Czasopismo
Tytuł artykułu
Autorzy
Warianty tytułu
Reason, Values, and the Polis in the World of Modern Nothingness
Języki publikacji
Abstrakty
CEL NAUKOWY: Przedstawienie podstawowego problemu kultury i cywilizacji europejskiej. Jest to kwestia odpowiedzi na pytanie o relację: polis a świat wartości.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Świat współczesny, określany mianem czasu postnowożytnego, stwarza wrażenie totalnego chaosu. Jest to, w istocie, chaos w sferze zasad współżycia ludzi między sobą, w sferze wartości. Tu zaś zderzają się dwie - jak wolno sądzić - nie tożsame orientacje myślenia, mające wielowiekową tradycję. Jedna, to stanowisko metafizycznego realizmu; u podstaw drugiej tkwi myślenie ukształtowane w głównej mierze u progu czasów nowożytnych - jest to cogito. W artykule przedstawiono dylematy, jakie wiążą się z tą sytuacją kultury.
PROCES WYWODU: Jeżeli chce się sięgnąć do istoty tej problematyki, trzeba ją ująć w kontekście historii idei. Podstawy "ducha" Europy stworzył Sokrates. Jego stanowisko znalazło wyraz w filozofii Platona i Arystotelesa. Świat wartości istnieje obiektywnie. U progu czasów nowożytnych wraz z wystąpieniem Kartezjusza punktem wyjścia w myśleniu o zasadach życia zbiorowego jest Ja. To stanowisko znajdzie rozwinięcie w myśli Th. Hobbesa i J. Locke´a. I to jest myśl liberalna. Jest Ja i rynek. To stanowisko zostanie poddane krytyce przez J.J. Rousseau i I. Kanta. Opozycja wobec doktryny liberalizmu stworzy także przesłanki do myślenia w kategoriach totalitaryzmu (K. Marks).
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Współczesna refleksja nad światem wartości w sferze polis to, w rzeczy samej, powrót do myśli Locke´a; zdroworozsądkowej apologii liberalizmu.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Zaprezentowane w artykule stanowisko wskazuje, iż w dyskusjach nad chaosem aksjologicznym współczesnej kultury istnieje konieczność ujęcia tej problematyki na tle szerokiego spectrum idei. Idzie tu przede wszystkim o świadomość tego, iż "przełom" nowożytny, jak i "duch" Oświecenia, inicjując myślenie w kategoriach autonomicznej i suwerennej jednostki, choć odegrały istotną rolę w postępie naukowym, jednocześnie stworzyły przesłanki, prowadzące do pozostawienia jednostki samej sobie; utkwienia w świecie nicości. (abstrakt oryginalny)
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Świat współczesny, określany mianem czasu postnowożytnego, stwarza wrażenie totalnego chaosu. Jest to, w istocie, chaos w sferze zasad współżycia ludzi między sobą, w sferze wartości. Tu zaś zderzają się dwie - jak wolno sądzić - nie tożsame orientacje myślenia, mające wielowiekową tradycję. Jedna, to stanowisko metafizycznego realizmu; u podstaw drugiej tkwi myślenie ukształtowane w głównej mierze u progu czasów nowożytnych - jest to cogito. W artykule przedstawiono dylematy, jakie wiążą się z tą sytuacją kultury.
PROCES WYWODU: Jeżeli chce się sięgnąć do istoty tej problematyki, trzeba ją ująć w kontekście historii idei. Podstawy "ducha" Europy stworzył Sokrates. Jego stanowisko znalazło wyraz w filozofii Platona i Arystotelesa. Świat wartości istnieje obiektywnie. U progu czasów nowożytnych wraz z wystąpieniem Kartezjusza punktem wyjścia w myśleniu o zasadach życia zbiorowego jest Ja. To stanowisko znajdzie rozwinięcie w myśli Th. Hobbesa i J. Locke´a. I to jest myśl liberalna. Jest Ja i rynek. To stanowisko zostanie poddane krytyce przez J.J. Rousseau i I. Kanta. Opozycja wobec doktryny liberalizmu stworzy także przesłanki do myślenia w kategoriach totalitaryzmu (K. Marks).
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Współczesna refleksja nad światem wartości w sferze polis to, w rzeczy samej, powrót do myśli Locke´a; zdroworozsądkowej apologii liberalizmu.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Zaprezentowane w artykule stanowisko wskazuje, iż w dyskusjach nad chaosem aksjologicznym współczesnej kultury istnieje konieczność ujęcia tej problematyki na tle szerokiego spectrum idei. Idzie tu przede wszystkim o świadomość tego, iż "przełom" nowożytny, jak i "duch" Oświecenia, inicjując myślenie w kategoriach autonomicznej i suwerennej jednostki, choć odegrały istotną rolę w postępie naukowym, jednocześnie stworzyły przesłanki, prowadzące do pozostawienia jednostki samej sobie; utkwienia w świecie nicości. (abstrakt oryginalny)
RESEARCH OBJECTIVE: To present a fundamental problem in European culture and civilization. It is a matter of answering the question regarding the relationship between the polis and the world of values.
RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The modern world, or postmodernity, gives the impression of total chaos. It is chaos within the sphere of principles governing human cooperation, within the sphere of values. It is there that two non-identical and centuries-old traditions of thought collide. The article presents dilemmas stemming from this situation.
THE ARGUMENTATION PROCESS: It is necessary to frame the problem within the context of the history of ideas. Socrates laid the foundation for the "spirit" of Europe. His position was expressed in the philosophy of Plato and Aristotle. The world of values exists objectively. At the dawn of modernity, with Descartes' thought, the starting point for thinking about the principles of collective life is the Self. This position is developed in the thought of Hobbes and Locke - liberal thought. This position is criticized by Rousseau and Kant. Their opposition will also create the premises for thinking in totalitarian categories (Marx).
RESEARCH RESULTS: Modern reflection on the world of values within the sphere of the polis is a return to Locke's thought; a commonsense apology of liberalism.
CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The position presented in this article indicates that in discussions on modern culture's axiological chaos, it is necessary to frame the problem against the backdrop of a broadly-understood spectrum of ideas. The goal is to create awareness that though this "breakthrough" of modernity and "spirit" of Enlightenment played an essential role in scientific progress, their initialization of thought in the categories of the autonomous and sovereign individual simultaneously created premises leading to the individual being left alone; becoming stuck in a world of nothingness. (original abstract)
RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The modern world, or postmodernity, gives the impression of total chaos. It is chaos within the sphere of principles governing human cooperation, within the sphere of values. It is there that two non-identical and centuries-old traditions of thought collide. The article presents dilemmas stemming from this situation.
THE ARGUMENTATION PROCESS: It is necessary to frame the problem within the context of the history of ideas. Socrates laid the foundation for the "spirit" of Europe. His position was expressed in the philosophy of Plato and Aristotle. The world of values exists objectively. At the dawn of modernity, with Descartes' thought, the starting point for thinking about the principles of collective life is the Self. This position is developed in the thought of Hobbes and Locke - liberal thought. This position is criticized by Rousseau and Kant. Their opposition will also create the premises for thinking in totalitarian categories (Marx).
RESEARCH RESULTS: Modern reflection on the world of values within the sphere of the polis is a return to Locke's thought; a commonsense apology of liberalism.
CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The position presented in this article indicates that in discussions on modern culture's axiological chaos, it is necessary to frame the problem against the backdrop of a broadly-understood spectrum of ideas. The goal is to create awareness that though this "breakthrough" of modernity and "spirit" of Enlightenment played an essential role in scientific progress, their initialization of thought in the categories of the autonomous and sovereign individual simultaneously created premises leading to the individual being left alone; becoming stuck in a world of nothingness. (original abstract)
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
71--92
Opis fizyczny
Twórcy
autor
- Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
Bibliografia
- Arendt, H. (2008). Korzenie totalitaryzmu. T. 2. Warszawa: Wyd. Akademickie i Profesjonalne.
- Arystoteles. (1982). Etyka nikomachejska. Warszawa: PWN.
- Arystoteles. (1983). Metafizyka. Warszawa: PWN.
- Baczko, B. (1964). Rousseau. Samotność i wspólnota. Warszawa: PWN.
- Bryant, Ch.G.A. (1997). Obywatelski naród, obywatelskie społeczeństwo, obywatelska religia. W: Ani książę, ani kupiec: Obywatel. Idea społeczeństwa obywatelskiego w myśli współczesnej. Wybór tekstów i wstęp Jerzy Szacki. Kraków-Warszawa: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Fundacja im. Batorego.
- Descartes, R. (1980). Rozprawa o metodzie. Warszawa: PWN.
- Kant, I. (1953). Uzasadnienie metafizyki moralności. Tł. M. Wartenberg. Warszawa: PWN.
- Kant, I. (1993a). Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka. Warszawa: PWN.
- Kant, I. (1993b). Religia w obrębie samego rozumu. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
- Kant, I. (1995). Co to jest oświecenie? W: Idem, Przypuszczalny początek ludzkiej historii i inne pisma historiozoficzne. Toruń: Wydawnictwo Comer.
- Kant, I. (2002). Krytyka praktycznego rozumu. Kęty: Wydawnictwo Antyk.
- Kołakowski, L. (1988). Główne nurty marksizmu. Powstanie - rozwój - rozkład. Londyn: Wydawnictwo Aneks.
- Kołakowski, L. (1990). Horror metaphysicus. Panufnik, M. Tł. Warszawa: Res Publica.
- Ksenofont, (1967). Wspomnienia o Sokratesie. W: Idem, Pisma sokratyczne. Joachimowicz, L. Tł. Warszawa: PWN.
- Locke, J. (1992). Dwa traktaty o rządzie. Warszawa: PWN.
- Locke, J. (1955). Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, T. 1. Znamierowski, Cz. Tł. Warszawa: PWN.
- Machiavelli, N. (1993) Książę. Rozważania. Żaboklicki, K. Tł. Warszawa: "Verum".
- Manent, P. (1994). Intelektualna historia liberalizmu. Kraków: Wydawnictwo Arcana.
- Marks, K.. (1968). Posłowie do wydania drugiego. W: Idem, Kapitał, Dzieła. T. 23. Warszawa: Książka i Wiedza.
- Platon. (1959). Teajtet. Witwicki, W. Tł. Warszawa: PWN.
- Platon. (1991). Protagoras. Witwicki, W. Tł. Warszawa: "Recto".
- Possenti, V. (1998). Nihilizm teoretyczny i "śmierć metafizyki". Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
- Potz, M. (2008). Granice wolności religijnej. Kwestie wolności sumienia i wyznania oraz stosunku państwa do religii w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Wrocław. Monografie Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, Wrocław 2008
- Rousseau, J.J. (1956). Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi. W: Idem, Trzy rozprawy o filozofii społecznej. Warszawa: PWN.
- Rousseau, J.J. (2002). Umowa społeczna. Peretiatkowicz, A. Tł. Kęty: Wydawnictwo Antyk.
- Sandel, M. (2009). Liberalizm a granice sprawiedliwości. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
- Sepkowski, A. (2008). Początki misji. Narodziny amerykańskiej "religii obywatelskiej". Toruń: Dom Wydawniczy "Duet".
- Walicki, W. (1996). Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii. Warszawa: PWN.
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikatory
DOI
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.ekon-element-000171623488
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.