Problematyka wypalenia zawodowego osób aktywnych zawodowo w kontekście nabywania przez młodzież kompetencji psychospołecznych

• Autorzy: Renata Czernecki

Warianty tytułu

The Problematics of Professional Burnout Among Professionally Active Persons in the Context of Acquiring Psychosocial Competencies by the Youth

Das Ausgebranntsein (Burnout) bei berufstätigen Personen im Zusammenhang mit Aneignung der psychosozialen Kompetenzen von der Jugend

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przyczyny wypalenia zawodowego związane są z organizacją środowiska pracy oraz z cechami osobowymi jednostki. Socjalizacja człowieka umożliwiająca rozwój kompetencji działania, tożsamości rozumianej jako proces dążenia do równowagi między zdarzeniami a doświadczeniami życiowymi człowieka2 oraz odpowiednia edukacja w zakresie nabywania kompetencji psychospołecznych mogą przyczynić się do zmniejszenia zjawiska wypalenia, które według niektórych naukowców, może stanowić chorobę cywilizacyjną XXI wieku. Edukacja zdrowotna będąca subdyscypliną pedagogiki społecznej jest obszarem tworzenia kompleksowych programów kształtujących zdrowe społeczeństwo. Celem działań w ramach edukacji zdrowotnej jest zwiększanie potencjału zdrowia fizycznego, psychicznego oraz społecznego3. Kształcenie młodzieży w ramach edukacji zdrowotnej wymaga ciągłych starań osób zajmujących się tą tematyką. Edukacja zdrowotna wprowadzona do szkół w ramach zajęć wychowania fizycznego wydaje się w fazie eksperymentu, który trzeba zakończyć, a następnie podjąć konkretne działania, na przykład wprowadzić do siatki przedmiotów nauczanych w szkole edukację zdrowotną, która będzie realizowana przez profesjonalistów przygotowanych do prowadzenia zajęć z zakresu zdrowia psychospołecznego oraz fizycznego dzieci i młodzieży. Artykuł ma na celu zwrócenie uwagi czytelnika na problem zjawiska wypalenia zawodowego osób aktywnych zawodowo oraz na potrzebę kształtowania kompetencji życiowych młodzieży poprzez edukację zdrowotną, w której ramach uczeń nabywa umiejętności niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie. (fragment tekstu)

EN

The main sources of professional burnout are connected with working environment organization and with some personal features of an individual. Adequate education on acquisition of psychosocial competencies can contribute to reducing phenomenon of professional burnout, which may (in opinion of some scientists) be the civilization disease in the21st century. Huge meaning in terms of acquiring some life skills has health education. Its main task is to make some suitable educational programmes to increase health potential (physical, psychological, and social health) of children and adolescents. The issues undertaken in the article are to turn readers' attention to problem of professional burnout of professionally active persons and the developing of life skills of teenagers via health education. With a well-designed health education a student aquires skills which are necessary to properly function in society. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wypalenie zawodowe; Stres zawodowy; Psychologia człowieka; Kompetencje społeczne; Edukacja młodzieży

EN

Professional burnout; Occupational stress; Human psychology; Social competences; Youth education

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2017
• Tom: 1(48)
• Strony: 259--278

Twórcy

autor

Renata Czernecki

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Argyle M.: Psychologia stosunków międzyludzkich. Przeł. W. Domachowski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991.
• Antonovsky A.: Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować. Przeł. H. Grzegołowska-Klarkowska. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii, 2005.
• Bańko M.: Wielki słownik wyrazów obcych PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011.
• Beisert M.: Przejawy, mechanizmy i przyczyny wypalenia się pielęgniarek. W: Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Red. H. Sęk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.
• Burisch M.: W poszukiwaniu teorii - przemyślenia na temat natury i etiologii wypalenia. W: Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Red. H. Sęk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.
• Chrost M.: Kompetencje emocjonalne i społeczne młodzieży. Kraków: Akademia Ignatianum-Wydawnictwo WAM, 2012.
• Fengler J.: Pomaganie męczy. Wypalenie w pracy zawodowej. Przekł. K. Pietruszewski. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2001.
• Giddens A.: Nowoczesność i tożsamość. Przeł. A. Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.
• Goleman D.: Inteligencja emocjonalna w praktyce. Przeł. A. Jankowski. Poznań: Media Rodzina of Poznań, 1999.
• Hallmann J.: Lebenskompetenzen und Kompetenzforderung. http:// www.leitbegriffe.bzga.de/alphabetisches-verzeichnis/lebenskompetenzen-und-kompetenzfoerderug/ [15.02.2016].
• Hurrelmann K.: Struktura społeczna a rozwój osobowości. Wprowadzenie do teorii socjalizacji. Przeł. M. Roguszka. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1994.
• Kulik T.B. et al.: Promocja zdrowia jako element kształcenia ustawicznego osób w wieku podeszłym. W: Edukacja zdrowotna w naukach medycznych i społecznych. Część II. Red. T.B. Kulik, B. Wolny, A. Pocian. Stalowa Wola-Lublin: Wydział Zamiejscowy Nauk o Społeczeństwie. Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2010.
• Maslach Ch.: Wypalenie - w perspektywie wielowymiarowej. W: Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Red. H. Sęk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.
• Maslach Ch., Leiter M.P.: Prawda o wypaleniu zawodowym. W: Prawda o wypaleniu zawodowym. Co zrobić ze stresem w organizacji. Red. H. Sęk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011.
• Matczak A., Martowska K.: Z badań nad uwarunkowaniami kompetencji emocjonalnych. Z badań nad uwarunkowaniami kompetencji emocjonalnych. "Studia Psychologica" 2011, nr 11 (1).
• Ostaszewski K.: Projekt SPAN. Nauka i kształcenie dla profilaktyki. "Remedium" 2015, nr 7/8.
• Pines A.M.: Wypalenie - w perspektywie egzystencjalnej. W: Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Red. H. Sęk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.
• Schaufeli W.B.: Ocena skuteczności warsztatu radzenia sobie z wypaleniem dla pielęgniarek. W: Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Red. H. Sęk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.
• Sęk H.: Uwarunkowania i mechanizmy wypalenia zawodowego w modelu społecznej psychologii poznawczej. W: Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Red. H. Sęk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.
• Sikorski M., Kautz T.: Teoretyczne podstawy kształtowania kompetencji społecznych podchorążych AMW. "Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej" 2009, nr 4 (179).
• Sokołowska M.: Umiejętności życiowe. W: B. Woynarowska: Edukacja zdrowotna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
• Syrek E.: Pedagogika zdrowia - zarys obszarów badawczych. W: E. Syrek, K. Borzucka-Sitkiewicz: Edukacja zdrowotna. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, 2009.
• Syrek E.: Zdrowie. Szkoła i zdrowie. W: Zagrożenia człowieka i idei sprawiedliwości społecznej. Red. T. Pilch, T. Sosnowski. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak, 2013.
• Syrek E.: Zdrowie w aspekcie pedagogiki społecznej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2000.
• Szczepański J.: Elementarne pojęcia socjologii. Warszawa: PWN, 1963.
• Szmagalski J.: Stres i wypalenie zawodowe pracowników socjalnych. Warszawa: Instytut Rozwoju Służb Społecznych, 2008.
• Szymczak M.: Słownik języka polskiego PWN. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978.
• Terelak J.F., Jasiura M.: Inteligencja emocjonalna a style radzenia sobie ze stresem u samotnych matek. "Studia Psychologiczne" 2012, nr 12 (1).
• Tester K., Bauman Z.: O pożytkach z wątpliwości. Rozmowy z Zygmuntem Baumanem. Przeł. E. Krasińska. Warszawa: "Sic!", 2003.
• Woynarowska B.: Kształtowanie umiejętności życiowych u dzieci i młodzieży - wyzwanie dla szkoły. "Chowanna" 2002, T. 1.
• Wróblewska M.: Rozwój poprzez nabywanie kompetencji (w aspekcie uwarunkowań aktywności twórczej). "Chowanna" 2011, T. 1 (36).
• Zbyrad T.: Stres i wypalenie zawodowe jako współczesny syndrom ludzi pracy. W: Edukacja zdrowotna w naukach medycznych i społecznych. Red. T.B. Kulik, B. Wolny, A. Pocian.Cz. 1. Stalowa Wola-Lublin: Wydział Zamiejscowy Nauk o Społeczeństwie. Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2008.
• Żebrowska M.: Teorie rozwoju psychicznego. W: Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży. Red. M. Żebrowska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975.