Rewitalizacja tożsamości regionalnej

• Autorzy: Barbara Grabowska

Warianty tytułu

Die Revitalisierung der regionalen Identität

Revitalization of Regional Identity

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Region to podstawowy obszar, w którym przebiega socjalizacja człowieka. W procesie socjalizacji rodzinnej i (przed)szkolnej dziecko poznaje zasoby kulturowe środowiska lokalnego, jego materialne i niematerialne dziedzictwo kulturowe. Dla młodego człowieka region jest określoną częścią świata, odznaczającą się swoistymi cechami, obszarem wyróżniającym się spośród innych regionów. Region to "obszar powierzchni ziemi o jednej lub więcej charakterystycznych właściwościach (przyrodniczych bądź będących rezultatem działalności człowieka), które nadają mu cechy jedności i wyróżniają spośród otaczających go obszarów. Stosownie do przyjętych kryteriów wydzielenia region może być określany jako kulturowy, gospodarczy, morfologiczny, przyrodniczy, fizjograficzny, polityczny itp. I może być identyfikowany poprzez pojedyncze, wielorakie lub ogólne (»totalne«) atrybuty". Wspomniane w przytoczonej definicji charakterystyczne cechy decydujące o jedności, unikatowości regionu są istotne dla człowieka, pozwalają mu bowiem identyfikować się z regionem. Wśród kryteriów wyróżniania regionu w socjologii wskazuje się na jego odrębność kulturową, jednolitość w więcej niż jednym aspekcie, poczucie odrębności mieszkańców regionu oraz występowanie centrum i zarysowanych granic regionu. Od dwudziestu pięciu lat możemy mówić o rewitalizacji regionów w Polsce. W wielu z nich, na skutek przemieszczeń ludności po II wojnie światowej, doszło do przerwania ciągłości kulturowej. Zaistniała zatem potrzeba rewitalizacji tradycji regionalnej, a nawet jej rekonstrukcji. Na podstawie dostępnych źródeł, pamiątek, zdjęć, przekazów słownych odtwarzane są tradycje, następuje powrót do dawnych zwyczajów i obyczajów. Nawet jeśli takie działania są podejmowane okazjonalnie, to dla młodego pokolenia mają wymiar edukacyjny i stanowią istotny element w procesie budowania tożsamości regionalnej. Jako egzemplifikację czynności podejmowanych w celu rewitalizacji regionów można przywołać powstawanie skansenów, a nawet muzeów domowych, w których przechowuje się pamiątki z danego regionu, a w przypadku ich braku - odtwarza się je. (fragment tekstu)

EN

The author of the article raises the issue of the revitalization of regions and regional identity in Poland after 1989. She points to the need for providing regional education understood as a project "aimed at a person". In the course of this project, the person will have the opportunity to cognize and shape themselves, build their identity. The author stresses the importance of the process of taking root in the "little homeland" as a basis for multidimensional identity. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Region; Świadomość regionalna mieszkańców; Tożsamość lokalna; Edukacja; Rewitalizacja społeczna

EN

Region; Regional awareness of residents; Local identity; Education; Social revitalization

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2015
• Tom: 1(44)
• Strony: 31--42

Twórcy

autor

Barbara Grabowska

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Bauman Z.: Glokalizacja, czyli komu globalizacja, a komu lokalizacja. "Studia Socjologiczne" 1997, nr 3.
• Brzezińska A.I.: Dzieciństwo i dorastanie: korzenie tożsamości osobistej i społecznej. W: Edukacja regionalna. Red. A. W. Brzezińska, A. Hulewska, J. Słomska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.
• Giddens A.: Nowoczesność i tożsamość. "Ja" i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Przeł. A. Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
• Gordon M.: Assimilation in American Life. The Role of Race, Religion, and National Origin. New York. Za: J. Nikitorowicz: Młodzież pogranicza kulturowego Polski, Białorusi i Ukrainy wobec integracji europejskiej. Tożsamość, plany życiowe, wartości. Białystok: "Trans Humana", 2000.
• Grabowska B.: Poczucie tożsamości młodzieży uczącej się w szkołach z polskim językiem nauczania na Białorusi, Ukrainie i w Republice Czeskiej - studium porównawcze. Katowice-Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego-Wydawnictwo Adam Marszałek, 2013.
• Grabowska B.: Tożsamość narodowa młodzieży na pograniczu cieszyńskim w sytuacji zmiany społecznej. W: Z teorii i praktyki edukacji międzykulturowej. Red. T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur. Cieszyn-Warszawa: Uniwersytet Śląski w Katowicach. Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji-Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP, 2006.
• Huntington S.P.: Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego. Przeł. H. Jankowska. Wyd. 5. Warszawa: "Muza", 2003.
• Jerschina J., Sołdra-Gwiżdż T.: Rola szkoły w kształtowaniu świadomości narodowej młodzieży w warunkach pogranicza kulturowego. "Kultura i Społeczeństwo" 1988, nr 4 (cz. 1); 1989, nr 1 (cz. 2).
• Kossak-Główczewski K.: Edukacja regionalna a regionalizacja nauczania jako odmiany racjonalności (pytania o szansę dekolonizacji poprzez edukację). W: Społeczności pogranicza, wielokulturowość, edukacja. Red. T. Lewowicki, B. Grabowska. Cieszyn-Warszawa: Uniwersytet Śląski. Filia. Instytut Pedagogiki-Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP, 1996.
• Kossak-Główczewski K., Frankiewicz W.: Edukacja regionalna i alternatywna. Założenia i program pierwszego Podyplomowego Studium Edukacji Regionalnej i Alternatywnej w Uniwersytecie Gdańskim. W: Społeczności pogranicza, wielokulturowość, edukacja. Red. T. Lewowicki, B. Grabowska. Cieszyn-Warszawa: Uniwersytet Śląski. Filia. Instytut Pedagogiki-Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP, 1996.
• Koter M.: Region polityczny - geneza, ewolucja i morfologia. W: Region, regionalizm - pojęcia i rzeczywistość. Zbiór studiów. Red. K. Handke. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1993.
• Kubinowski D.: Rewitalizacja. W: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. Red. T. Pilch. T. 5. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak, 2006.
• Nikitorowicz J.: Edukacja regionalna na pograniczach. W: Edukacja regionalna. Red. A.W. Brzezińska, A. Hulewska, J. Słomska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.
• Nikitorowicz J.: Kreowanie tożsamości dziecka. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2005.
• Nikitorowicz J.: Młodzież pogranicza kulturowego Polski, Białorusi i Ukrainy wobec integracji europejskiej. Tożsamość, plany życiowe, wartości. Białystok: "Trans Humana", 2000.
• Nikitorowicz J.: Wielopłaszczyznowa i ustawicznie kreująca się tożsamość w społeczeństwie wielokulturowym a edukacja międzykulturowa. W: Kultury tradycyjne a kultura globalna, konteksty edukacji międzykulturowej. Red. J. Nikitorowicz, M. Sobecki, D. Misiejuk. T. 1. Białystok: "Trans Humana", 2001.
• Ogrodzka-Mazur E.: Regionalizm w procesie edukacji szkolnej. W: Szkoła na pograniczach. Red. T. Lewowicki, przy współudziale A. Szczurek-Boruty. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2000.
• Petrykowski P.P.: Edukacja regionalna. Problemy podstawowe i otwarte. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika - Wydawnictwo, 2003.
• Sakson A.: Specyfika procesów społeczno-kulturowych społeczeństw postmigracyjnych. W: Tożsamość społeczeństwa Warmii i Mazur. Red. B. Domagała, A. Sakson. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych, 1998.
• Sołdra-Gwiżdż T.: Szkoła jako instytucja wpływająca na kształt więzi regionalnych. Opole: Wydawnictwo Instytut Śląski, 1992.
• Smolicz J.J.: Kultura i nauczanie w społeczeństwie wieloetnicznym. Przeł. E. Grabczak-Ryszka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990.
• Szacki J.: O tożsamości (zwłaszcza narodowej). "Kultura i Społeczeństwo" 2004, nr 3.
• Szczurek-Boruta A., Grabowska B.: Dynamika kształtowania się tożsamości młodzieży - ku tożsamości wzbogaconej. W: Poczucie tożsamości i stosunek młodzieży do wybranych kwestii społecznych - studium z pogranicza polsko-czeskiego. Red. T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta. Cieszyn-Warszawa-Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2009.
• Szwed R.: Tożsamość a obcość kulturowa. Studium empiryczne na temat związków pomiędzy tożsamością społeczno-kulturalną a stosunkiem do obcych. Lublin: Wydawnictwa KUL, 2003.
• Świątkiewicz W.: Region i regionalizm w perspektywie antropocentrycznego paradygmatu kultury. W: Regionalizm polski u progu XXI wieku. Red. S. Bednarek et al. Ciechanów: KODRTK, 1994.