Niebezpieczna humanistyka - wywrotny wymiar pedagogiki i edukacji. Wprowadzenie

• Autorzy: Krzysztof Maliszewski

Warianty tytułu

Gefährliche Humanwissenschaft - instabiler Sinn der Pädagogik und der Bildung. Einführung

The Precarious Humanities - Subversive Dimension to Pedagogy and Education. Introduction

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Redagowana przeze mnie część monograficzna "Chowanny" zatytułowana Niebezpieczna humanistyka - wywrotny wymiar pedagogiki i edukacji to projekt pomyślany jako namysł nad optyką humanistyczną w pedagogice i jako próba wygenerowania w przestrzeni publicznej ważkich głosów o wywrotowym charakterze humanistyki w sytuacji, gdy ona sama zdaje się współcześnie nader wywrotna. Sugerowany w tytule subwersywny potencjał humanistyki pojmuję dwojako. Po pierwsze, chodzi o niebezpieczeństwo stwarzane przez nauki humanistyczne i edukację humanistyczną dla - używając terminu Charlesa Taylora - imaginariów społecznych. Na przykład, sposób, w jaki rozumiane i praktykowane są dziś edukacja, praca, ekonomia etc., wchodzi w konflikt z krytycyzmem, etycznością, wyobraźnią i w ogóle każdą humanistyczną dyspozycją, która osłabia skuteczność manipulowania "zasobami" ludzkimi i orientację rynkową. W tym sensie rewitalizacja humanistyki grozi wywróceniem samooczywistości wielu praktyk współczesnych. Warto przemyśleć rebelię wpisaną w humanistykę. Humanistyka staje się też wyzwaniem dla powszechnie akceptowanego modelu naukowości. Jestem przekonany, że na zogniskowanie krytycznej uwagi zasługuje niewystarczająco obecna w dyskursie pedagogicznym i nie dość (prze)myślana teza Hansa-Georga Gadamera, że o naukowości humanistyki decyduje bardziej tradycja kształcenia niż nowoczesna metodyczność. W tej perspektywie pedagogiczna refleksja dotycząca kształcenia staje się namysłem jądrowym dla samowiedzy całej humanistyki, ale oznacza też zakwestionowanie i przekształcenie znacznej części metodologicznej samowiedzy pedagogiki. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Nauki humanistyczne; Pedagogika; Instytucje akademickie

EN

Humanistic sciences; Pedagogy; Academic institutions

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2017
• Tom: 1(48)
• Strony: 15--22

Twórcy

autor

Krzysztof Maliszewski

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• A. Folkierska: Pytanie o pedagogikę. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1990, s. 48.
• R.J. Bernstein: Odnowa teorii społecznej i politycznej. Przeł. J. Grzymski, M. Kassner, A. Orzechowski. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, 2015, s. 4
• L. Witkowski: Uniwersalizm pogranicza. O semiotyce kultury Michała Bachtina w kontekście edukacji. Wyd. 2. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2000;
• L. Witkowski: Tożsamość i zmiana. Epistemologia i rozwojowe profile w edukacji. Przedmowa: Z. Kwieciński. Wyd. 2. zm. i uzup. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, 2010 L. Witkowski: Przełom dwoistości w pedagogice polskiej. Historia, teoria, krytyka. Kraków: Impuls, 2013
• L. Witkowski: Niewidzialne środowisko. Pedagogika kompletna Heleny Radlińskiej jako krytyczna ekologia idei, umysłu i wychowania. O miejscu pedagogiki w przełomie dwoistości w humanistyce. Kraków: Impuls, 2014
• L. Witkowski: Versus. O dwoistości strukturalnej faz rozwoju w ekologii cyklu życia psychodynamicznego modelu Erika H. Eriksona. Kraków-Dąbrowa Górnicza: Impuls-Wyższa Szkoła Biznesu, 2015
• M. Jaworska-Witkowska Ku kulturowej koncepcji pedagogiki. Fragmenty i ogarnięcie. Kraków: Impuls, 2009.
• T. Szkudlarek: Wiedza i wolność w pedagogice amerykańskiego postmodernizmu. Kraków: Impuls, 1993;
• A. Folkierska: Sergiusz Hessen - pedagog odpowiedzialny. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2005
• A. Męczkowska: Podmiot i pedagogika. Od oświeceniowej utopii ku pokrytycznej dekonstrukcji. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP, 2006
• P. Sosnowska: Filozofia wychowania w perspektywie Heideggerowskiej różnicy ontologicznej. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2009
• R. Godoń: Między myśleniem a działaniem. O ewolucji anglosaskiej filozofii edukacji. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012.
• B. Milerski: Hermeneutyka pedagogiczna. Perspektywy pedagogiki religii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe ChAT, 2011
• E. Bilińska-Suchanek: Opór wobec szkoły. Dorastanie w perspektywie paradygmatu oporu. Kraków: Impuls, 2003
• L. Witkowski, H.A. Giroux. Edukacja i sfera publiczna. Idee i doświadczenia pedagogiki radykalnej. Kraków: Impuls, 2010
• E. Bielska: Koncepcje oporu we współczesnych naukach społecznych. Główne problemy, pojęcia, rozstrzygnięcia. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2013.
• H. Stępniewska-Gębik: Pedagogika i psychoanaliza. Potrzeba - pragnienie - inny. Konteksty epistemologiczne dla pedagogiki w świetle psychoanalitycznej koncepcji Jacques'a Lacana. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2004
• K. Węc: Psychoanaliza w dyskursie edukacyjnym. Radykalność humanistyczna teorii i praktyki pedagogicznej. Konteksty nie tylko Lacanowskie. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2007.
• M. Reut: Narracja i tożsamość. Pytanie o "ja" jako problem etyczny i pedagogiczny. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, 2010
• M. Nowak-Dziemianowicz: Walka o uznanie w narracjach. Jednostka i wspólnota w procesie poszukiwania tożsamości. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, 2016. 9
• M. Jaworska-Witkowska, L. Witkowski.: Przeżycie - przebudzenie - przemiana. Inicjacyjne dynamizmy egzystencji ludzkiej w prozie Hermanna Hessego. (Tropy i kategorie pedagogiczne). Bydgoszcz-Kraków-Szczecin: Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, 2007.
• Ł. Michalski: Przemiany syntez niemożliwych. W stronę pedagogiczności podręcznikowej historiografii wychowania. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.
• D. Kubinowski: Jakościowe badania pedagogiczne. Filozofia, metodyka, ewaluacja. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej, 2010
• B. Śliwerski: Współczesna myśl pedagogiczna. Znaczenia, klasyfikacje, badania. Kraków: Impuls, 2009; M. Jaworska-Witkowska, Z. Kwieciński: Nurty pedagogii. Naukowe, dyskretne, odlotowe. Kraków: Impuls, 2011.
• N.K. Denzin, Y.S. Lincoln: Wprowadzenie. Dziedzina i praktyka badań jakościowych. Przeł. K. Podemski. W: Metody badań jakościowych. Red. N.K. Denzin, Y.S. Lincoln. Red. nauk. wyd. pol.K. Podemski. T. 1. Warszawa: PWN, 2009, s. 31-32. 14
• M. Kruszelnicki: Uniwersytet jako wspólnota audytowanych. W: Przeszkody dla rozwoju humanistyki w szkołach wyższych (z pedagogiką w tle). W perspektywie troski o uniwersytet, kulturę humanistyczną i podręczniki. Red. M. Jaworska-Witkowska, L. Witkowski. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2011.
• L. Waters: Zmierzch wiedzy. Przemiany uniwersytetu a rynek publikacji naukowych. Przeł. T. Bilczewski, Kraków: Homini, 2009.
• P. Nowak: Hodowanie troglodytów. Uwagi o szkolnictwie wyższym i kulturze umysłowej człowieka współczesnego. Warszawa: Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, 2014.
• M. Januszkiewicz: Kim jestem ja, kim jesteś ty? Etyka, tożsamość, rozumienie. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2012, s. 23
• A. Wierzbicka: Słowa klucze. Różne języki - różne kultury. Przeł. I Duraj-Nowosielska. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2007, s. 23-24
• J. Derrida: Uniwersytet bezwarunkowy. Przeł. K.M. Jaksender. Kraków: Wydawnictwo Libron-Wydawnictwo Eperons-Ostrogi, 2015, s. 100