Środki ochrony konstytucyjnych praw i wolności

• Autorzy: Katarzyna Todos

Warianty tytułu

Remedies for the Protection of Constitutional Rights and Freedoms

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Nie ulega wątpliwości, że najbardziej efektywną i pożądaną metodę zrealizowania przez władzę państwową nałożonych na nią, na mocy art. 5 Konstytucji, obowiązków stanowi kreacja sprawnie funkcjonującego systemu środków ochrony konstytucyjnych praw i wolności. Niemniej jednak, jak należy podkreślić, samo wskazanie takich instytucji w treści ustawy zasadniczej nie jest w tym przypadku wystarczające - to sposób ich ukształtowania oraz praktyka stosowania mają główne znaczenie dla uznania, że władzy państwowej udało się stworzyć możliwość skutecznego dochodzenia przez uprawnionych przyznanych im wolności i praw, a co za tym idzie - w pełni urzeczywistnić przyznane przez Konstytucję prawa i wolności. Dlatego też niezbędne stało się dokonanie przeglądu środków konstytucyjnych praw i wolności, które funkcjonują w polskim systemie prawnym zarówno z woli polskiego ustrojodawcy, jak i z mocy regulacji rangi międzynarodowej. Przechodząc do analizy rozwiązań prawnych przewidzianych w tym zakresie, należy wskazać następujące środki ochrony praw człowieka: prawo do sądu, prawo do wynagrodzenia szkody, prawo do skargi konstytucyjnej, prawo do wystąpienia do Rzecznika Praw Obywatelskich, a także prawo do skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.(fragment tekstu)

EN

The only way for human and citizens' rights and freedoms indicated by Chapter II of the Constitution of the Republic of Poland to be fully realized is providing an effective system of remedies for the protection of constitutional rights and freedoms. As it has been repeatedly emphasized in the case-law of both the European Court of Human Rights and the Polish Constitutional Tribunal, such legal institutions as the right to court, the right to constitutional complaint, or the right to file a complaint with the European Court of Human Rights play a major role in guaranteeing the actual existence of the rights and freedoms granted by the Constitution. This reality is also backed by statistical data which unanimously suggest that persons whose rights and freedoms are infringed upon quite frequently use the legal remedies granted to them. Therefore, it seems necessary to analyze the structure of remedies for the protection of constitutional rights and freedoms. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawa człowieka; Ochrona praw człowieka; Deklaracja Praw Człowieka; Powszechna Deklaracja Praw Człowieka; Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka; Konstytucja RP; Trybunał Konstytucyjny

EN

Human rights; Human rights protection; Declaration of Human Rights; Universal Declaration of Human Rights (UDHR); European Court of Human Rights Judgements; RP Constitution; Constitutional Court

• Czasopismo: Studia Politicae Universitatis Silesiensis
• Rocznik: 2016
• Tom: 16
• Strony: 40--66

Twórcy

autor

Katarzyna Todos

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Balicki R.: Rzecznik Praw Obywatelskich. W: Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP. Red. B. Banaszak, A. Preisner. Warszawa 2002.
• Banaszak B.: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa 2012.
• Druk sejmowy nr 122/VIII kadencja Sejmu - uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.
• Garlicki L.: Komentarz do art. 77 Konstytucji. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Red. L. Garlicki. Warszawa 2007.
• Garlicki L.: Komentarz do art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. W: Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Komentarz do artykułów 1-18. Red. L. Garlicki. Warszawa 2010.
• Garlicki L.: Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu. Warszawa 2014.
• Garlicki L.: Prawo do sądu. W: Prawa człowieka. Model prawny. Red. R. Wieruszewski. Wrocław-Warszawa-Kraków 1991.
• Gołaczyński J., Krzywonos A.: Prawo do sądu. W: Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP. Red. B. Banaszak, A. Preisner. Warszawa 2002.
• http://bip.ms.gov.pl/pl/prawa czlowieka/europejski trybunal praw czlowieka/opracowania i analizy standardy w zakresie ochrony praw czlowieka/zestawienia kwartalne wyrokowetpcz w sprawach polskich/, stan na dzień 12 grudnia 2015 r.
• http://bip.ms.gov.pl/pl/prawa czlowieka/europejski trybunal praw czlowieka/o trybunale/ (dostęp: 5.06.2015).
• http://ipo.trybunal.gov.pl/ipo/Szukaj?cid=5.
• http://trybunal.gov.pl/fileadmin/content/dokumenty/wystapienia/Andrzej_Rzeplinski/ZOSTK 8 04 2015.pdf. (dostęp 5.06.2015).
• http://www.echr.coe.int/Documents/Stats_analysis_2014_ENG.pdf, stan na dzień 3 czerwca 2015 r.
• http://www.echr.coe.int/Documents/Stats_analysis_2014_ENG.pdf, stan na dzień 6 czerwca 2015 r.
• https://www.rpo.gov.pl/pliki/14298762150.pdf (dostęp: 5.06.2015).
• Jagielski M.: Status prawny jednostki. W: Polskie prawo konstytucyjne na tle porównawczym. Red. R.M. Małajny. Warszawa 2013.
• Kondak I.: Komentarz do art. 34 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. W: Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Komentarz do artykułów 19-59. Red. L. Garlicki. Warszawa 2010.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483).
• Kremis J.: Komentarz do art. 417 Kodeksu cywilnego. W: Kodeks cywilny. Komentarz. Red. E. Gniewek. Warszawa 2011.
• Łabno A.: Skarga konstytucyjna w Konstytucji III RP. W: Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP. Red. B. Banaszak, A. Preisner. Warszawa 2002.
• Łabno A.: Trybunał Konstytucyjny. W: Polskie prawo konstytucyjne. Red. W. Skrzydło. Lublin 2008.
• Malinowska I.: Rzecznik Praw Obywatelskich w systemie ochrony praw i wolności w Polsce. Warszawa 2007.
• Nowicki M.A.: Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Warszawa 2013.
• Pieniążek A.: Rzecznik Praw Obywatelskich w systemie organów państwa. W: Ustrój i struktura aparatu państwowego i samorządu terytorialnego. Red. W. Skrzydło. Warszawa 1997.
• Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 24 października 2001 r., sygn. akt: SK 10/01, LEGALIS nr 50925.
• Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 5 grudnia 1997 r., sygn. akt: Ts 1/97, LEGALIS nr 10397.
• Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 5 lipca 2005 r., sygn. akt: Ts 155/04, LEGALIS nr 70982.
• Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 7 grudnia 2004 r., sygn. akt: Ts 99/04, LEGALIS nr 67684.
• Sarnecki P.: Komentarz do art. 45 Konstytucji. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Red. L. Garlicki. Warszawa 1999.
• Sarnecki P.: Komentarz do art. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Red. L. Garlicki. Warszawa 2007.
• Świeca J.: Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Komentarz. Warszawa 2010.
• Trzciński J.: Komentarz do art. 79 Konstytucji. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Red. L. Garlicki. Warszawa 2007.
• Trzciński J.: Komentarz do art. 80 Konstytucji. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Red. L. Garlicki. Warszawa 2007.
• Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich, Dz.U. 1987, nr 21, poz. 123 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy, Dz.U. 1997, nr 90, poz. 557.
• Ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. 1997, nr 102, poz. 643).
• Ustawa z dnia 6 stycznia 2000 roku o Rzeczniku Praw Dziecka, Dz.U. 2000, nr 6, poz. 69 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. 2004, nr 179, poz. 1843).
• Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. 2015, poz. 1064).
• Ustawa z dnia 19 listopada 2015 r. o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. 2015, poz. 1928).
• Ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. 2015, poz. 2217).
• Winczorek P.: Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Warszawa 2008.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 21 lutego 1975 r. w sprawie Golder v. The United Kingdom, HUDOC nr 4451/70.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 24 kwietnia 1990 r. w sprawie Kruslin v. France, HUDOC nr 11801/85.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 13 lipca 1995 r. w sprawie Tolstoy Miloslavsky v. The United Kingdom, HUDOC nr 18139/91.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 4 maja 2000 r. w sprawie Rotaru v. Romania, HUDOC nr 28341/95.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 13 grudnia 2001 r. w sprawie Metropolitan Church of Bessarabia and Others v. Moldova, HUDOC nr 45701/99.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 12 kwietnia 2005 r. w sprawie Shamayev and Others v. Georgia and Russia, HUDOC nr 36378/02.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 10 stycznia 2008 r. w sprawie Varnava i inni przeciwko Turcji, HUDOC nr 16064/90.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 28 kwietnia 2008 r. w sprawie Burden v. The United Kingdom, HUDOC nr 13378/05.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 20 kwietnia 2010 r. w sprawie Z. przeciwko Polsce, HUDOC nr 46132/08.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 27 maja 2014 r. w sprawie Goławski i Pisarek przeciwko Polsce, HUDOC nr 32327/10.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 27 maja 2014 r. w sprawie Hoszowski przeciwko Polsce, HUDOC nr 40988/09.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 14 kwietnia 2015 r. w sprawie Gawrecki przeciwko Polsce, HUDOC nr 56713/09.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 7 lipca 2015 r. w sprawie Rutkowski i inni przeciwko Polsce, HUDOC nr 72287/10.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 15 września 2015 r. w sprawie Mogielnicki przeciwko Polsce, HUDOC nr 42689/09.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 7 stycznia 1992 r., sygn. akt: K 8/91, LEGALIS nr 10109.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 9 czerwca 1998 r., sygn. akt: K 28/97, LEGALIS nr 10441.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 14 grudnia 1999 r., sygn. akt: SK 14/98, LEGALIS nr 45628.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 grudnia 2001 r., sygn. akt: SK 18/00, LEGALIS nr 52235.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 11 grudnia 2001 r., sygn. akt: SK 16/00, LEGALIS nr 51678.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13 maja 2002 r., sygn. akt: SK 32/01, LEGALIS nr 54112.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 11 czerwca 2002 r., sygn. akt: SK 5/02, LEGALIS nr 54428.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 28 lipca 2004 r., sygn. akt: P 2/04, LEGALIS nr 64210.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 31 marca 2005 r., sygn. akt: SK 26/02, LEGALIS nr 67743.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 16 stycznia 2006 r., sygn. akt: SK 30/05, LEGALIS nr 72310.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 22 maja 2007 r., sygn. akt: SK 70/05, LEGALIS nr 86770.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 8 grudnia 2009 r., sygn. akt: SK 34/08, LEGALIS nr 179343.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 marca 2016 r., sygn. akt: K 47/15, opublikowany dnia 16 marca 2016 r. w Orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy. Seria A, poz. 2.
• Zakrzewski W.: Zasada wolności i praw człowieka i obywatela. W: Polskie prawo konstytucyjne. Red. W. Skrzydło. Lublin 2008.
• Zieliński A.: Sądowe i pozasądowe środki ochrony praw obywatelskich. W: Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP. Red. B. Banaszak, A. Preisner. Warszawa 2002.
• Zoll A.: Problemy realizacji prawa każdego do pomocy Rzecznika Praw Obywatelskich. W: Wolności i prawa jednostki oraz ich gwarancje w praktyce. Red. L. Wiśniewski. Warszawa 2006.