Teologia strachu przed zarazą : moralne i społeczne konsekwencje epidemii na Pomorzu 1708-1711

• Autorzy: Tadeusz Krzysztof Sznajderski

Warianty tytułu

Theology of the Fear of Plague : Moral and Social Consequences of the Epidemic in Pomerania 1708-1711

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

CEL NAUKOWY: Autor artykułu przedstawia epidemię dżumy w miastach Pomorza w latach 1708-1711.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Ukazane zostały i scharakteryzowane postawy społeczne mieszkańców Pomorza wobec epidemii dżumy.
PROCES WYWODU: Przedstawione zostały główne organizacyjne decyzje i rozporządzenia władz miejskich i działalność duszpasterska duchownych związana z zabezpieczeniem przed chorobą.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Zasadniczym wnioskiem płynącym z przedstawionej analizy jest traktowanie przez mieszkańców epidemii jako kary za grzechy. Dlatego podjęte wysiłki zmierzają do działań kierujących do wyleczenia ducha (przez praktyki religijne) oraz wyleczenie ciała (przez medyczne zabiegi). Społeczeństwo Pomorza jednoznacznie wiąże epidemię z działalnością Boga. Podstawowym czynnikiem wobec epidemii jest strach.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Z uwagi na swe odniesienia historyczne artykuł może przysłużyć się do refleksji nad społeczeństwem postpandemicznym. (abstrakt oryginalny)

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The author of the article presents the plague epidemic in the cities of Pomerania in the years 1708-1711.
THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The social attitudes of the Pomeranian inhabitants towards the plague epidemic have been shown and characterised.
THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The main organisational decisions and regulations of the municipal authorities as well as the pastoral activity of the clergy related to protection against the disease have been presented.
RESEARCH RESULTS: The main conclusion from the presented analysis is that the inhabitants treated the epidemic as a punishment for their sins. Therefore, the efforts undertaken were aimed at the actions leading to the healing of the soul (through religious practices) and the healing of the body (through medical treatments). The Pomeranian society evidently linked the epidemic with the activity of God. The primary response to the epidemic was fear.
CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: Due to its historical references, the article may be used to reflect on a post-pandemic society. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Choroby; Historia; Społeczeństwo

EN

Illness; History; Society

• Czasopismo: Horyzonty Polityki
• Rocznik: 2020
• Tom: 11
• Numer: nr 36 Społeczeństwa postpandemiczne
• Strony: 125--135

Twórcy

autor

Tadeusz Krzysztof Sznajderski

• Uniwersytet Gdański

Bibliografia

• Baszanowski, J. (1995). Przemiany demograficzne w Gdańsku w latach 1601-1845 w świetle tabel ruchu naturalnego. Gdańsk: Wydawnictwo UG.
• Boccacio, G. (2005). Dekameron. Tłum. E. Boyé. Warszawa: Świat Książki. Chmielowski, B. (1754). Nowe Ateny albo Akademia wszelkiey scyencji pełna. T. 3. Lwów: Drukarnia Jezuitów.
• Cieślak, E. (red.), (1993). Historia Gdańska. T. 3, 1. 1655-1793. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie.
• Duncan, Ch., Scott, S. (2008). Czarna śmierć. Epidemie w Europie od starożytności do czasów współczesnych. Tłum. A. Siennicka. Warszawa: Bellona.
• Flis, E. (1960). Dżuma na Mazurach i Warmii w latach 1708-1711. Komunikaty Warmińsko-Mazurskie, 4, 476-503.
• Karpiński, A. (2000). W walce z niewidzialnym wrogiem. Epidemie chorób zakaźnych w Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku i ich następstwa demograficzne, społeczno-ekonomiczne i polityczne. Warszawa: Neriton, Instytut Historii PAN.
• Karpiński, A. (2012). Epidemie w Rzeczypospolitej od XVI do XVIII wieku (zarys problematyki. W: E. Kizik (red.), Dżuma, ospa, cholera. W trzechsetną rocznicę epidemii w Gdańsku i na ziemiach Rzeczypospolitej w latach 1708-1711 (15-26). Gdańsk: Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, Instytut Historii PAN.
• Kizik, E. (2012). Gdańsk i Elbląg w czasach zarazy 1709-1710 roku, W: E. Kizik (red.), Dżuma, ospa, cholera. W trzechsetną rocznicę epidemii w Gdańsku i na ziemiach Rzeczypospolitej w latach 1708-1711 (15-26). Gdańsk: Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, Instytut Historii PAN. (99-111).
• Kizik, E. (2012). Gdańsk na początku XVIII wieku. Próba syntezy, W: E. Kizik (red.), Dżuma, ospa, cholera. W trzechsetną rocznicę epidemii w Gdańsku i na ziemiach Rzeczypospolitej w latach 1708-1711 (15-26). Gdańsk: Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, Instytut Historii PAN. (27-42).
• Kracik, J. (2012). Staropolskie postawy wobec zarazy. Kraków: Wydawnictwo Petrus.
• Lewandowska, L. (2010). Dżuma - epidemia duszy i ciała? Sposoby zwalczania dżumy w nowożytnym Gdańsku. Studia Humanistyczne Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej we Wrocławiu. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Medycznej, 279-309.
• Pękalska-Falkowska, K. (2012). Dżuma w Toruniu w 1708 roku. Wybrane aspekty, W: E. Kizik (red.), Dżuma, ospa, cholera. W trzechsetną rocznicę epidemii w Gdańsku i na ziemiach Rzeczypospolitej w latach 1708-1711 (15-26). Gdańsk: Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, Instytut Historii PAN. (112-123).
• Sieńkowski, E. (1970). Dżuma w Gdańsku w 1709 r. Studium z dziejów epidemiologii, Archiwum Historii Medycyny, 33, 3-4, 309-401.
• Zieliński, M. (2012). Mór w Chełmnie w latach 1707-1711, W: E. Kizik (red.), Dżuma, ospa, cholera. W trzechsetną rocznicę epidemii w Gdańsku i na ziemiach Rzeczypospolitej w latach 1708-1711 (15-26). Gdańsk: Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, Instytut Historii PAN. (124-132).

Identyfikatory

DOI

10.35765/HP.1950