Wirtualna nieobecność czy społeczeństwo e-seniorów - problem wykluczenia cyfrowego ludzi starszych

• Autorzy: Beata Janeczko

Warianty tytułu

Virtual Absence or E-Senior Society - the Problem of Digital Exclusion of Older People

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zjawisko wykluczenia społecznego jest jednym z najbardziej złożonych współczesnych problemów społecznych. Wykluczenie społeczne utrudnia realizację potrzeb zarówno indywidualnych, jak i grupowych, wywiera destrukcyjny wpływ na rozwój społeczno-gospodarczy kraju, staje na drodze do postępu społecznego. Jesteśmy obecnie świadkami cyfrowej rewolucji - gwałtownego rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnych wpływających na wszystkie dziedziny życia człowieka - oraz powstania nowego typu społeczeństwa, czyli społeczeństwa informacyjnego. Jego powstanie rodzi nadzieję na rozwiązanie wielu problemów społecznych, ale również pytania o konsekwencje oraz scenariusze dotyczące przyszłości. Coraz częściej w tym kontekście mówi się o zjawisku cyfrowych nierówności czy wykluczenia cyfrowego jako nowym problemie społecznym. Celem autorki tego artykułu jest przedstawienie cyfrowych nierówności, cyfrowego wykluczenia jako problemu szczególnie ludzi starych. Warto bowiem wciąż zadawać pytania: Jak seniorzy funkcjonują w świecie komputerów i Internetu? Czy brak dostępu do nowoczesnych technologii, brak umiejętności posługiwania się nimi może stać się przyczyną wykluczenia społecznego? Jak w społeczeństwie informacyjnym odnaleźć się mogą osoby, które z różnych powodów nie mogą korzystać z nowoczesnych technologii? Czy grozi im zjawisko wykluczenia cyfrowego, a w efekcie i społecznego? (fragment tekstu)

EN

The main aim of this article was to discuss the phenomenon of digital exclusion of older people. The XXI century has brought a new division - digital division. The digital divide refers to the gap between people with effective access to digital and information technology, and those with very limited or no access at all. It includes the imbalance both in physical access to technology and the resources and skills needed to effectively participate as a digital citizen. Older people are at particular risk of being those who are most disadvantaged by the digital exclusion. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wykluczenie społeczne; Wykluczenie cyfrowe; Ludzie starsi; Starzenie się społeczeństw; Technologie cyfrowe

EN

Social exclusion; Digital divide; Elderly people; Ageing of the population; Digital technologies

• Czasopismo: Studia Politicae Universitatis Silesiensis
• Rocznik: 2012
• Tom: 9
• Strony: 256--273

Twórcy

autor

Beata Janeczko

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Bibliografia

• Prognoza ludności na lata 2008-2035 [http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_L_prognoza_ludnosci_na_lata2008_2035.pdf, (07.06.2010)].
• Kędzior J.: Wybrane aspekty starzenia się i starości. W: Współczesne wyzwania pracy socjalnej. Red. J. Kędzior, A. Ładyżyński. Toruń 2006.
• Kwaśniewski J.: Kontrola społeczna procesów marginalizacji. Warszawa 1997.
• Wnuk-Lipiński E.: Świat międzyepoki. Globalizacja, demokracja, państwo narodowe. Kraków 2005.
• Grygierek M.: Wykluczenie społeczne poza zasadą wzajemności. "Edukacja Dorosłych. Andragogika wobec Problemów Społecznych" 2009, nr 2.
• Gałuszka M.: Jakość życia seniora. Przegląd wybranych koncepcji i metod badania. W: Starość i starzenie się jako doświadczenie jednostek i zbiorowości ludzkich. Red. J. T. Kowaleski, P. Szukalski. Łódź 2006.
• Niezabitowski M.: Ludzie starsi w perspektywie socjologicznej. Problemy uczestnictwa społecznego. Katowice 2007.
• Szarota Z.: Seniorzy w przestrzeni kulturalno-edukacyjnej społeczeństwa wiedzy. W: Edukacja wobec starości - tradycja i współczesność. Red. A. Stopińska-Pająk. "Chowanna". 2009, T. 2(33).
• Trafiałek E.: Wykluczenie społeczne ludzi starych. Źródła, skutki, perspektywy na przyszłość. W: Starość i starzenie się jako doświadczenie jednostek i zbiorowości ludzkich. Red. J. T. Kowaleski, P. Szukalski. Łódź 2006.
• Halik J.: Sytuacja ludzi starych w Polsce. W: Starzy ludzie w Polsce. Społeczne i zdrowotne skutki starzenia się społeczeństwa. Red. J. Halik. Warszawa 2002.
• Trafiałek E.: Narodowa strategia spójności a profilaktyka wykluczenia społecznego ludzi starszych. W: Edukacja wobec starości - tradycja i współczesność. Red. A. Stopińska-Pająk. "Chowanna". 2009, T. 2(33).
• Halik J.: Starzenie się społeczeństw jako proces demograficzny i społeczny. W: Starzy ludzie w Polsce. Społeczne i zdrowotne skutki starzenia się społeczeństwa. Red. J. Halik. Warszawa 2002.
• Orzechowska G.: Społeczne aspekty starości i starzenia się człowieka. W: Pedagogika społeczna i jej współczesne konteksty. Red. G. Orzechowska. Toruń 2008.
• Wnuk-Lipiński E.: Socjologia życia publicznego. Warszawa 2005.
• Muszyński J.: Społeczeństwo informacyjne. Toruń 2006.
• Walkowska W.: Obszary społecznej dyskryminacji pokolenia 50+ - na przykładzie badań. W: Starość i starzenie się jako doświadczenie jednostek i zbiorowości ludzkich. Red. J. T. Kowaleski, P. Szukalski. Łódź 2006.
• Levinson P.: Miękkie ostrze. Przeł. H. Jankowska. Warszawa 1999.
• Zubik A., Cieślik A.: Prawdy i mity na temat nierówności społecznych. W: Fenomen nierówności społecznych. Nierówności społeczne w refleksji humanistycznej. Red. J. Klebaniuk. Warszawa 2007.
• Jastrzębski J.: Prawo do informacji a dostęp do mediów. W: Fenomen nierówności społecznych. Nierówności społeczne w refleksji humanistycznej. Red. J. Klebaniuk. Warszawa 2007.
• Batorski D.: Internet a nierówności społeczne. "Studia Socjologiczne" 2005, nr 2.
• Drabowicz T.: Nierówności cyfrowe - nowy wymiar zróżnicowania społecznego. W: Fenomen nierówności społecznych. Nierówności społeczne w refleksji humanistycznej. Red. J. Klebaniuk. Warszawa 2007.
• Szpunar M.: Cyfrowy podział - nowa forma stratyfikacji społecznych. W: Era społeczeństwa informacyjnego-wyzwania, szanse, zagrożenia. Red. J. Kleban, W. Wieczerzycki. Poznań 2005.
• Eco U.: Nowe środki masowego przekazu a przyszłość książki. W: Nowe media w komunikacji społecznej XX wieku. Red. M. Hopfinger. Warszawa 2002.
• Tadeusiewicz R.: Społeczność internetowa. Warszawa 2002.
• Batorski D.: Cyfrowy podział w Polsce: nowe technologie a szanse życiowe i wykluczenie społeczne. W: Społeczna przestrzeń Internetu. Red. D. Batorski, M. Marody, A. Nowak. Warszawa 2006.
• Kandefer K.: Społeczeństwo informacyjne - obowiązek czy konieczność? W: Zarządzanie wiedzą w Agrobiznesie w warunkach polskiego członkostwa w Unii Europejskiej. Red. M. Adamowicz. Warszawa 2005.
• Drabowicz T.: Nierówności cyfrowe a starość. Przypadek Polski na tle innych krajów Unii Europejskiej. W: Starość i starzenie się jako doświadczenie jednostek i zbiorowości ludzkich. Red. J. T. Kowaleski, P. Szukalski. Łódź 2006.
• Kozak M.W.: Wykluczenie-rozwój-przestrzeń. W: Wykluczeni. Wymiar społeczny, materialny i etniczny. Red. M. Jarosz. Warszawa 2008.
• Szpunar M.: Digital divie, a nowe formy stratyfikacji społecznej w społeczeństwie informacyjnym - próba typologizacji. W: Społeczeństwo informacyjne. Red. K. Wódz, T. Wieczorek. Warszawa 2007.
• Toffler A.: Szok przyszłości. Przeł. W. Osiatyński, E. Grabczak-Ryszka, E. Woydyłło. Przeźmierowo 2007.
• Kołodziej W.: Bio-psycho-społeczne funkcjonowanie osób starszych a społeczne stereotypy i uprzedzenia dotyczące starzenia się i starości. W: Wybrane problemy osób starszych. Red. A. Nowicka. Kraków 2008.
• Nowina-Konopka M.: Społeczeństwo informacyjne a globalizacja. W: Społeczeństwo informacyjne. Istota, rozwój, wyzwania. Red. M. Witkowska, K. Cholawo-Sosnowska. Warszawa 2006.
• Zacher L.W.: Transformacje społeczeństw - od informacji do wiedzy. Warszawa 2007.
• Batorski D.: Korzystanie z technologii informacyjno-komunikacyjnych. W: Diagnoza Społeczna 2009: Warunki i jakość życia Polaków. Red. J. Czapiński, T. Panek. Warszawa 2009.
• Krzysztofek K., Szczepański M.S.: Zrozumieć rozwój. Od społeczeństw tradycyjnych do informacyjnych. Katowice 2005.
• Kopaniszyn I.: Rola Internetu w rozpowszechnianiu informacji zdrowotnych wśród starszych osób. Analiza zawartości serwisu www.senior.pl. "Gerontologia Polska" 2007, nr 1-2.
• Wenzel M., Feliksiak M., Toczyski P.: Portret Internauty. Komunikat z badań [http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2009/K_033_09.PDF (25.04.2010)].
• Internet nie tylko dla młodych [http://www.audyt.gemius.pl/pages/display/internet (07.06.2010)].
• Halicki J.: Edukacja a starość jako działanie poprawiające jakość życia seniorów. W: Edukacja wobec starości-tradycja i współczesność. Red. A. Stopińska-Pająk. "Chowanna". 2009, T. 2(33).
• Rok 2010-Europejskim Rokiem Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym [http://www.mpips.gov.pl/index.php?gid=1335 (7.06.2010)].
• Więcej dojrzałości w Internecie [http://www.filantropia.org.pl/pl/content/index/read/id/544/title/Wiecej_dojrzalosci_w_internecie.html (07.06.2010)].
• Koalicja "Dojrz@łość w sieci" przeciw e-wykluczeniu [http://di.com.pl/news/30599,0,Koalicja_Dojrz_at_losc_w_sieci_przeciw_e -wykluczeniu.html (07.06.2010)].
• Tomczyk Ł.: E-edukacja seniorów jako element budowy społeczeństwa informacyjnego [http://www.e-mentor.edu.pl/artykul_v2.php?numer=30&id=659 (07.06.2010)].