Zmiany w świadomości społeczeństwa polskiego w latach osiemdziesiątych

• Autorzy: Krzysztof Łabędź

Warianty tytułu

Changes in the Polish Society's Awareness in the 1980s

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W tekście podjęto próbę charakterystyki świadomości politycznej społeczeństwa polskiego w okresie poprzedzającym transformację systemową i odpowiedzi na pytania, czy, a jeśli tak, to w jakim zakresie na podstawie wyników badań świadomości społecznej można było przewidzieć nadchodzące zmiany i ich kierunek, jakie zmiany społeczeństwo akceptowało oraz w jakim stopniu było przygotowane na późniejszą transformację. Uwzględniając ówczesną sytuację ekonomiczną i polityczną, czyli sytuację głębokiego kryzysu gospodarczego oraz ostrego konfliktu politycznego, przedstawiono poglądy, oceny i przekonania dotyczące sposobu postrzegania stron konfliktu i odpowiedzialności za kryzys, istniejącego ustroju politycznego i pożądanego kierunku jego zmian oraz preferencji odnoszących się do sposobu reformowania gospodarki. Wnioski, które można sformułować, opierając się na wynikach badań, można ująć w zdaniu, że ogólne kierunki zmian (czyli demokracja, choć nie bez zastrzeżeń oraz gospodarka wolnorynkowa obejmująca m.in. sektor prywatny) były dość silnie obecne w myśleniu społeczeństwa, ale późniejsze zmiany okazały się bardziej radykalne niż postulowane przez społeczeństwo, szczególnie w sferze gospodarczej. (abstrakt oryginalny)

EN

The paper represents an attempt to characterise the political awareness among the public in Poland in the period preceding the systemic transformation and to provide answers to the questions of whether and to what extent the impending changes and trends could have been predicted based on the results of research into the public awareness; also, which changes were accepted by the society and whether it was prepared for the subsequent transformation. Taking into consideration the economic and political situation existing at that time, i.e. the situation of a deep economic crisis and a bitter political conflict, the paper presents views, opinions and beliefs concerning the way of perceiving the parties to the conflict and the responsibility for the crisis, the existing political system and the desirable trends in its development as well as preferences related to the manner of reforming the economy. The conclusions that are suggested by the results of the research can be summarised by stating that the general trends in the changes (i.e. democracy, albeit not without some reservations, and the economy, and free market economy including a private sector) were quite prominent in the thinking of the society but the later developments turned out to be more radical than postulated by the society, especially in the economic sphere.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Społeczeństwo; Postawy społeczne; Konflikty polityczne; Ład społeczny

EN

Society; Social attitudes; Political conflicts; Social order

• Czasopismo: Studia Politicae Universitatis Silesiensis
• Rocznik: 2019
• Tom: 24
• Strony: 9--24

Twórcy

autor

Krzysztof Łabędź

• Akademia Ignatianum w Krakowie

Bibliografia

• Adamski W. et al.: Polacy 88. Dynamika konfliktu a szanse reform. Warszawa 1989.
• Czy Polacy interesują się polityką? Komunikat CBOS nr 256/108. Warszawa 1990 - https://www.cbos.pl/ (dostęp: 30.10.2018).
• Gebethner S.: Wybory do Sejmu i Senatu 1989 r. (wstępne refleksje). "Państwo i Prawo" 1989, nr 8.
• Kultura polityczna społeczeństwa polskiego (1983-1985). Cz. 1. Red. F. Ryszka. Warszawa 1987.
• Kurczewski J.: W oczach opinii publicznej. W: Idem: Konflikt i "Solidarność". Warszawa 1981.
• Legitymizacja. Klasyczne teorie i polskie doświadczenia. Red. A. Rychard, A. Sułek. Warszawa 1988.
• Łabędź K.: Społeczna ocena PRL. "Polityka i Społeczeństwo" 2011, nr 8.
• Najważniejsze problemy Polski. Komunikat z badań CBOS, BS 33/10. Warszawa 1991 - https://www.cbos.pl (dostęp: 28.10.2018).
• Nastroje społeczne i opinie o stosunkach władza - opozycja (luty 1989). Komunikat z badań OBOP nr 6/509 - http://tnsglobal.pl/archiv_files/06_508_89.pdf (dostęp: 3.11.2018).
• Opinia społeczna o PZPR w badaniach CBOS w latach 1984-1989. Komunikat z badań CBOS, AE/17/1. Warszawa 1990 - www.cbos.com (dostęp: 20.10.2018).
• Opinie o aktualnych sprawach krajowych i nastroje społeczne w listopadzie 1980 r. Komunikat z badań OBOP nr 25/187, grudzień 1980 - http://www.tnsglobal.pl/archiwumraportow/1980/11/ (dostęp: 28.10.2018).
• Opinie o prywatyzacji gospodarki. Komunikat CBOS, BS/58/24. Warszawa 1990 - www.cbos.com (dostęp: 4.11.2018).
• Polacy '81. Postrzeganie kryzysu i konfliktu. Red. W. Adamski. Warszawa 1996.
• Polacy '95. Aktorzy i klienci transformacji. Red. W. Adamski. Warszawa 1998.
• Porozumienie gdańskie w opiniach społecznych. Komunikat z badań OBOP nr 20/182, październik 1980 - http://tnsglobal.pl/archiv_files/ (dostęp: 29.10.2018).
• Raport o stanie komunikacji masowej w Polsce (sierpień 1980 - 13 grudnia 1981). Raport z badań OBP. Kraków 1982, cz. 1.
• Rozumienie, akceptacja i ocena funkcjonowania polskiej demokracji. Komunikat z badań CBOS BS/114. Warszawa 2001 - www.cbos.com (dostęp: 20.10.2018).
• Społeczne opinie o reformie gospodarczej. Komunikat z badań OBOP nr 8/473, marzec 1988 - http://tnsglobal.pl/archiv_files/(dostęp: 31.10.2018).
• Wartości i postawy społeczne a zmiany systemowe. Red. J. Reykowski. Warszawa 1993.
• Wskaźniki nastrojów społecznych w grudniu 1988 r. Komunikat z badań OBOP, nr 1/503 - http://tnsglobal.pl/archiv_files/ (dostęp: 3.11.2018).
• Wybrane postawy społeczno-polityczne Polaków - trendy zmian w latach 1981-1984. Maszynopis OBP. Kraków 1984.
• Żyromski M.: Teorie elit a systemy polityczne. Poznań 2007.

Identyfikatory

DOI

10.31261/SPUS.2019.24.01