Psychologia mądrości - w trosce o integralny rozwój uczniów zdolnych

• Autorzy: Andrzej Sękowski , Tomasz Knapik

Warianty tytułu

Die Psychologie der Weisheit - die Sorge um integrale Entwicklung der begabten Schüler

The Psychology of Wisdom - Some Concerns About the Integral Development of Gifted Students

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem postawionym w niniejszym artykule było zaprezentowanie podstawowych założeń współczesnych psychologicznych koncepcji mądrości z podkreśleniem elementów możliwych do wykorzystania w praktycznej pracy z uczniami zdolnymi. Przyjęcie perspektywy mądrościowej w procesie edukacji oznacza nie tylko szczególną troskę o integralny rozwój osobowy człowieka, w którym inteligencja analityczna, praktyczna i twórcza są z sobą zharmonizowane (zgodnie z ujęciem Sternberga), ale przede wszystkim ukierunkowanie działań uczniów na budowanie dobra wspólnego. Integrowanie celów własnych z celami otoczenia stanowi warunek konieczny budowy społeczeństwa obywatelskiego. Osoby zdolne jako z natury dokonujące transgresji stanowić mogą swoisty katalizator głębokich przemian mentalnych, których ostatecznym efektem będzie utworzenie wspólnoty o jednoczącej tożsamości, dającej oparcie i poczucie zakorzenienia. Ten wątek, właściwie nieobecny w pomocy psychologiczno- pedagogicznej udzielanej dziś zdolnym uczniom, powinien być dokładnie przemyślny i przedyskutowany w środowisku dydaktyków tak, aby kształcenie osób ponadprzeciętnych nie było tylko l'art pour l'art. (fragment tekstu)

EN

The article is dedicated to support the development of gifted students according to the contemporary psychological concepts of wisdom (by P. Baltes, R. Sternberg and D. Kramer). The main aim is to discuss the assumptions of these theories in relation to the specific psychosocial functioning of gifted persons, and the unsatisfactory state of civil society in Poland. It will be possible based on this analysis to design innovative forms of working with gifted persons in the school environment. The inclusion of training of wisdom to gifted education system is not only used their integral development of personality (balance between analytical, practical and creative intelligence), but also will help to adopt a commitment to build the common good. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Psychologia człowieka; Studenci; Edukacja młodzieży; Społeczeństwo obywatelskie

EN

Human psychology; Students; Youth education; Civic society

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2014
• Tom: 2(43)
• Strony: 95--110

Twórcy

autor

Andrzej Sękowski

• Katolicki Uniwersytet Lubelski

autor

Tomasz Knapik

• Katolicki Uniwersytet Lubelski

Bibliografia

• Baltes P., Smith J.: The Fascination of Wisdom: Its Nature, Ontogeny, and Function. "Perspectives on Psychological Science" 2008, no. 3.
• Baltes P., Staudinger U.: The Search for a Psychology of Wisdom. "Current Directions in Psychological Science" 1993, no. 2.
• Baltes P., Glück J., Kunzmann U.: Wisdom: Its Structure and Function in Regulating Successful Life Span Development. In: Handbook of Positive Psychology. Eds. C. Snyder, S. Lopez. Oxford: Oxford University Press, 2002.
• Csikszentmihalyi M.: Finding Flow. New York Basic Books, 1997.
• Czapiński J.: Kapitał społeczny. W: Diagnoza społeczna 2011. Warunki i jakość życia Polaków. Red. J. Czapiński, T. Panek. Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego, 2011.
• Diener E., Lucas R., Oishi S.: Subjective Well-being: The Science of Happiness and Life Satisfaction. In: Handbook of Positive Psychology. Eds. C. Snyder, S. Lopez. Oxford: Oxford University Press, 2002.
• Dyrda B.: Specyfika problemów związanych z procesem uczenia się i nabywania wiedzy przez uczniów zdolnych. W: Zdolności, talent, twórczość. T. 1. Red. W. Limont, J. Cieślikowska, J. Dreszer. Toruń: Wydawnictwo UMK, 2008.
• Knopik T.: Psychospołeczne uwarunkowania poczucia dobrostanu osób wybitnie zdolnych. [Niepublikowana praca doktorska].
• Kozielecki J.: Psychotransgresjonizm. Nowy kierunek psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak", 2007.
• Kramer D.: Conceptualizing Wisdom: The Primacy of Affect-cognition Relations. In: Wisdom: Its Nature, Origin and Development. Ed. R. Sternberg. Cambridge: Cambridge University Press, 1990.
• Kramer D.: Wisdom as a Classical Source of Human Strength: Conceptualization and Empirical Inquiry. "Journal of Social and Clinical Psychology" 2000, no. 19.
• Limont W.: Uczeń zdolny. Jak go rozpoznać i jak z nim pracować? Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2011.
• Putnam R.: Samotna gra w kręgle: Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych. Tłum. P. Sadura i S. Szymański. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, 2008.
• Reznitskaya A., Sternberg R.: Jak nauczyć podopiecznych mądrego myślenia: Program "Edukacja dla mądrości". W: Psychologia pozytywna w praktyce. Red. A. Linley, S. Joseph. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
• Robinson D.N.: Wisdom Through the Age. In: Wisdom. Its Nature, Origin and Development. Ed. R. Sternberg. Cambridge: Cambridge University Press, 1990.
• Sękowski A.: Inteligencja, twórczość, mądrość a wybitne zdolności. W: Psychologia zdolności. Współczesne kierunki badań. Red. A. Sękowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004.
• Sękowski A.: Osiągnięcia uczniów zdolnych. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2000.
• Sękowski A., Knopik T.: Psychology of Giftedness and Psychology of Wisdom: One or Multiple Perspectives? In: Excellence: Essays In Honour of Kurt A. Heller. Hrsg. A. Ziegler, Ch. Perleth. Berlin: Lit Verlag, 2011.
• Sękowski A., Siekańska M.: National Academic Award Winners over Time: Their Family Situation, Education and Interpersonal Relations. "High Ability Studies" 2008, no. 2 (19).
• Sękowski A., Siekańska M., Klinkosz W.: On Individual Differences in Giftedness. In: International Handbook on Giftedness. Eds. L. Shavinina. New York: Springer Verlag, 2009.
• Sternberg R.: Academic Intelligence Is Not Enough! WICS: An Expanded Model for Effective Practice In School and Later Life. In: Innovations in Educational Psychology. Perspectives on Learning, Teaching, and Human Development. Eds. R. Sternberg, D. Preiss. New York: Sternberg Springer Publishing Company, 2010.
• Sternberg R.: Beyond IQ: A Triarchic Theory of Human Intelligence. Cambridge: Cambridge University Press, 1985.
• Sternberg R.: Successful Intelligence: How Practical and Creative Intelligence Determine Success in Life. New York: Simon&Schuster, 1996.
• Sternberg R.: Triarchic Theory of Intellectual Giftedness. In: Conceptions of Giftedness. Eds. R. Sternberg, J. Davidson. Cambridge: Cambridge University Press, 1986.
• Sternberg R.: Why School Should Teach for Wisdom: The Balance Theory of Wisdom in Educational Settings. "Educational Psychologist" 2001, no. 36.
• Szacki J.: Ani Książę, ani kupiec - obywatel. Idea społeczeństwa obywatelskiego w myśli współczesnej. Kraków: Znak, 1997.
• Sztompka P.: Socjologia zmian społecznych. Kraków: Znak, 2005.
• Trzebińska E.: Psychologia pozytywna. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, 2008.
• Zalewska A., Krzywosz-Rynkiewicz B.: Psychologiczne portrety młodych obywateli. Rozwojowe i podmiotowe uwarunkowania aktywności obywatelskiej. Warszawa: Wydawnictwo SWPS, 2011.