Restrukturyzacja ekonomiczna a podziały społeczne. Na podstawie badań w starych regionach Europy

• Autorzy: Kazimiera Wódz , Jolanta Klimczak-Ziółek

Warianty tytułu

Economic Restructuring and Social Divisions. On the Basis of the Old Parts of Europe

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiotem podjętych rozważań są napięcia społeczne związane z procesami restrukturyzacji starych obszarów przemysłowych Europy. Podstawą prezentowanych w artykule analiz są wyniki badań przeprowadzonych w latach 2008-2011 w ramach projektu badawczego SPHERE ("Space, Place and the Historical and contemporary articulations of regional, national and European identities through work and community in areas undergoing economic REstructuring and regeneration". Założenia teoretyczno-metodologiczne i wstępne wyniki badań polskiej części projektu przedstawialiśmy w innym miejscu. Obecna publikacja ma stanowić uzupełnienie tamtych prezentacji o wątek międzynarodowy, porównawczy. Jednym z celów badań prowadzonych w ramach projektu SPHERE była analiza kulturowych konsekwencji przekształceń dokonujących się od kilku dziesięcioleci w dawnych regionach przemysłowych, które w sposób bezpośredni dotknięte zostały negatywnymi konsekwencjami globalnych procesów restrukturyzacyjnych: deindustrializacji, deregulacji, przejścia od fordyzmu do post-fordyzmu, od gospodarki opartej na systemie fabrycznym i produkcji przemysłowej do gospodarki opartej na wiedzy, informacji i znakach. (fragment tekstu)

EN

The subject under consideration in this article are the social tensions related to restructuring of old industrial areas of Europe. The analyses presented in this article stem from the results of the studies conducted during three-years (2008-2011) research project SPHERE (Space, Place and the Historical and contemporary articulations of regional, national and European identities through work and community in economic areas undergoing REstructuring and regeneration). According to the adopted theoretical perspective (Bourdieu, Williams) in the biographical narratives of former residents of settlements in the Dearne Valley workers in England, Nuremberg, in Germany, Zonguldak in Turkey, and Alcoy in Spain and Every and Corbeil-Essonnes in France, and finally in Będzin and Ruda Śląska in Poland, we were looking for residual, dominant and emergent (Williams) cognitive constructs, conflict and social tension. This article consists of several parts: first we try to locate the regions under research against the background of wider economic changes, then we turn to biographical narratives describing area residents (as the articulation of types of conflict their causes and consequences). The third part con- tains a summary and conclusions. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Restrukturyzacja gospodarki; Gospodarka regionalna; Konflikty społeczne; Napięcia społeczne

EN

Economic restructuring; Regional economy; Social conflicts; Social tension

• Czasopismo: Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa
• Rocznik: 2012
• Tom: 3
• Strony: 123--153

Twórcy

autor

Kazimiera Wódz

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

autor

Jolanta Klimczak-Ziółek

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Amin A., ed., 1994: Post-Fordism: A Reader. Oxford: Blackwell.
• Bauman Z., 2005: Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Bell D., 1994: Kulturowe sprzeczności kapitalizmu. Warszawa: PWN.
• Berger P, 1995: Rewolucja kapitalistyczna. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Bourdieu P, 2005: Dystynkcje. Warszawa: "Scholar".
• Bourdieu P., 2008: Co tworzy klasę społeczną? O teoretycznym i praktycznym istnieniu grup. "Recykling Idei", nr 11, s. 39-46.
• Bourdieu P, Passeron P., 2006: Reprodukcja. Z teorii systemu. Warszawa: PWN.
• Coser L., 2009: Funkcje konfliktu społecznego. Kraków: NOMOS.
• Dahrendorf R., 1993: Nowoczesny konflikt społeczny. Warszawa: Czytelnik.
• Domański H., 2004: Struktura społeczna. Warszawa: "Scholar".
• Domański H., 2010: Podstawowe tendencje w stratyfikacji społecznej. W: P Gliński i in.: Kulturowe aspekty struktury społecznej. Fundamenty. Konstrukcje. Fasady. Warszawa: IFiS PAN.
• Faliszek K., Łęcki K., Wódz K., 2001: Górnicy. Zbiorowości górnicze u progu zmian. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk".
• Foucault M., 1998: Nadzorować i karać. Warszawa: Aletheia.
• Gardawski J., 1992: Robotnicy 1991. Świadomość ekonomiczna w czasach przełomu. Warszawa: Fundacja im. Friedricha Eberta.
• Gardawski J., 2001: Związki zawodowe na rozdrożu. Warszawa: ISP.
• Gardawski J., 2008: Degradacja i wykluczenie klasy pracowniczej. W: M. Jarosz, red.: Wykluczeni. Warszawa: ISP PAN.
• Gardawski J., red., 2009: Polacy pracujący a kryzys fordyzmu. Warszawa: "Scholar".
• Gardawski J., Gilejko L., red., 1997: Między nadzieją i lękiem. Społeczne skutki prywatyzacji. Warszawa: Szkoła Główna Handlowa.
• Gilejko L., 2005: Robotnicy w transformacji: ocena ich położenia i i szans. W: M. Jarosz, red.: Wygrani i przegrani polskiej transformacji. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Gliński P. i in., 2010: Kulturowe aspekty struktury społecznej. Fundamenty. Konstrukcje. Fasady. Warszawa: IFiS.
• Giza-Poleszczuk A., Marody M., Rychard A., 2000: Strategie i system. Polacy w obliczu zmiany społecznej. Warszawa: IFiS PAN.
• Hardy J., 2010: Nowy polski kapitalizm. Warszawa: IWKiP.
• Harvey D., 1989: Social Justice, Postmodernism and the City. "International Journal of Urban and Regional Research", Vol. 16, s. 588-601.
• Hecht A., 2001: "Home Sweet Home: Tangible Memories of an Uprooted Childhood". In: D. Miller, ed.: Home Possessions: Material Culture behind Closed Doors. Oxford: Berg, s. 123-145.
• Ingham G., 2011: Kapitalizm. Warszawa: Sic!
• Janicka K., 2000: Societal conflicts in the social structure: Changes in popular beliefs over time. In: K.M. Słomczyński, ed.: Social Patterns of Being Political. Warsaw: IFiS Publishers.
• Janicka K., 2002: Dynamics of social conflicts perception: Dimensions andrelations. In: K.M. Słomczyński: Social Structure: Changes and Linkages. The Advanced Phase of Post-Communist Transition in Poland. Warsaw: IFiS Publishers.
• Janicka K., Wesołowski W., 2001: Obrazy struktury społecznej i indywidualne lokalizacje. W: H. Domański, A. Ostrowska, A. Rychard, red.: Jak żyją Polacy. Warszawa: IFiS PAN.
• Jarosz M., red., 2005: Wygrani i przegrani polskiej transformacji. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Jarosz M., red., 2008: Wykluczeni. Warszawa: ISP PAN.
• Lash D., Urry J., 1994: Economies of Signs and Space. London: Sage.
• Mach B.W., 2001: Przemiany w strukturze i stratyfikacji społecznej. W: E. Wnuk-Lipiński, M. Ziółkowski, red.: Pierwsza dekada niepodległości. Próba socjologicznej syntezy. Warszawa: ISP PAN.
• Manterys A., 1997: Wielość rzeczywistości w teoriach socjologicznych. Warszawa: PWN.
• Marody M., red., 1996: Oswajanie rzeczywistości. Między realnym socjalizmem a realną demokracją. Warszawa: ISS UW.
• Miszalska A., 1996: Reakcje społeczne na przemiany ustrojowe. Postawy, zachowania i samopoczucie Polaków w początkach lat dziewięćdziesiątych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Nawrocki T., 2006: Trwanie i zmiana lokalnej społeczności górniczej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Ossowski S., 1968: Struktura społeczna w społecznej świadomości. W: Ossowski S., Dzieła. T. 5. Warszawa: PWN.
• Ost D., 2007: Klęska "Solidarności". Gniew i polityka w postkomunistycznej Europie. Warszawa: Muza.
• Penc J., 1999: Innowacje i zmiany w firmie. Warszawa: Placet.
• Robinson D., Reeve K., 2006: Neighbourhood experiences of new immigration. York: Joseph Rowntree Foundation, http://www.jrf.org.uk/publications/experiences-new- -immigration-neighbourhood-level (data dostępu: 30 sierpnia 2012).
• Scott A.J., 1998: Flexible production System in Regional Development: the Rise of New Industrial Space in North America and West Europe. "Inretnational Journal of Urban and Regional Research", Vol. 12, s. 171-180.
• Słomczyński K., 2000: Pozycja społeczna a cechy osobowości: o wzajemnych relacjach w okresie transformacji systemowej. Warszawa: IFiS PAN.
• Słomczyński K., Janicka K., 2008: Polarized social-class structure: On Matthew effect and increasing ineąuality. "Polish Sociological Review", Vol. 164 (4).
• Towalski R., 2008: Przedsiębiorstwo i stosunki pracy. W: J. Gardawski i in., red.: Socjologia gospodarki. Warszawa: Difin.
• Turner J.H., 2004: Struktura teorii socjologicznej. Warszawa: PWN.
• Williams R., 1977: Marxism and Literature. Oxford.
• Wódz K., 1992: Założenia teoretyczne i metodologiczne badań nad tożsamością kulturową mieszkańców starych dzielnic miast Górnego Śląska. Uwagi wprowadzające. W: Przestrzeń - środowisko społeczne - środowisko kulturowe. Z badań nad starymi dzielnicami miast Górnego Śląska. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Wódz K., 2003: Od de industrializacji do wykluczenia. W: M. Deszczuk, J. Supińska, red.: Polska po przejściach. Warszawa: Stowarzyszenie Studiów i Inicjatyw Społecznych.
• Wódz K., 2001: Kłopotliwe dziedzictwo. Stare regiony przemysłowe w epoce postindustrialnej. W: K. Faliszek, K. Łęcki, K. Wódz: Górnicy. Zbiorowości górnicze u progu zmian. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk".
• Wódz K., Gnieciak M., red., w druku: Restructuring Gender and Class. Six case studies.
• Wódz K., Łęcki K., Witkowski M., 2011: Transformacja ekonomiczna a tożsamość kulturowa. Stare regiony przemysłowe Europy w procesie zmian - przypadek badań Górnego Śląska w projekcie SPHERE. W: "Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa". T. 2. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 11-28.
• Wódz K., Wódz J., 2006: Dimensions of Silesian Identity. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Ziółkowski M., 1997: O różnorodności teraźniejszości (Pomiędzy tradycją, spuścizną socjalizmu, nowoczesnością a ponowoczesnością). "Kultura i Społeczeństwo", nr 4, s. 19-48.
• Żuk P., red., 2010: Podziały klasowe i nierówności społeczne. Refleksja socjologiczna po dwóch dekadach realnego kapitalizmu. Warszawa: Oficyna Naukowa.