodzić oraz wychować dziecko. Celem niniejszego artykułu jest analiza zagrożeń związanych z powyższym problemem. Propozycja Trybunału Konstytucyjnego (postanowienie TK z 18 kwietnia 2018 r., S 2/18) zakłada zgodę sądu opiekuńczego na implantację zarodków w sytuacjach kobiet, które wzięły udział w procedurach MAR zanim stało się to nielegalne. W artykule przedstawione zostają wady takiego rozwiązania oraz zaprezentowana zostaje propozycja, która daje szansę na ochronę interesów zaangażowanych podmiotów oraz spójność z aktualnymi regulacjami prawnymi. (abstrakt oryginalny)

EN

According to the Polish Infertility Treatment Act, single women do not have access to medically assisted reproduction (MAR). Nevertheless, many single women had taken part in third-party reproduction before the Infertility Treatment Act came into effect. Under the current legal regulations, they are not entitled to have their embryos, which were created from their oocytes and anonymous donors' semen, implanted. Given that Polish Law prohibits destroying embryos, the embryos will be stored for 20 years and after this time they will be donated to other couples without the single woman's consent or knowledge. This means that a donor-conceived child will be brought up by non-genetic parents instead of their genetic mother, who wanted to give birth to a child and be responsible for him or her. The aim of this article is to analyse the risks associated with the above problem. The Polish Constitutional Tribunal's proposal of 18 April 2018 (S 2/18) recommends the consent of the family court to embryo implantation in the cases of single women who took part in third party-reproduction using MAR before it became illegal. In this article I present some weaknesses of this solution and present another proposal which gives a chance to protect the involved parties' interests, and which is consistent with the current legal regulations. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prokreacja; Medycyna; Płodność; Macierzyństwo; Regulacje prawne

EN

Procreation; Medicine; Fertility; Motherhood; Legal regulations

• Czasopismo: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Rocznik: 2021
• Numer: nr 1
• Strony: 73--84

Twórcy

autor

Rafał Łukasiewicz

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• Bączyk-Rozwadowska, K. (2018). Prokreacja medycznie wspomagana. Studium z dziedziny prawa. Toruń.
• Calhaz-Jorge, C., De Geyter, Ch., Kupka M.S., Wyns, C., Mocanu E., Motrenko, T., Scaravelli, G., Smeenk, J., Vidakovic, S., Goossens, V. (2020). Survey on ART and IUI: legislation, regulation, funding and registries in European countries: The European IVF-monitoring Consortium (EIM) for the European Society of Human Reproduction and Embryology (ESHRE). Human Reproduction Open1: 1-15.
• Haberko, J. (2014). Zagrożenia dla instytucji przysposobienia wobec projektu rozwiązań legislacyjnych w zakresie leczenia niepłodności. Forum Prawnicze 4: 3-15.
• Haberko, J. (2016). Ustawa o leczeniu niepłodności. Komentarz. Warszawa.
• Hudson, N., Culley, L., Blyth, E., Norton, W., Rapport, F., Pacey, A. (2011). Cross-border reproductive care: a review of the literature. Reproductive BioMedicine Online 22: 673-685.
• Krzekowska, K. (1988). Inseminatio artificialis a sytuacja prawna dziecka. Państwo i Prawo 43(6): 101-109.
• Krasnowolski, A., Dragan, A., Korzeniowska-Linkowska, D.M., Stawicka, A., Woronowicz, S. (2015). Przepisy prawne dotyczące zapłodnienia pozaustrojowego obowiązujące w wybranych krajach. Warszawa.
• Krawczak, A., Damska, A. (2015). Bocian sprawdza kliniki. Pierwszy pacjencki monitoring polskich ośrodków leczenia niepłodności. <http://www.nasz-bocian.pl/pliki/monitoring_pacjencki_NB_2015.pdf> [dostęp: 31.10.2020].
• Papis, K., Lewandowski, P., Wolski, J.K., Kozioł, K. (2013). Dzieci urodzone z zarodków przechowywanych w stanie zamrożenia przez 10 lat. Analiza 5 przypadków. Ginekologia Polska 84: 970-973.
• Piechocki, S. (1983). Aspekty prawne sztucznego zapłodnienia i implantacji embrionu. Nowe Prawo 6.
• Radkowska-Walkowicz, M. (2016). "To wielkie zwycięstwo polskiej wolności"? Nowa ustawa regulująca leczenie metodą in vitro w Polsce w perspektywie antropologicznej. Prawo i Medycyna 62(1): 123-140.
• Radwański, Z. (1985). Stanowisko prawne dziecka w następstwie sztucznego unasiennienia matki. Studia Iuridica Silesiana 5.
• Safjan, M. (1990). Prawo wobec ingerencji w naturę ludzkiej prokreacji. Warszawa.
• Shenfield, D., Mouzon, J. de, Pennings G., Ferraretti, A.P., Nyboe Andersen, A., de Wert, G., Goossens, V. (2010). Cross border reproductive care in six European countries. Human Reproduction 25(6): 1361-1368.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.14746/rpeis.2021.83.1.6