Dynamika relacji między cechami temperamentu a nasileniem objawów pourazowego zaburzenia stresowego (PTSD) po wypadku drogowym. Efekt podatności i komplikacji

• Autorzy: Bogdan Zawadzki , Agnieszka Popiel

Warianty tytułu

The Dynamics of Relations Between Temperamental Traits and Intensity of PTSD Symptoms after Traffic Accident. The Effect of Vulnerability and Complications

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Badania zrealizowano w grupie 887 uczestników wypadków drogowych z terenu aglomeracji warszawskiej. Osoby były badane poprzez ankieterów, a rekrutacja do badań odbyła się głównie na podstawie policyjnego rejestru wypadków i kolizji drogowych za rok 2008. Badania odbyły się w latach 2009-2010, przy czym badanie drugie (pomiar 2) zrealizowano po upływie 12 miesięcy od badania pierwszego (pomiar 1). W odniesieniu do czasu po wypadku uczestnicy zdarzeń drogowych byli badani po upływie miesiąca aż do 24 miesięcy po zdarzeniu. Otrzymali gratyfikację finansową za udział w każdej turze badań. (fragment tekstu)

EN

The paper analyses the relationship between temperamental traits and intensity of the symptoms of post-traumatic stress disorder (PTSD) and change of the direction in which both variables influence each other depending on time after the trauma. Longitudinal studies were conducted on about 700 traffic accidents participants: the first assessment took place within 24 months after the accident, the second - 12 months later. The analysis of the cross-lagged effects showed that in the subgroup studied earlier after accident (N = 362; after 1-6 months) the crucial role of temperamental traits could be identified indicating "temperamental vulnerability" to PTSD. In the subgroup studied later (N = 337; after 12-24 months), the reverse effect of PTSD symptoms on temperamental traits were identified indicating process of "complication", i.e. temperamental changes caused by PTSD. The role of presented results for the analysis of psychological consequences of trauma was underlined as well as their implications for understanding the "enduring personality change after catastrophic experience" as a diagnostic category in the ICD-10. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Stres psychologiczny; Wypadki drogowe; Wypadki komunikacyjne; Psychologia człowieka

EN

Psychological stress; Road accidents; Traffic accidents; Human psychology

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2012
• Numer: Tom Specjalny Oblicza współczesnej psychologii. Pokłosie XXXIV Zjazdu Naukowego PTP
• Strony: 67--87

Twórcy

autor

Bogdan Zawadzki

autor

Agnieszka Popiel

Bibliografia

• APA (American Psychiatric Association), 2008: Kryteria diagnostyczne według DSM-IV-TR. Wrocław
• Bonanno G., 2004: Loss, trauma, and human resilience: Have we underestimated the human capacity to thrive after extremely aversive events? "American Psychologist", vol. 59
• Brewin C.R., Andrews B., Valentine J.D., 2000: Meta-analysis of risk factors for posttraumatic stress disorder in trauma-exposed adults. "Journal of Consulting and Clinical Psychology", vol. 68
• Engelhard I.M., van den Hout M.A., Kindt M., 2003: The relationship between neuroticism, pre-traumatic stress, and post-traumatic stress: A prospective study. "Personality and Individual Differences", vol. 35
• Foa E.B., Hembree E.A., Rothbaum B.O., 2007: Prolonged exposure therapy for PTSD. Oxford
• Gil S., 2005: Pre-traumatic personality as a predictor of post-traumatic stress disorder among undergraduate students exposed to terrorist attack: A prospective study in Israel. "Personality and Individual Differences", vol. 39
• Lis-Turlejska M., 2002: Stres traumatyczny. Występowanie, następstwa, terapia. Warszawa
• McFarlane A.C., 1989: The aetiology of post-traumatic morbidity: Predisposing, precipitating and perpetuating factors. "British Journal of Psychiatry", vol. 154
• Norris F.H., Friedman M.J., Watson P., 2002: 60,000 disaster victims speak: Part II. Summary and implications of the disaster mental health research. "Psychiatry", vol. 65
• Ozer E.J., Best S.R., Lipsey T.L., Weiss D.S., 2003: Predictors of posttraumatic stress disorder and symptoms in adults: A meta-analysis. "Psychological Bulletin", vol. 129
• Pedhazur E.J., Pedhazur-Schmelkin L., 1991: Measurement, design, and analysis: An integrated approach. Hillsdale, NJ
• Popiel A., Pragłowska E., 2009: Psychopatologia zaburzeń potraumatycznych. W: Psychiczne konsekwencje traumy: uwarunkowania - terapia. Red. J. Strelau, B. Zawadzki, M. Kaczmarek. Warszawa
• Rosel J., Plewis I., 2008: Longitudinal data analysis with structural equations. "European Journal of Research Methods for the Behavioral and Social Sciences", vol. 4
• Shalev A.Y., 1996: Stress versus traumatic stress. From acute homeostatic reaction to chronic psychopathology. In: Traumatic stress: The effects of overwhelming experience on mind, body, and society. Eds. B.A. van der Kolk, A.C. McFarlane, L. Weisaeth. New York-London
• Strelau J., 1969: Temperament a typ układu nerwowego. Warszawa
• Strelau J., 2006: Temperament jako regulator zachowania. Z perspektywy półwiecza badań. Gdańsk
• Strelau J., Zawadzki B., 2011: Fearfulness and anxiety in research on temperament: Temperamental trais are related to anxiety disorders. "Personality and Individual Differences", vol. 50
• WHO (Światowa Organizacja Zdrowia), 1998: Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Badawcze kryteria diagnostyczne. Kraków
• Williams R., 1999: Personality and post-traumatic stress disorder. In: Post-traumatic stress disorders. Concepts and therapy. Ed. W. Yule. Chichester
• Zawadzki B., 2006: Uwarunkowania zaburzenia stresowego pourazowego (PTSD) w grupie ofiar powodzi: rola charakterystyki zdarzenia i jego długotrwałych materialnych następstw oraz reaktywności emocjonalnej. "Przegląd Psychologiczny", nr 49
• Zawadzki B., Bieniek A., Strelau J., Oniszczenko W., Sobolewski A., 2002: Kwestionariusz PTSD - wersja kliniczna (PTSD-K): konstrukcja narzędzia do diagnozy zespołu stresu pourazowego. "Przegląd Psychologiczny", nr 45
• Zawadzki B., Kaczmarek M., Strelau J., 2009: Reaktywność emocjonalna a nasilenie objawów zaburzenia stresowego pourazowego (PTSD) u ofiar powodzi: efekt patoplastyczności, spektrum, podatności czy komplikacji? W: Konsekwencje psychiczne traumy: uwarunkowania i terapia. Red. J. Strelau, B. Zawadzki, M. Kaczmarek. Warszawa
• Zawadzki B., Popiel A., 2011: Temperamental predictors of PTSD and psychotherapy effectiveness. Referat na konferencji międzynarodowej ISSID, Londyn, lipiec 2011. Maszynopis w posiadaniu Autorów artykułu
• Zawadzki B., Strelau J., 1997: Formalna Charakterystyka Zachowania - Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT). Podręcznik. Warszawa