Gdy słowo dzieli. Mowa pogardy i nienawiści w relacjach między ludźmi

• Autorzy: Monika Obrębska , Marcelina Dobrowolska

Warianty tytułu

When the Word Divides. Contempt Speech and Hate Speech in Relationships between People

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem prezentowanego artykułu jest próba zrozumienia i integracji motywacyjnych, poznawczych i społecznych uwarunkowań mowy nienawiści, odwołujących się do klasycznych badań z zakresu psychologii społecznej nad uprzedzeniami i stereotypami, pokazanie jej psychospołecznych konsekwencji oraz wyodrębnienie cech charakterystycznych, umożliwiających precyzyjne zakwalifikowanie danej wypowiedzi do tej kategorii uzusu językowego. Artykuł jest uzupełnieniem i uaktualnieniem treści przedstawionych we wcześniejszym tekście: Contempt Speech and Hate Speech: Characteristics, Determinants and Consequences (Obrębska, 2020). Mamy nadzieję, że refleksja nad mową nienawiści uwrażliwi Czytelnika na język i jego pragmatykę, gdyż słowo jest nie tylko nośnikiem znaczeń, ale i emocji, które mogą wspierać lub osłabiać więzi pomiędzy ludźmi. (fragment tekstu)

EN

Hate speech is defined as verbal abuse against minority groups. Its emotional basis is contempt which activates anger and revulsion. Therefore, it seems to be justified to speak of "contempt speech and hate speech" as a spreading social phenomenon, in effect resulting in a generalised deterioration in attitudes toward minorities. The media and public figures play a huge role in promoting hate speech, and it is also fostered by the sense of danger accompanying the COVID-19 pandemic. In order to stop this process, we should start to perceive hate speech as a serious social problem, the conditions and consequences of which should be the subject of reflection and scientific studies. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Relacje międzyludzkie; Agresja; Psychologia społeczna

EN

Interpersonal relations; Aggression; Social psychology

• Czasopismo: Człowiek i Społeczeństwo / Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Nauk Społecznych
• Rocznik: 2021
• Tom: 51 Blisko czy na dystans? Psychologiczne aspekty relacji międzyludzkich
• Strony: 221--239

Twórcy

autor

Monika Obrębska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

autor

Marcelina Dobrowolska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• 1. Adamczak-Krysztofowicz, S., Szczepaniak-Kozak, A. (2017). A disturbing view of intercultural communication: Findings of a study into hate speech in Polish. Linguistica Silesiana, 38, 285-310.
• 2. Adamczak-Krysztofowicz, S., Szczepaniak-Kozak, A. (2019). Przeciw mowie nienawiści. Uczyć Lepiej, 4, 8-9.
• 3. Adorno, T.W. (1950/2010). Osobowość autorytarna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 4. Allen, J.J., Anderson, C.A., Bushman, B.J. (2018). The general aggression model. Current Opinion in Psychology, 19, 75-80.
• 5. Altemeyer, B. (1996). The Authoritarian Specter. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• 6. Bandura, A. (2007). Teoria społecznego uczenia się. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 7. Bartholow, B.D., Bushman, B.J., Sestir, M.A. (2006). Chronic violent video game exposure and desensitization to violence: Behavioral and event-related brain potential data. Journal of Experimental Social Psychology, 42(4), 532-539.
• 8. Bera, R. (2019). Mowa nienawiści źródłem przemocy i agresji. Annales UMCS, 32(3), 59-66.
• 9. Bilewicz, M. (2015). Polak mówi o Obcym - psychologia mowy nienawiści. Remapping Europe, 24-27. https://www.academia.edu/10815382/Polak_mówi_o_Obcym_-_psychologia_mowy_nienawiści (dostęp: 13.02.2021).
• 10. Bilewicz, M. (2017). PO? PiS? Nieważne. Tyle nienawiści nie było w Polsce od dawna. KrytykaPolityczna.pl (dostęp: 13.02.2021).
• 11. Bilewicz, M. (2020). Koronawirus uprzedzeń i ksenofobii. Jak patogeny wpływają na poglądy? Gazeta Wyborcza, 7.03.2020.
• 12. Bilewicz, M., Soral, W. (2020). Hate speech epidemic: The dynamic effects of derogatory language on intergroup relations and political radicalization. Advances in Political Psychology, 41, 3-33.
• 13. Błażewicz, M.A. (2017). Autorytaryzm, niepewność Ja, identyfikacja grupowa i postawy wobec grupy obcej (niepublikowana rozprawa doktorska).https://depotuw.ceon.pl/handle/item/2532?show=full (dostęp: 10.01.2021).
• 14. Brock, B., Vauclair, C., Loughnan, S., Bain, P., Ashokkumar, A., Becker, M., Bilewicz, M., Collier-Baker, E., Crespo, C., Eastwick, P., Fischer, R., Friese, M., Gomez, A., Guerra, V., Guevara Castellanos, J., Hanke, K., Hooper, N., Huang, L., Junqi, S., Karasawa, M. (2019). Explaining illness with evil: Pathogen prevalence fosters moral vitalism. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 286(1914).
• 15. Carnagey, N.L., Anderson, C.A. (2003). Theory in the study of media violence: The general aggression model. W: D.A. Gentile (red.), Media Violence and Children (ss. 87-106). Westport: Praeger.
• 16. Crawford, J., Brandt, M., Inbar, Y., Mallinas, S.R. (2016). Right-wing authoritarianism predicts prejudice equally toward "gay men and lesbians" and "homosexuals". Journal of Personality and Social Psychology, 111(2), 31-45.
• 17. Cwalina, W., Falkowski, A. (2005). Marketing polityczny: perspektywa psychologiczna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• 18. Ekehammar, B., Akrami, N., Gylje, M., Zakrisson, I. (2004). What matters most to prejudice: Big five personality, social dominance orientation, or right-wing authoritarianism? European Journal of Personality, 18(6), 463-482.
• 19. Fasoli, F., Paladino, M.P., Carnaghi, A., Jetten, J., Bastian, B., Bain, P.G. (2015). Not "just words": Exposure to homophobic epithets leads to dehumanizing and physical distancing from gay men. European Journal of Social Psychology, 46(2), 248.
• 20. Fritsche, I., Jonas, E., Fankhaenel, T. (2008). The role of control motivation in mortality salience effects on ingroup support and defense. Journal of Personality and Social Psychology, 95, 524-541.
• 21. Garofalo, C., Holden, C.J., Zeigler-Hill, V., Velotti, P. (2016). Understanding the connection between self-esteem and aggression: The mediating role of emotion dysregulation. Aggressive Behavior, 42(1), 3-15. Hootsuite. (2020). Digital 2020. Vancouver.
• 22. Huang, J., Sedlovskaya, A., Ackerman, J., Bargh, J. (2011). Immunizing against prejudice: Effects of disease protection on attitudes toward out-groups. Psychological Science, 22(12), 1550-1556.
• 23. Jakubowska, U., Szarota, P. (2020). Nienawiść w przestrzeni publicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 24. Jakubowska-Branicka, I. (2020). Teoretyczne i prawne definicje mowy nienawiści. Granice wolności słowa. W: U. Jakubowska, P. Szarota (red.), Nienawiść w przestrzeni publicznej (ss. 6-32). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 25. Jaszczyk-Grzyb, M. (2020). Mowa nienawiści jako przedmiot badań. Praktyki komunikacyjne nacechowane nienawiścią w dyskursie medialnym. Adeptus, 15, Article 2059.
• 26. Kofta, M., Narkiewicz-Jodko, W., Kobyliński, P. (2011). Deprywacja kontroli a poznanie i postawy międzygrupowe: znaczenie deficytów poznawczych i afektywnych. W: M. Kofta, M. Bilewicz (red.), Wobec obcych. Zagrożenia psychologiczne a stosunki międzygrupowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 27. Kossowska, M. (2005). Umysł niezmienny... Poznawcze mechanizmy sztywności. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• 28. Kossowska, M., Letki, N., Zaleśkiewicz, T., Wichary, S. (2020). Człowiek w obliczu pandemii. Psychologiczne i społeczne uwarunkowania zachowań w warunkach kryzysu zdrowotnego. Sopot: Wydawnictwo Smak Słowa.
• 29. Kossowska, M., Szumowska, E., Szwed, P. (2018). Tolerancja w czasach niepewności. Sopot: Wydawnictwo Smak Słowa.
• 30. Kruglanski, A.W., Webster, D.M. (1996). Motivated closing of the mind: "Seizing" and "freezing". Psychological Review, 103(2), 263-283.
• 31. Leets, L., Giles H. (1999). Harmful speech in intergroup encounters: An organizational framework for communication research. Annals of the International Communication Association, 22(1), 91-137.
• 32. Linde-Usiekniewicz, J. (2019). Wybrane problemy rozpoznawania językowych cech "nawoływania do nienawiści". W: M. Zaśko-Zielińska, K. Kredens (red.), Lingwistyka kryminalistyczna. Teoria i praktyka. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• 33. Malinowski, B. (2016). Jak Facebook zamyka nas w bańce informacyjnej. Algorytm filtrujący newsfeed a zjawisko filter bubble. Zarządzanie Mediami, 4(1), 15-22.
• 34. Martinez, I., Garcia, J.F. (2008). Internalization of values and self-esteem among Brazilian teenagers from authoritative, indulgent, authoritarian, and neglectful homes. Adolescence, 43(169), 13-29.
• 35. McDevitt, J., Levin, J., Bennett, S. (2002). Hate crime offenders: An expanded typology. Journal of Social Issues, 58(2), 303-317.
• 36. McFarland, S. (2010). Authoritarianism, social dominance, and other roots of generalized prejudice. Political Psychology, 31(3), 453-477.
• 37. Mennin, D.S., Heimberg, R.G., Turk, C.L., Fresco, D.M. (2005). Preliminary evidence for an emotion dysregulation model of generalized anxiety disorder. Behaviour Research and Therapy, 43(10), 1281-1310.
• 38. Mullen, B., Rice, D.R. (2003). Ethnophaulisms and exclusion: The behavioral consequences of cognitive representation of ethnic immigrant groups. Personality and Social Psychology Bulletin, 29, 1056-1067.
• 39. Mullen, B., Smyth, J.M. (2004). Immigrant suicide rates as a function of ethnophaulisms: Hate speech predicts death. Psychosomatic Medicine, 66, 343-348.
• 40. Müller, K., Carlo, S. (2020). Fanning the Flames of Hate: Social Media and Hate Crime. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3082972 (dostęp: 22.01.2021).
• 41. Niedenthal, P.M., Krauth-Gruber, S., Ric, F. (2006). Psychology of emotion. Interpersonal, experiential, and cognitive approaches. New York: Psychology Press.
• 42. Nycz, A., Obrębska, M. (2020). Potrzeba mitu w czasach niepewności. W: M. Obrębska, A. Pankalla (red.), Mity kultury współczesnej. Perspektywa psychoantropologiczna. Poznań: Wydawnictwo Nauk Społecznych i Humanistycznych UAM.
• 43. Obrębska, M. (2020). Contempt speech and hate speech: Characteristics, determinants and consequences. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 33(3), 9-20.
• 44. Ormerod, K. (2018). Why Social Media Is Ruining Your Life. London: Octopus Publishing Group Ltd.
• 45. Pratkanis, A., Aronson, E. (2004). Wiek propagandy. Używanie i nadużywanie perswazji na co dzień. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 46. Pratto, F., Sidanius, J., Stallworth, L.M., Malle, B.F. (1994). Social dominance orientation: A personality variable predicting social and political attitudes. Journal of Personality and Social Psychology, 67(4), 741-763.
• 47. Radkiewicz, P. (2012). Autorytaryzm a brzytwa Ockhama. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• 48. Rokeach, M. (1960). The Open and Closed Mind. New York: Basic Books.
• 49. Rutjens, B.T., Loseman, A. (2010). The society-supporting self: System justification and cultural worldview defense as different forms of self-regulation. Group Processes & Intergroup Relations, 13, 241-250.
• 50. Schaller, M., Kenrick, D., Neel, R., Neuberg, S. (2017). Evolution and human motivation: A fundamental motives framework. Social & Personality Psychology Compass, 11(6), 1-15.
• 51. Shah, J.Y., Kruglanski, A.W., Thompson, E.P. (1998). Membership has its (epistemic) rewards: Need for closure effects on in-group bias. Journal of Personality and Social Psychology, 75(2), 383-393.
• 52. Skarżyńska, K. (2020). Agresja werbalna w publicznych sporach polityków i jej społeczny odbiór. W: U. Jakubowska, P. Szarota (red.), Nienawiść w przestrzeni publicznej (ss. 122-146). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 53. Soral, W., Bilewicz, M., Winiewski, M. (2018). Exposure to hate speech increases prejudice through desensitization. Aggressive Behavior, 44, 136-146.
• 54. Stefaniak, A., Bilewicz, M., Winiewski, M. (2015). Uprzedzenia w Polsce. Warszawa: Liberi Libri.
• 55. Sullivan, D., Landau, M.J., Rothschild, Z.K. (2010). An existential function of enemyship: Evidence that people attribute influence to personal and political enemies to compensate for threats to control. Journal of Personality and Social Psychology, 98, 434-449.
• 56. Szczepaniak-Kozak, A., Lankiewicz, H. (2017). Wybrane aspekty mowy nienawiści w Polsce. Lingwistyka Stosowana, 21, 135-147.
• 57. Tafarodi, R.W., Swann, W.B., Jr. (1995). Self-liking and self-competence as dimensions of global self-esteem: Initial validation of a measure. Journal of Personality Assessment, 65(2), 322-342.
• 58. Tokarczuk, O. (2020). Okna. Gazeta Wyborcza, 4.04.2020.
• 59. Van Hiel, A., Pandelaere, M., Duriez, B. (2004). The impact of need for closure on conservative beliefs and racism: Differential mediation by authoritarian submission and authoritarian dominance. Personality and Social Psychology Bulletin, 30(7), 824-837.
• 60. Vedeler, J.S., Olsen, T., Eriksen, J. (2019). Hate speech harms: A social justice discussion of disabled Norwegians' experiences. Disability & Society, 34(3), 1-16.
• 61. Winiewski, M., Hansen, K., Bilewicz, M., Soral, W., Świderska, A., Bulska, D. (2017). Mowa nienawiści, mowa pogardy. Raport z badania przemocy werbalnej wobec grup mniejszościowych. Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego.
• 62. Wypych, M., Soral, W., Bilewicz, M. (2020). Poza nienawiść. O emocjonalnym podłożu krzywdzącego języka. W: U. Jakubowska, P. Szarota (red.), Nienawiść w przestrzeni publicznej (ss. 97-121). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.^

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.14746/cis.2021.51.12