Jakość życia jako kategoria pedagogiczna - doświadczanie życia przez młode pokolenie w perspektywie teoretycznej

• Autorzy: Ewa Wysocka

Warianty tytułu

Die Lebensqualität als eine pädagogische Kategorie - die Erfahrung des Lebens von junger Generation aus theoretischer Sicht

Quality of life as a Pedagogical Category - Experiencing Life by a Young Generation in Theoretical Perspective

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wydaje się oczywistością, że jakość życia człowieka w głównej mierze zależy od jakości wizji własnego życia obejmujących całą biografię człowieka, który je tworzy, co sytuuje problematykę jakości życia w nurcie poznawczym, a pośrednio też w ujęciu subiektywistycznym. Kategoria wizji, czy choćby przekonań, jak wskazuje Jan Szczepański2, jest współcześnie "zaniedbywana", dlatego też autor zadaje priorytetowe dla pedagogiki pytanie o możliwość odbudowy prestiżu i wpływu konstruowanych przez człowieka (lub instancje wychowujące) wizji - zarówno na kształt (jakość) jego życia, jak i na kształt (jakość) świata, w którym człowiek żyje. Jako pedagodzy mamy też świadomość, że nasze wizje zwykle odnoszone są do tezy, zgodnie z którą "udoskonalony człowiek udoskonali świat", co sytuuje kategorię wizji we wzorach osobowych kształtowanych i realizowanych w procesie wychowania i socjalizacji. Wzory te są konstruowane tak, by kształtować człowieka zdolnego do aktywnego działania sprawczego w obszarze własnego życia i radzenia sobie w świecie. Klasyczne ujęcia owych wizji pedagogicznych, które mogą stanowić podstawę kreowania wzorów osobowych, można odnaleźć w różnych koncepcjach z obszaru nauk społecznych.(fragment tekstu)

EN

This paper attempts to present a theoretical analysis of the quality of life of young people as viewed from psycho-pedagogical and social perspectives. The present author outlines the mainstream approaches to quality of life, which include subjective, objective, normative, axio-affective, as well as holistic perspectives; and recognizes a considerable need for an interdisciplinary investigation into the aforementioned concept in pedagogy. In the study, the author emphasizes the fact that quality of life should be examined in terms of its level, indicators as well as determinants. She also demonstrates that research regarding the concept of life quality plays a significant role in the field of pedagogy. The current author emphasizes significant developmental and educational functions of life quality, pointing to the fact that it has been identified as a major factor affecting an individual's perception and vision of life, as well as a motivating force that encourages the person to accomplish his or her objectives. Furthermore, in her study, the author demonstrates a variety of approaches to life quality applied in different branches of pedagogy, and suggests that integrated research should be undertaken to investigate the aforementioned concept, which would facilitate the process of developing theories of young generation education(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Jakość życia; Młodzież; Teoria wychowania; Teoria perspektywy

EN

Quality of life; Youth; Theory of education; Prospect theory

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2014
• Tom: 1(42)
• Strony: 21--43

Twórcy

autor

Ewa Wysocka

• Uniwersytet Śląski

Bibliografia

• Argyle M.: Psychologia szczęścia. Przeł. N. Oparska. Wrocław: Wydawnictwo Astrum, 2004
• Bańka A.: Jakość życia w psychologicznych koncepcjach człowieka i pracy. W: Psychologiczne i pedagogiczne wymiary jakości życia. Red. A. Bańka, R. Derbis. Poznań-Częstochowa: "Gemini" s.c., 1994
• Bauman Z.: Sztuka życia. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2009
• Borthwick-Duffy S.A.: Quality of Life and Quality of Care in Mental Retradition. In: Mental Retradition in the Year 2000. Ed. L. Rowitz. Berlin: Springer-Verlag, 1992
• Brzezińska A., Stolarska M., Zielińska J.: Poczucie jakości życia w okresie dorosłości. W: Zadania i role społeczne w okresie dorosłości. Red. K. Appelt, J. Wojciechowska. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora, 2001
• Buber M.: Ja i Ty: wybór pism filozoficznych. Przeł. J. Doktór. Warszawa: "Pax", 1992
• Buber M.: Problem człowieka. Przeł. J. Doktór. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993
• Campbell A.: The Sense of Well-Being in America. New York: McGraw Hill, 1981
• Campbell A.: Subjective Measures of Well-Being. "American Psychologist" 1976, no. 2 (31)
• Campbell A., Converse Ph.E., Rodgers W.L.: The Quality of American Life: Perceptions, Evaluations, and Satisfactions. New York: Russell Sage, 1976
• Camus A.: Człowiek zbuntowany. Tłum. J. Guze. Kraków: Res Publica, 1991
• Camus A.: Mit Syzyfa i inne eseje. Przeł. J. Guze. Warszawa: Muza, 1991
• Carr A.: Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu i ludzkich siłach. Przeł. Z.A. Królicki. Poznań: Zysk i S-ka, 2009
• Dąbrowski K.: Dezintegracja pozytywna. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979
• Diener E., Biswas-Diener R.: Szczęście. Odkrywanie bogactwa psychicznego. Przeł. A. Nowak. Sopot: "Smak Słowa", 2010
• Diener E., Lucas R.E., Oishi S.: Dobrostan psychiczny. Nauka o szczęściu i zadowoleniu z życia. Przeł. M. Szuster. W: Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Red. J. Czapiński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004
• Diener E., Suh E.: Measuring Quality of Life: Economic, Social and Subjective Indicators. "Social Indicators Research" 1997, no. 40
• Durkheim É.: Samobójstwo: studium z socjologii. Przeł. K. Wakar. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2006
• Felce D.: Defining and Applying the Concept of Quality of Life. "Journal of Intellectual Disability Research" 1997, no. 2 (41)
• Felce D., Perry J.: Quality of Life: Its Definition and Measurement. "Research and Developmental Disabilities" 1995, no. 16
• Felce D., Perry J.: Quality of Life: the Scope of the Term and Its Breadth of Measurement. In: Quality of Life for People with Disabilities. Models, Research and Practice. Ed. R.I. Brown. Cheltenham: Stanley Thornas Publishers Ltd., 1997
• Flanagan J.C.: Measurement of Quality of Life: Current State of the Art. "Archives of Physical Medicine and Rehabilitation" 1982, no. 3
• Flanagan J.C.: A Research Approach to Improving Our Quality of Life. "American Psychologist" 1978,
• Fromm E.: Niech się stanie człowiek. Z psychologii etyki. Przeł. R. Saciuk. Warszawa-Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000
• Jakość życia a niepełnosprawność - konteksty psychopedagogiczne. Red. Z. Palak, A. Lewicka, A. Bujnowska. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2006
• Jakość życia i jakość szkoły. Wprowadzenie w zagadnienia jakości i efektywności pracy szkoły. Red. I. Nowosad, I. Mortag, J. Ondráková. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza UZ, 2010
• Jakość życia młodzieży ze środowisk zagrożonych patologią społeczną. Red. Z. Palak et al. Tarnobrzeg: Wydawnictwo Naukowe PWSZ w Tarnobrzegu, 2011
• Jakość życia osób niepełnosprawnych i nieprzystosowanych społecznie. Red. Z. Palak. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2006
• Jakość życia w procesie rozwoju dzieci i młodzieży. Red. Z. Palak et al. Tarnobrzeg: Wydawnictwo Naukowe PWSZ w Tarnobrzegu, 2011
• Joyce J.: Ulisses. Tłum. M. Słomczyński. Bydgoszcz: "Pomorze", 1992
• Kapuściński R.: Lapidarium III. Warszawa: Czytelnik, 1997
• Kowalik S.: Jakość życia psychicznego. W: Jakość rozwoju a jakość życia. Red. R. Derbis. Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 2000
• Kowalik S.: Pomiar jakości życia - kontrowersje teoretyczne. W: Pomiar jakości życia u aktywnych zawodowo oraz bezrobotnych. Red. A. Bańka, R. Derbis. Poznań-Cęstochowa: Środkowoeuropejskie Centrum Ekonomii Działania Społecznego, 1995
• Kowalik S.: Psychologiczne wymiary jakości życia. W: Myśl psychologiczna w Polsce odrodzonej. Efektywność działań człowieka. Red. A. Bańka, R. Derbis. Poznań-Częstochowa: "Gemini" s.c., 1993
• Kozielecki J.: Koncepcja transgresyjna człowieka: analiza psychologiczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987
• Marynowicz-Hetka E.: Pedagogika społeczna. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006
• Myers D.G.: The American Paradox: Spiritual Hunger in an Age of Plenty. New Haven-London: Yale University Press, 2000
• Oleś M.: Jakość życia młodzieży w zdrowiu i w chorobie. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2010
• Ratajczak Z.: Jakość życia człowieka w warunkach narastających zagrożeń. W: Jakość życia w badaniach empirycznych i refleksji teoretycznej. Red. M. Straś-Romanowska, K. Lachowicz-Tabaczek, A. Szmajke. ["Kolokwia Psychologiczne". T. 13]. Warszawa: Komitet Nauk Psychologicznych PAN, 2005
• Ratajczak Z.: W pogoni za jakością życia. O psychologicznych kosztach radzenia sobie w sytuacji kryzysu ekonomicznego. W: Zmiany społeczne. Zagrożenia i wyzwania dla jednostki. Red. Z. Ratajczak. ["Kolokwia Psychologiczne". T. 2]. Warszawa: Komitet Nauk Psychologicznych PAN, 1993
• Rustin M.: What's Wrong with Happiness? "Soundings" 2007, no. 36
• Seligman M.E.P.: Authentic Happiness: Using the New Positive Psychology to Realize Your Potential for Lasting Fulfillment. New York: Free Press, 2002
• Seligman M.E.P.: Helplessness. San Francisco: Freeman, 1975
• Seligman M.E.P.: Psychologia pozytywna. Przeł. J. Radzicki. W: Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Red. J. Czapiński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004
• Sęk H.: Jakość życia a zdrowie. "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1993, nr 2 (55)
• Siemaszko A.: Granice tolerancji. O teoriach zachowań dewiacyjnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993
• Syrek E.: Zdrowie i wychowanie a jakość życia: perspektywy i humanistyczne orientacje poznawcze. Katowice: Wydawnictwo UŚ, 2008
• Szczepański J.: Wizje naszego życia. Warszawa: Wydawnictwa Prywatnej Wyższej Szkoły Biznesu i Administracji, 1995
• Sztompka P.: Kulturowe imponderabilia szybkich zmian społecznych: zaufanie, lojalność, solidarność. W: Imponderabilia wielkiej zmiany: mentalność, wartości i więzi społeczne czasów transformacji. Red. P. Sztompka. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999
• Sztompka P.: Socjologia: analiza społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo "Znak", 2002
• Tomaszewski T.: Ślady i wzorce. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1984
• Trzebińska E.: Psychologia pozytywna. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2008
• Trzebińska E., Łuszczyńska A.: Psychologia jakości życia. W: Psychologia jakości życia. Red. E. Trzebińska. Warszawa: Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej, 2002
• Wysocka E.: Doświadczanie życia w młodości - problemy, kryzysy i strategie ich rozwiązywania. Wyd. 2. Katowice: Wydawnictwo UŚ, 2010 (wyd. 1. - Katowice 2009)
• Wysocka E.: Dzieciństwo i młodość jako kategorie rozwojowe i społeczne. W: Dzieci i młodzież w niegościnnym świecie. Zagrożenia rozwojowe i społeczne. Red. E. Wysocka. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak", 2012
• Znaniecki F.: Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2001