Od potencjalności do transgresji historycznych - kreatywność na różnych poziomach

• Autorzy: Krzysztof J. Szmidt

Warianty tytułu

From Potentiality to Historical Transgression - Different Creativity Levels

Von Potentialität zu historischer Transgressionen - Kreativität an verschiedenen Ebenen

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Istnieje już pewna tradycja naukowa, by twórczość i jej wymiar osobowy - kreatywność - postrzegać biegunowo i dychotomicznie: z jednej strony jako zjawisko występujące powszechnie, dostępne niemal wszystkim ludziom o normalnych zdolnościach, z drugiej zaś - jako zjawisko elitarne, związane z najwybitniejszymi osiągnięciami geniuszu ludzkiego. Temat ten poruszyli w swoich publikacjach: Irving A. Taylor, Arthur Cropley, James Kaufman i Ronald Beghetto, Keith Sawyer, Krzysztof J. Szmidt czy Monika Modrzejewska-Świgulska. Jeśli przyjmiemy, iż twórczość to działalność przynosząca wytwory nowe i wartościowe pod jakimś względem, to rodzi się pytanie o to, co oznacza owa nowość, dla kogo i o jakie wartości chodzi oraz w jakim czasie historycznym? Udzielono na nie już wielu odpowiedzi, lecz nie oznacza to, iż spór o ładunek nowości w twórczości oraz kryteria jakości wytworu twórczego można uznać za zakończony. Przyjmuje się zgodnie, iż nawet radykalne pomysły twórcze nie są kompletnie nowe i nieznane, lecz opierają się na pomysłach znanych już wcześniej. "Założenie, że każda twórcza idea musi być absolutnie nowa, jest błędem" - stwierdza Robert Weisberg w jednym z najbardziej starannych studiów naukowych nad twórczością. Podobnie i pytanie o to, jakie wartości estetyczne, społeczne, moralne, użytkowe oraz inne muszą cechować wytwór, aby był uznany za twórczy, rodzi stałe dyskusje o to, co i dla kogo jest piękne, dobre, użyteczne czy prawdziwe, a także o to, czy istnieją uniwersalne kryteria, według których można ocenić dane dzieło jako twórcze mimo upływu lat, zmiany upodobań społecznych i przeobrażeń paradygmatów naukowych. (fragment tekstu)

EN

The article deals with various concepts of creativity levels (poles), and attempts at illustrating different quality of expressions of human creativity in order to prevent dichotomous and simplified perception of this phenomenon (everyday creativity - eminent creativity By the way of synthesis, the author presents the reader with several less known concepts of creativity levels by I. Taylor, A. Cropley, J. Kaufman, R. Beghetto, and M. Karwowski. Afterwards the author proceeds to present his own theoretical model of the Five Stages of Creativity. Aside form that, Szmidt points to the role of a pedagogue who assists students in various stages of creative processes. Finally, the author puts strong emphasis on the potential expressions of children and teenagers creativity in terms of diagnosis and support, rather than only on the easily seen marks of their creativity (process-oriented rather than product-oriented). (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Potencjał rozwojowy; Kreatywność; Dzieci; Młodzież

EN

Development potential; Creativity; Children; Youth

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2014
• Tom: 2(43)
• Strony: 17--40

Twórcy

autor

Krzysztof J. Szmidt

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Beghetto R.A.: Killing Ideas Softly? The Promise and Perils of Creativity in the Classroom. Charlotte: Information Age Publishing, Inc., 2013.
• Beghetto R.A., Kaufman J.C.: Toward a Broader Conception of Creativity: A Case for "Mini-c" Creativity. "Psychology of Aesthetic, Creativity, and the Arts" 2007, no. 1.
• Beghetto R.A., Kaufman J.C.: Broadening Conceptions of Creativity in the Classroom. In: Nurturing Creativity in the Classroom. Eds. R.A. Beghetto, J.C. Kaufman. New York: Cambridge University Press, 2010.
• Chmielińska A. [w druku]: Beyonders: ludzie twórczy. Wprowadzenie do transgresyjnej koncepcji osobowości twórczej E.P. Torrance'a. W: Idea kreatywności. Red. J. Zdybel. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Cropley A.J.: Definitions of Creativity. In: Encyclopedia of Creativity. Eds. M.A. Runco, S.R. Pritzker. San Diego: Elsevier Academic Press, 1999.
• Cropley A.J.: Creativity in Education and Learning. A Guide for Teachers and Educators. London: Kogan Page Limited, 2001.
• Cropley A.J., Cropley D.: Using Assessment to Foster Creativity, In: Creativity. Handbook for Teachers. Ed. A.G. Tan. New York: World Scientific, 2007.
• Cropley A.J., Cropley D., Fostering Creativity. A Diagnostic Approach for Higher Education and Organizations. Cresskill: Hampton Press Inc., 2009.
• Cropley A.J., Cropley D.: Functional Creativity: "Products" and the Generation of Effective Novelty. In: The Cambridge Handbook of Creativity. Eds. J.C. Kaufman, R.J. Sternberg. New York: Cambridge University Press, 2010.
• Csikszentmihalyi M.: Creativity. Flow and the Psychology of Discovery and Invention. New York: Harper Collins, 1996.
• Divergent Thinking and Creative Potential. Ed. M.A. Runco. New York: Hampton Press Inc., 2013.
• Dyrda B.: Edukacyjne wspieranie rozwoju uczniów zdolnych. Studium społeczno- pedagogiczne. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak", 2012.
• Karwowski M.: Zgłębianie kreatywności. Studia nad pomiarem poziomu i stylu twórczości. Warszawa: Wydawnictwo APS, 2009.
• Karwowski M.: Kreatywność - feeria rozumień, uwikłań, powodów. Teoretyczno- empiryczna prolegomena. W: Kreatywność (nie tylko) w klasie szkolnej. Red. M. Karwowski, A. Gajda. Warszawa: Wydawnictwo APS, 2010.
• Kaufman J.C., Beghetto R.A.: Creativity in the Schools. A Rapidly Developing Area of Positive Psychology. In: Handbook of Positive Psychology in Schools. Eds. R. Gilman, E. Scott Huebner, M.J. Furlong. New York-London: Routledge, 2009.
• Kozielecki J.: Transgresje i kultura. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak", 1997.
• Kozielecki J.: Psychotransgresjonizm. Nowy kierunek psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak", 2001.
• Limont W.: Uczeń zdolny. Jak go rozpoznać i jak z nim pracować. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2010.
• Modrzejewska-Świgulska M.: Twórczość przez małe "t" - wstępna analiza koncepcji Anny Craft. W: Wybrane zagadnienia edukacji uczniów zdolnych. Red. W. Limont, J. Cieślikowska. T. 1: Zdolności i stymulowanie ich rozwoju. Krakow: Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2005.
• Modrzejewska-Świgulska M.: Badanie twórczości codziennej - perspektywa biograficzna. W: Metody pedagogicznych badań nad twórczością. Teoria i empiria. Red. K.J. Szmidt. Łodź: Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej, 2009.
• Modrzejewska-Świgulska M.: Twórczość codzienna pedagogów w perspektywie biograficznej. [Niepublikowana praca doktorska, napisana pod kier. K.J. Szmidta. Wydział Nauk o Wychowaniu UŁ. Łodź 2010].
• Pope R.: Creativity. Theory, History, Practice. London-New York: Routledge, 2005.
• Runco M.A.: Creativity. Theories and Themes: Research, Development and Practice. San Diego: Elsevier Academic Press, 2007.
• Runco M.A.: To Understand is to Create: An Epistemological Perspective on Human Nature and Personal Creativity. In: Everyday Creativity and New Views of Human Nature. Psychological, Social, and Spiritual Perspectives. Ed. R. Richards. Washington: American Psychological Association, 2007.
• Runco M.A.: Education Based on a Parsimonious Theory of Creativity. In: Nurturing Creativity in the Classroom. Eds. R.A. Beghetto, J.C. Kaufman. New York: Cambridge University Press, 2010.
• Saracho O.N.: The Creative Process in Early Childhood Education. In: Contemporary Perspectives on Research in Creativity in Early Childhood Education. Ed. O. Saracho. Charlotte: Information Age Publishing, 2012.
• Sawyer R.K.: Explaining Creativity. The Science of Human Innovation. Second edition. New York: Oxford University Press, 2012.
• Seligman M.E.P.: Pełnia życia. Nowe spojrzenie na kwestię szczęścia i dobrego życia. Poznań: Media Rodzina, 2011.
• Simonton D.K.: Genius 101. New York: Springer Publishing Company, 2009.
• Stasiakiewicz M.: Twórczość i interakcja. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1999.
• Stokes P.D.: Novelty. In: Encyclopedia of Creativity. Eds. M.A. Runco, S. Pritzker. San Diego: Elsevier Academic Press, 1999.
• Szmidt K.J.: ABC kreatywności. Warszawa: Difin S.A., 2010.
• Szmidt K.J.: Pedagogika twórczości. Wydanie drugie poszerzone. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2013.
• Szmidt K.J.: Umysł pod kluczem (maturalnym). "Psychologia w Szkole" 2008, nr 3 (19).
• Tatarkiewicz W.: Dzieje sześciu pojęć. Wrocław: Ossolineum, 1976.
• Taylor I.A.: An Emerging View of Creative Actions. In: Perspectives in creativity. Eds. I.A. Taylor, J.W. Getzels. Chicago: Aldine Transaction, 1975.
• Torr G.: Zarządzanie kreatywnymi pracownikami. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2011.
• Torrance E.P., Safter H.T.: Making the Creative Leap Beyond... Buffalo- New York: CEF Press, 1999.
• Weisberg RW.: Creativity. Understanding Innovation in Problem Solving, Science, Invention and the Arts. Hoboken: John Wiley & Sons Inc., 2006.
• Zasoby twórcze człowieka. Wprowadzenie do pedagogiki pozytywnej. Red. K.J. Szmidt, M. Modrzejewska-Świgulska. Łodź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łodzkiego, 2013.