Mechanizm zmian opłacalności produkcji dla producenta rolnego i przetwórcy spożywczego w wyniku ryzyka cenowego

• Autorzy: Agnieszka Bezat-Jarzębowska , Włodzimierz Rembisz

Warianty tytułu

Mechanism of Changes in the Production Profitability for Agricultural Producer and Food Processor as a Result of Price Risks

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule skupiono się na kwestii zmian cen otrzymywanych i płaconych u producenta rolnego i przetwórcy rolno-spożywczego jako źródła zmian opłacalności produkcji. Ta sama cena skupu dla pierwszego jest ceną otrzymywaną, a dla drugiego ceną płaconą. Ten sam ruch tej ceny, tj. jej spadek lub wzrost, jest też źródłem zmian opłacalności produkcji dla obu podmiotów. Różny jest jednak jego mechanizm. Opis tego mechanizmu dla producenta rolnego oraz przetwórcy spożywczego jest przedmiotem uwagi w tym artykule. Opłacalność jest zaś, jak wiadomo, podstawą realizacji funkcji celu obu podmiotów. Wyprowadzono własny zapis analityczny, który ujmuje istotę tego mechanizmu. Podstawą ujęcia są wskaźniki opłacalności produkcji dla obu podmiotów. Te wskaźniki opłacalności są określone przez wskaźnik efektywności produkcji oraz relacje cen otrzymywanych i płaconych. Zrozumienie tego jest pomocne w objaśnieniu źródeł ryzyka cenowego dla producenta rolnego i przetwórcy rolno-spożywczego. Oprócz wyprowadzenia wzorów analitycznych opisujących mechanizm zmian opłacalności, co jest zasadniczym celem przyjętym w artykule, poddano to wstępnej ilustracji empirycznej dla potwierdzenia poprawności rozumowania, w szczególności dla potwierdzenia zależności między przyjętymi w artykule wskaźnikami. Celem nie była empiryczna analiza ryzyka cenowego. (abstrakt oryginalny)

EN

The article focuses on the issue of changes in prices received and paid to an agricultural producer and agri-food processor as a source of changes in the profitability of production. The same purchase price for the first is the price received, for the second price paid. The same movement of the price, i.e. its decrease or increase, is also a source of changes in the profitability of production for both entities. However, its mechanism is different. The description of this mechanism for the agricultural producer and food processor is the subject of the remark in this article. Profitability is the basis of the objective function of both entities. Their own analytical reasoning which captures the essence of this mechanism has been derived. Production profitability ratios for both entities are the basis of the approach. These profitability ratios are determined by the production efficiency indexes and the relations of price received and paid. Understanding of the concept is helpful for explaining the sources of price risk for an agricultural producer and agri-food processor. In addition to derivation of analytical formulas describing the mechanism of changes in profitability, which is the main goal adopted in the article, this was subjected to initial empirical illustration, to confirm the correctness of reasoning, in particular to confirm the relationship between indicators adopted in the paper. An empirical analysis of price risk was not the goal. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Produkcja rolna; Przetwórstwo rolno-spożywcze; Ryzyko cenowe; Ocena opłacalności produkcji; Efektywność produkcji

EN

Agricultural production; Agricultural and food processing; Price risk; Estimation of profitability production; Production effectiveness

• Czasopismo: Studia Ekonomiczne / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 395
• Strony: 5--20

Twórcy

autor

Agnieszka Bezat-Jarzębowska

• Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - PIB, Warszawa

autor

Włodzimierz Rembisz

• Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - PIB, Warszawa

Bibliografia

• Broll U., Welzel P., Wong K.P. (2013), Price Risk and Risk Management in Agriculture, "Contemporary Economics", Vol. 7, No. 2, s. 17-20.
• Czyżewski A., Stępień S. (2011), Ograniczanie ryzyka wahań cen i produkcji rolniczej w systemach ubezpieczeniowych, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", nr 168, s. 71-81.
• Eurostat (2018), https://ec.europa.eu/eurostat/data/database (dostęp: 10.11.2018).
• Hamulczuk M., Stańko S., red. (2009), Zarządzanie ryzykiem cenowym a możliwości stabilizowania dochodów producentów rolnych - aspekty poznawcze i aplikacyjne, IERiGŻ-PIB, Warszawa.
• Just M. (2016), Ekstremalne ryzyko cenowe na rynku zbóż w Polsce, "Studia Ekonomiczne, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", nr 297, s. 66-77.
• Just M. (2017), Przenoszenie ryzyka ekstremalnego między rynkami kontraktów futures na surowce rolne, "Acta Universitatis Nicolai Copernici Ekonomia", t. 48, nr 2, s. 89-110.
• OECD (2017), Competition Issues in the Food Chain Industry, https://www.oecd.org/ daf/competition/CompetitionIssuesintheFoodChainIndustry.pdf (dostęp: 20.12.2018).
• Rembisz W. (2013), Kwestie ryzyka, cen, rynku, interwencji i stabilności dochodów w rolnictwie, VizjaPress&It, Warszawa.
• Report (2010), Risk and Risk Management Strategies in Agriculture: An Overview of the Evidence, https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd =9&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwj2lbjGtcLfAhXyqIsKHTnIDlEQFjAIegQIBBAC&url=https%3A%2F%2Fwww.gov.scot%2Fresource%2Fdoc%2F915%2F0106207.doc%2F&usg=AOvVaw1b9_aUM3435iSP_2MCFUsN (dostęp: 10.12.2018).
• Szulce J. (2001), Uwarunkowania i możliwości sterowania ryzykiem w produkcji rolnej, Wyd. AE, Poznań.
• Vrolijk H.C.J., de Bont C.J.A.M., van der Veen H.B., Wisman J.H., Poppe K.J. (2009), Volatility of Incomes, Prices and Yields in the European Union, Report 2009-005, LEI Wageningen UR, The Hague.
• Wang K., Barrett C.B. (2007), Estimating the Effects of Exchange Rate Volatility on Export Volumes, "Journal of Agricultural and Resource Economics", Vol. 32(2), s. 225-255.