Prawo do nauki osób z autyzmem w polskim szkolnictwie wyższym - założenia i doświadczenia praktyczne na przykładzie projektu NO AUTism

• Autorzy: Marta Perkowska , Maciej Oksztulski , Maciej Perkowski , Konrad Wnorowski

Warianty tytułu

The Right to Learn Applied to Persons with Autism in Polish Higher Education - Assumptions and Practical Experiences as Exemplified by the NO-AUTism Project

Das Bildungsrecht von autistischen Personen im polnischen Hochschulwesen - Grundsätze und praktische Erfahrungen am Beispiel des Projekts NO-AUTism

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

"Etykieta upośledzenia umysłowego jest stereotypem społecznym, czyli tkwiącym w świadomości społecznej obrazem tego rodzaju zaburzenia rozwojowego, opartym na niepełnej, niepewnej, a nawet fałszywej wiedzy utrwalonej w społecznym przekazie. Może ona być podstawą zaliczenia osób z upośledzeniem umysłowym do kategorii »obcych« lub »innych«"10. W tym miejscu szczególnego podkreślenia wymaga główny, bazujący na niewiedzy, a wyrażający się przysłowiowym "wrzucaniem do jednego worka" osób z niepełnosprawnością intelektualną problem: nierozróżnianie jednostek z upośledzeniem umysłowym od tych z problemami psychicznymi11. W niniejszym tekście chcemy pochylić się nad nowym problemem/wyzwaniem, jakim jest edukacja akademicka studentów z niepełnosprawnością rozwojową (do której zalicza się osoby z obniżoną sprawnością sensoryczną, intelektualną oraz obniżonym funkcjonowaniem społecznym). (fragment tekstu)

EN

Considerable advancements in the accessibility and - as a consequence - in the scale of Polish higher education have not been proportionately represented in such niche spheres as teaching persons with autism. Therefore, the genuine enforcement of the nominally universal right to learn may be put into question. Whether the said questioning is substantiated or not and whether there are in fact positive perspectives of solutions to the problems that have arisen - are the main challenges faced by the organizers of the NO-AUTism project - along with the attempt to scientifically explain them. The project itselfhas been planned and already initially implemented (with the Department of Public International Law at the Faculty of Law, University of Bialystok, as the project leader, and with participation of both university and external entities, planned for the years 2015-2019, financed with the funds from Santander Universidades programme). What served as immediate inspiration of the project were the actions pertaining to education, socialization, and providing proper support within the mentioned areas to the PhD candidate with dysfunctions and his family. The research carried out (as a part of the project) are aimed at analysing the education system of persons with autism on the level of higher education, in addition to surveying the relevant legal regulations, as well as cultural determinants related to educational capabilities of persons with special educational needs in Poland and abroad.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Szkolnictwo wyższe; Spektrum zaburzeń autystycznych (ASD); Kształcenie niepełnosprawnych; Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych (KPON); Osoby niepełnosprawne; Wyrównywanie szans edukacyjnych

EN

Higher education; Autism spectrum disorders (ASD); Education for disabled people; Convention on the Rights of Persons with Disabilities (CRPD); Disabled people; Equal educational opportunities

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2017
• Tom: 1(48)
• Strony: 219--243

Twórcy

autor

Marta Perkowska

• Uniwersytet w Białymstoku

autor

Maciej Oksztulski

• Uniwersytet w Białymstoku

autor

Maciej Perkowski

• Uniwersytet w Białymstoku

autor

Konrad Wnorowski

• Uniwersytet w Białymstoku

Bibliografia

• Ambrowska B.E.: Osoby z niepełnosprawnością w mediach i odbiorze społecznym. W: Społeczeństwo równych szans. Tendencje i kierunki zmian. Red. D. Gorajewska. Warszawa: Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, 2005.
• Bluestone J.: Materia autyzmu. Łączenie wątków w spójną teorię. Wyd. 2. popr. Warszawa: Fundacja Rozwiązać Autyzm, 2012.
• Błeszyński J.J.: Autyzm a niepełnosprawność intelektualna i opóźnienie w rozwoju. Skala oceny zachowań autystycznych. Gdańsk: Harmonia Universalis, 2011.
• Buliński T.: Człowiek do zrobienia. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2002.
• Byra S., Parchomiuk M.: Społeczność akademicka wobec osób niepełnosprawnych - percepcja studentów z niepełnosprawnością. "Polityka Społeczna" nr 1, 2012. http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/ bwmeta1.element.ekon-element-000171223801 [25.02.2016].
• Dorociak H. et al.: Koncepcja Małego Systemu aktywizacji społecznej i zawodowej osób z autyzmem. Warszawa: Fundacja SYNAPSIS, 2010. http://synapsis.org.pl/images/publikacje/ksiazki/pdf/koncepcja_ malego_systemu_2010_END.pdf [7.04.2016].
• Dostępność edukacji akademickiej dla osób z niepełnosprawnościami. Analiza i zalecenia. [Raport przygotowany na podstawie badań Dostępność edukacji akademickiej dla osób głuchych, niewidomych, z niepełnosprawnością ruchową, chorujących psychicznie przeprowadzonych na zlecenie Rzecznika Praw Obywatelskich przez konsorcjum Bluehill Solutions i QualityWatch]. ["Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich" 2015, nr 5]. [Zasada równego traktowania - prawo i praktyka. Nr 16]. https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/BIULETYN_RZECZNI KA_PRAW_OBYWATELSKICH_2015_nr_5.pdf [20.02.2016].
• Dykcik W.: Interkulturowe i makrospołeczne konteksty stereotypów w działalności praktycznej z osobami niepełnosprawnymi. "Niepełnosprawność. Półrocznik Naukowy. Teoretyczne i metodologiczne konteksty pedagogiki specjalnej" 2009, nr 1. http://niepelnosprawnosc. ug.edu.pl/archiwum-pdf/niepelnosprawnosc.pdf [10.03.2016].
• Grandin T., Scariano M.M.: Byłam dzieckiem autystycznym. Warszawa- Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995.
• Hegel G.W.F.: Zasady filozofii prawa. Przeł. A. Landman. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969.
• Higashida N.: Dlaczego podskakuję. Wstęp D. Mitchell. Przeł. D. Cieśla-Szymańska na podstawie angielskiego tłumaczenia K. Yoshidy i D. Mitchella. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.- Grupa Wydawnicza Foksal, 2015.
• The Humanistic Sociology of Florian Znaniecki. Polish Period 1920-1939. Eds. A. Kwilecki, B. Czarnocki .Transl. B. Czarnocki. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989.
• Jankowska M. et al.: Autyzm - sytuacja dorosłych. Raport 2013. Warszawa: Fundacja SYNAPSIS-Instytut Rozwoju Służb Społecznych, 2014.
• Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. "Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej" C 326/391. http://eur- lex.europa.eu/legal- content/ PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:12012P/TXT&from=PL [24.05.2016].
• Kłoskowska A.: Z historii i socjologii kultury. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Red. L. Garlicki. T. 3. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1999.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny. Red. W. Skrzydło, S. Grabowska, R. Grabowski. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2009.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Rozdział II: Wolności, Prawa i Obowiązki Człowieka i Obywatela. Zasady Ogólne. http://www. sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/2.htm [31.01.2016].
• Konwencja o prawach dziecka z dnia 20 listopada 1989 r. Dz.U. 1991, nr 120, poz. 526.
• Konwencja w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty z dnia 15 grudnia 1960 r. Dz.U. 1964, nr 40, poz. 268.
• Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych z dnia 19 grudnia 1966 r. Dz.U. 1977, nr 38, poz. 169.
• Mikosz J.: Prawo do nauki. W: Prawa człowieka. Model prawny. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991.
• Nikitorowicz J.: Edukacja regionalna i międzykulturowa. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2009.
• Odpowiedź na interpelację Posła Jacka Żalka nr 1768 w sprawie studentów i doktorantów z autyzmem. http://www.sejm.gov.pl/ Sejm8.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=72C0317B [24.05.2016].
• Okoń W.: Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak", 2001.
• Oksztulski M.: Prawne aspekty samodzielności i niezależności osób z niepełnosprawnościami. Referat na spotkaniu szkoleniowym Osoby z niepełnosprawnością kreatorami własnego rozwoju, Białystok, 22 marca 2016 r.
• Oksztulski M.: Prawo do pracy osób z niepełnosprawnością - autyzmem w prawie i praktyce (na przykładzie województwa podlaskiego). Praca magisterska napisana pod kier. dr. hab. Macieja Perkowskiego, prof. UwB. Zakład Prawa Międzynarodowego Publicznego. Wydział Prawa Uniwersytetu w Białymstoku. Białystok 2015.
• Oksztulski M., Wnorowski K.: Prawo do edukacji. Referat na II Ogólnopolskim Forum Studentów z Niepełnosprawnościami, Łódź, 15-17 kwietnia 2016 r.
• Perkowska M., Sosnowski T.: Educational Institutions' Role and Tasks in the Socialization Process on the Example of the "NO- AUTism" Project. In: Sociální pedagogika 2016. Budoucnost Evropy; Řešení sociálněkulturních problémů. Eds. M. Jůzlet al. Brno: Institut mezioborových studií, s.r.o., 2016.
• Perkowski M.: Kształtowanie postaw studentów bezpieczeństwa. Uwagi z perspektywy funkcjonowania i reformy edukacji prawniczej. Referat na Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Bezpieczeństwo. Wiedza praktyczna - dyscyplina nauki - kierunki studiów, Białystok, 9-10 czerwca 2016 r.
• Petrykowski P.: Społeczno- kulturowe aspekty podstaw wychowania. http://www.pedagogika.umk.pl/dokumenty/ksiazki/Petrykowski_Piotr- Spoleczno-kulturowe_aspekty_podstaw_wychowania.pdf [20.03.2016].
• Pisula E.: Autyzm. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2012.
• Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z dnia 10 grudnia 1948. http:// www.ptpa.org.pl/public/files/akty_prawne/Powszechna_Deklaracja _Praw_Czlowieka.pdf [24.05.2016].
• Protokół dodatkowy do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 20 marca 1952 r. http://www.echr.coe. int/Documents/Convention_POL.pdf [24.05.2016].
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie studiów doktoranckich i stypendiów doktoranckich z dnia 24 października 2014 r. Dz.U. 2014, poz. 1480.
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie warunków, jakim muszą odpowiadać postanowienia regulaminu studiów w uczelniach z dnia 25 września 2014 r. Dz.U. 2014, poz. 1302.
• Rudak O.: Prawo do nauki. W: Prawa i wolności konstytucyjne obywateli RP. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2002.
• Szczepański J.: Elementarne pojęcia socjologii kultury. Warszawa: PWN, 1970.
• Szymańska-Smarżewska M.: Maciek chory na autyzm studiuje prawo, zna sześć języków i ma IQ 140. [13.11.2010]. http://www.poranny. pl/magazyn/art/5344768,maciek-chory-na-autyzm-studiuje-prawozna-szesc- jezykow-i-ma-iq-140,id,t.html?cookie=1 [30.11.2016].
• Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym. Dz.U. 2005, nr 84, poz. 455. http://isip.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=W DU20051641365 [24.05.2016].
• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Dz.U. 1991, nr 95, poz. 425. http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19910950425 [31.03.2016].
• Wsparcie niepełnosprawnych studentów i doktorantów. http://www.na uka.gov.pl/wsparcie-niepelnosprawnych-studentow-i-doktorantow/ [24.05.2016].
• Wspólnoty z perspektywy edukacji międzykulturowej. Red. J. Nikitorowicz, J. Muszyńska, M. Sobecki. Białystok: Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie, 2009.
• Załącznik nr 11 do rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie sposobu podziału dotacji z budżetu państwa dla uczelni publicznych i niepublicznych z dnia 27 marca 2015 r. Dz.U. 2015, nr 463.