Postanowienia umowy ubezpieczenia dotyczące cesji wierzytelności a ich skutki dla roszczeń regresowych z art. 828 k.c.

• Autorzy: Dariusz Fuchs

Warianty tytułu

Provisions of the insurance contract related to assignment of claims and their consequences for recourse claims under Article 828 of the Civil Code

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zagadnienie cesji wierzytelności w obrocie ubezpieczeniowym ze względów teoretycznych, ale także praktycznych stanowi istotną kwestię, której w relatywnie ograniczonym zakresie poświęcono uwagę w polskiej literaturze. Jest to szczególnie widoczne w odniesieniu do specyficznej instytucji cessio legis z art. 828 k.c. Należy podkreślić, iż na to zagadnienie zwrócono także uwagę w ramach Principles of European Insurance Contract Law (tzw. PEICL), przygotowanych przez tzw. Insurance Restatement Group.2Potrzeba takiej analizy na gruncie rodzimego prawa jest też wynikiem obserwacji praktyki, w której (także ze względu na wzrost kultury prawnej i świadomości autonomii materialno prawnej) ubezpieczający (ew. ubezpieczeni) w umowach ze swoimi kontrahentami stosują umowny zakaz przelewu wierzytelności wynikających z tych umów. W przeciwieństwie do niniejszego, na polskim rynku ubezpieczeniowym brak powszechności stosowania umownych wyłączeń uprawnienia ubezpieczyciela, przysługującego mu na mocy art. 828 k.c., co jest częstokroć odzwierciedlone przez treść OWU danego ubezpieczyciela, gdzie explicite powszechnie cytuje się treść art. 828 k.c. (nic nie mówiąc o ewentualnych ograniczeniach tego uprawnienia czy też jego całkowitym wyłączeniu). W konsekwencji, w związku z faktem, iż art. 828 § 1 k.c. jest jedną z postaci cessio legis przewidzianą w art. 518 § 1 pkt. 4 k.c., do której to powszechnie stosuje się per analogia przepisy o umownej cesji wierzytelności (art. 509 i nast. k.c.), powstają pytania fundamentalnej natury. Otóż, (po pierwsze) jaka jest relacja art. 509 § 1 k.c. do cessio legis z art. 828 k.c. oraz w konsekwencji, czy do cesji zwrotnej między ubezpieczającym a ubezpieczycielem, dotyczącej wierzytelności wobec sprawcy szkody objętej umownym zakazem cesji, będzie już miał zastosowanie zakaz cesji, wprowadzony do umowy między kontrahentem (sprawcą szkody) a ubezpieczającym. Ranga powyżej postawionych kwestii uzasadnia analizę istoty regulacji odnoszącej się do statusu ubezpieczyciela w razie wypłaty odszkodowania uprawnionemu.(abstrakt oryginalny)

EN

The issue of assignment of claims in the insurance trade, both for theoretical and practical reasons, is an important problem, which is discussed in the Polish literature to a relatively limited extent. It is particularly visible with respect to the specific institution of cessio legis under Article 828 of the Civil Code. It has to be pointed out that the issue has also been mentioned in the Principles of European Insurance Contract Law (so-called PEICL), prepared by so-called Insurance Restatement Group. The need for such an analysis on the grounds of the domestic law also results from observation of the practice, where (also due to an increase in legal culture and awareness of substantive law autonomy) policyholders (or insured persons) use in agreements concluded with their counterparties a contractual ban on assignment of claims resulting from such agreements. At the same time, in contrast to that, on the Polish insurance market there is no common use of contractual exclusions of the right the insurer enjoys under Article 828 of the Civil Code, which is frequently reflected in the con-tents of general terms of insurance of a given insurer, where explicite the contents of article 828 of the Civil Code is generally quoted (without mentioning any limitations of this right or its total exclusions). Consequently, due to the fact that Article 828 § 1 of the Civil Code is one of the forms of cessio legis provided for in Article 518 § 1.4 of the Civil Code to which, per analogiam, regulations of the contractual assignment of claims (Article 509 and subsequent ones of the Civil Code) are generally applied, questions of fundamental nature arise: namely (first of all) what is the relationship between Article 509 § 1 of the Civil Code to cessio legis under Article 828, and, in consequence, whether the contractual ban on assignment introduced to the agreement between the counterparty (the one which caused the loss) and the policyholder will already apply to the reverse assignment between the policyholder and insurer related to claims towards the party responsible for the loss covered by the contractual ban on assign-ment. The importance of the above-mentioned issues justifies the analysis of the regulations related to the insurer's status in the event of claim payment to the beneficiary.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Odpowiedzialność cywilna; Cesja wierzytelności; Ubezpieczenia

EN

Civil liability; Liability assignment; Insurances

• Czasopismo: Wiadomości Ubezpieczeniowe
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 4
• Strony: 17--28

Twórcy

autor

Dariusz Fuchs

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Bibliografia

• Barcicka M., Wybrane problemy z zakresu roszczeń regresowych dochodzonych przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny na przykładzie wyroków sądowych, "Prawo Asekuracyjne" nr 3/2001.
• Barcicka M., Roszczenia regresowe UFG, "Miesięcznik Ubezpieczeniowy" nr 3/2011.
• Ciepła H. w: Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, Tom 2, Warszawa 2005.
• Czachórski W., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 2002.
• Dubis W. w: E. Gniewek (red.) Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2006.
• Fuchs D., Funkcja prewencyjna ubezpieczeń w świetle projektu nowelizacji przepisów kodeksu cywilnego o umowie ubezpieczenia, "Prawo Asekuracyjne" nr 1/2006.
• Fuchs D., Insurance Restatement jako przykład jednolitego prawa wspólnotowego o umowie ubezpieczenia, "Studia Ubezpieczeniowe" nr 127/2009.
• Fuchs D., Restatement of European Insurance Contract Law a koncepcja polskiego kodeksu ubezpieczeń, w: E. Kowalewski (red.), O potrzebie polskiego kodeksu ubezpieczeń, Toruń 2009.
• Fuchs D., Zakres obowiązku prewencji w prawie ubezpieczeń gospodarczych. Uwagi na tle art. 826 k.c., "Prawo Asekuracyjne" nr 2/2004.
• Fuchs D., Uwagi dotyczące roszczeń regresowych ubezpieczyciela wobec odpowiedzialnego za szkodę na przykładzie roszczeń wobec zarządcy nieruchomości wspólnej, "Rozprawy Ubezpieczeniowe" nr 7 (2/2009).
• Fuchs D., Tłumaczenie w: Principles of European Insurance Contract Law, München 2009.
• Fuchs D., Tłumaczenie w: "Rozprawy Ubezpieczeniowe" nr 9/2010.
• Kowalewski E., Umowa ubezpieczenia, Bydgoszcz-Toruń 2002.
• Kurowski W., Przelew wierzytelności w prawie prywatnym międzynarodowym, Zakamycze 2005.
• Łopuski J. w: J. Winiarz (red.), Kodeks cywilny z komentarzem, Tom 2, Warszawa 1989.
• Malinowska K. w: A. Brodecka-Chamera i inni, Prawo ubezpieczeń gospodarczych. Tom II, Warszawa 2010.
• Orlicki M., J. Pokrzywniak, Nowelizacja Kodeksu Cywilnego, Warszawa 2007.