Prawo i prawoznawstwo wobec konfliktów. Między neutralnością i politycznością

• Autorzy: Andrzej Bator

Warianty tytułu

Law and Jurisprudence in the Face of Conflict. Between Neutrality and the Political

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule konfrontuję współczesną dogmatykę prawa z wyzwaniami, jakie niesie za sobą polityczność prawa i praktyki orzeczniczej. Prawoznawstwo - zdominowane w tradycji kontynentalnej przez nurt dogmatyczny - a w ślad za nim orzecznictwo sądowe sytuowane są jako działania politycznie niezaangażowane. W tekście niniejszym próbuję to dość powszechne przekonanie poddać ostrożnej weryfikacji. Korzystając z poglądów H. Bermana (Prawo i rewolucja. Kształtowanie się zachodniej tradycji prawnej), przyjmuję, że obecny kształt prawoznawstwa oraz wsparta na niej praktyka decyzyjna sądów ukształtowały się w wyniku konfliktów politycznych oraz że dogmatyka prawa właśnie dzięki temu posiada potencjał do neutralizowania i rozwiązywania również współczesnych konfliktów politycznych. Jest zatem aktywnością zarówno polityczną, jak i apolityczną. Paradoks ten jest jednak tylko pozorny. Dbając o zachowanie swojego paradygmatu, dogmatyka powinna elastycznie reagować na wyzwania politycznego otoczenia. Może - i powinna - modyfikować "pas ochronny" teorii, na której jest zbudowana właśnie po to, aby zachować swój rdzeń (I. Lakatos). W artykule próbuję odpowiedzieć na pytanie o granice możliwej adaptacji prawoznawstwa i decyzyjnej praktyki sądów wobec roszczeń płynących ze strony politycznego otoczenia - roszczeń najmocniej współcześnie artykułowanych przez tzw. krytyczne teorie (filozofie) orzekania. W końcowych fragmentach artykułu próbuję - na przykładzie tez sformułowanych w niedawno wydanej monografii R. Mańki W stronę krytycznej filozofii orzekania - zarysować te granice.(abstrakt oryginalny)

EN

In the article, I contrast the contemporary legal dogma with the challenges underlying the political nature of law and judicial practice. Both the Continental jurisprudence and the judicial decisions issued by European courts are dominated by the dogmatic current - and treated as politically neutral acts. My intention is to carefully verify this quite common belief in this paper. Making use of H. Berman's views, I assume that the present shape of jurisprudence and the judicial practice based thereon have been established as a result of political conflicts and that the legal dogma is capable of neutralising and solving modern-day political conflicts precisely because of the qualities of the said shape. It is therefore both a political and an apolitical activity. But this paradox is only apparent. In its strive to keep its paradigm alive, the dogma should be flexible in reacting to the challenges occurring in its political environment. It can - and should - modify the "buffer" of the theory upon which it is set in order to retain its core. In the article, I try to answer the question about the boundaries of the possible adaptation of jurisprudence and juridical practice with respect to claims raised by the domain of politics - claims currently articulated as the strongest by the so-called critical theories of adjudication. The final part of the paper is an attempt - based on the example of theses formulated in monograph by R. Mańko, W stronę krytycznej filozofii orzekania - to outline the said boundaries.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Doktryny prawne; Historia prawa; Prawo; Konflikty polityczne

EN

Legal doctrines; Legal history; Law; Political conflicts

• Czasopismo: Krytyka Prawa
• Rocznik: 2020
• Numer: T. 12, Nr 3
• Strony: 7--31

Twórcy

autor

Andrzej Bator

• Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• Aarnio A., Reason and Authority. A Treatise on Dynamic Paradigm of Legal Dogmatics, Aldershot1997.
• Aarnio A., Paradigms in Legal Dogmatics, [in:] A. Peczenik (ed.), Theory of Legal Science,Dordrecht 1984.
• Aarnio A., On Paradigm of Legal Dogmatics - Problems of Scientific Progress in Legal Research,[in:] P. Trappe (ed.), Contemporary Conceptions of Law: Proceedings of the 9th WorldCongress, Basel 27.8.1979-1.9.1979, Wiesbaden 1982.
• Bator A., Systemowość prawa wobec konfliktów politycznych, "Przegląd Prawa i Administracji,Acta Universitatis Wratislaviensis" 2016, 104(3718).
• Bekrycht T., Transcedentalna filozofia prawa. O zewnętrznym obowiązywaniu i uzasadnianiuistnienia prawa, Łódź 2015.
• Berman H.J., Law and Revolution. The Formation of the Western Legal Tradition, Harvard 1983.
• Koczanowicz L., Polityka dialogu, Warszawa 2015.
• Kuhn T., The Structure of Scientific Revolutions, Chicago 1996.
• Kupiszewski H., Prawo rzymskie a współczesność, Warszawa 1988.
• Lakatos I., Dowody i refutacje. Logika odkrycia matematycznego, transl. M. Kozłowski andK. Lipszyc, Warszawa 2005.
• Lakatos I., Proofs and Refutations, Cambridge 1976.
• Leszczyński J., Pozytywizacja prawa w dyskursie dogmatycznym, Kraków 2010.
• Leszczyński J., O niezmienności sposobu uprawiania dogmatyki prawa, "Studia Prawno-Ekonomiczne"2010, 86.
• Leszczyński M.J., O pewnej (rewolucyjnej) hipotezie Harolda J. Bermana - prawo i nauka w średniowieczu, "Acta Universitatis Lodziensis, Folia Iuridica" 2015, 75.
• Mańko R., W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja, "Jurysprudencja"2018, 10.
• Miłosz Cz., The Captive Mind, New York 1953.
• Mouffe Ch., On the Political, Routledge 2005.
• Mouffe Ch., The Democratic Paradox, New York 2000.
• Peczenik A., The Basis of Legal Justification, Lund 1983.
• Sobański R., Słuszność w prawie, "Państwo i Prawo" 2001, 8.
• Southern R.W., Western Society and the Church un the Middle Ages, Harmonsdworth 1970.
• Tellenbach G., Church, State, and Christian Society on the time Investiture Contest, London1959.
• Wróblewski J., Paradygmat dogmatyki prawa a prawoznawstwo, [in:] S. Wronkowska, M. Zieliński(eds.), Szkice z teorii prawa i szczegółowych nauk prawnych, Poznań 1990.
• Ziembiński Z., Szkice z metodologii szczegółowych nauk prawnych, Poznań 1983.

Identyfikatory

DOI

10.7206/kp.2080-1084.393