Makiawelizm, narcyzm, psychopatia: ciemna triada jako próba opisania osobowości eksploatatora

• Autorzy: Irena Pilch

Warianty tytułu

Machiavellismus, Narzissmus, Psychopathie: dunkle Triade als ein Versuch, die Persönlichkeit des Ausbeuters zu schildern

Machiavellianism, Narcissism, Psychopathy - the Dark Triad as an Attempt at Describing the Personality of an Explorer

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Jednym z czynników wpływających na liczbę i jakość relacji społecznych dorosłego człowieka jest konstelacja jego cech osobowości. Gdy analizujemy wymiary osobowości, wykorzystując dominujący obecnie paradygmat teorii cech, możemy z łatwością zidentyfikować cechy, które potencjalnie sprzyjają dobrym kontaktom z ludźmi. Ekstrawersja decyduje o tym, że w grupie czujemy się swobodnie, a nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów nie sprawia nam kłopotów. Ugodowość wpływa na jakość relacji, zapewniając partnerskie stosunki, oparte na kooperacji i wzajemnym poszanowaniu. Natomiast Uczciwość (Honesty) sprawia, że osoba respektuje normy współżycia i jest godna zaufania. Można powiedzieć, że wskazane cechy zbliżają nas do ludzi i są składnikami "jasnej", społecznie akceptowanej strony osobowości. Opisano także inne cechy osobowości, których wpływ na kontakty z innymi ludźmi jest zgoła odmienny, sprzyjają one bowiem egoistycznym i antyspołecznym zachowaniom, zdecydowanie nie służą też utrzymywaniu bliskich, ciepłych i trwałych relacji. Cechy te, w ostatnich latach badane razem jako ciemna triada, to makiawelizm, subkliniczny narcyzm i subkliniczna psychopatia. Celem postawionym w niniejszym opracowaniu jest przybliżenie Czytelnikowi wyników kilkunastu lat badań nad ciemną triadą cech osobowości: określenie wspólnego jądra triady oraz zidentyfikowanie niepowtarzalnych właściwości każdej z cech. (fragment tekstu)

EN

Among the personality traits we can distinguish those that bring us closer to other people, and thus enable us to forge close and stable relationships, as well as those that favor self-centered and antisocial behavior. The notion of the dark triad is a collective term to denote three socially aversive and undesirable traits that here are read as an expression of the "normal" variability within personality - that is, Machiavellianism, subclinical narcissism and subclinical psychopathy. People manifesting high intensiveness of such traits lack empathy and treat others in an objective way, they tend to be heartless and self-centered, as well as tend to make use of interpersonal manipulation and exploitation of their partners. Research conducted on the dark triad bring a very interesting comparative results that allow for the analysis of similarities and differences in behavior of people who carry particular dark traits, and thus use three similar yet disparate at the same time interpersonal strategies. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Osobowość człowieka; Typologia osobowości; Zdrowie psychiczne; Manipulowanie ludźmi; Zachowania społeczne

EN

Human personality; Personality typologies; Mental health; People manipulation; Social behaviour

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2014
• Tom: 2(43)
• Strony: 165--181

Twórcy

autor

Irena Pilch

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Ashton M.C., Lee K.: Empirical, Theoretical, and Practical Advantages of the HEXACO Model of Personality Structure. "Personality and Social Psychology Review" 2007, vol. 11.
• Babiak P., Hare R.: Snakes in Suits. New York: Regan Books, 2006.
• Baughman H.M. et al.: Relationships between Bullying Behaviours and the Dark Triad: A Study with Adults. "Personality and Individual Differences" 2012, vol. 52.
• Baumeister R.F., Leary M.R.: The Need to Belong: Desire for Interpersonal Attachments as Fundamental Human Motivation. "Psychological Bulletin" 1995, vol. 117.
• Bazińska R., Drat-Ruszczak K.: Struktura narcyzmu w polskiej adaptacji kwestionariusza NPI Raskina i Halla. "Czasopismo Psychologiczne" 2000, T. 6.
• Bettencourt B.A. et al.: Personality and Aggressive Behavior under Provoking and Neutral Conditions: A Meta-analytic Review. "Psychological Bulletin" 2006, vol. 132.
• Brown R.P., Budzek K., Tamborski M.: On the Meaning and Measure of Narcissism. "Personality and Social Psychology Bulletin" 2009, vol. 35.
• Chatterjee A., Hambrick D.: It's All about Me. "Administrative Science Quarterly" 2007, vol. 52, s. 351-386.
• Christie R., Geis F.: Studies in Machiavellianism. New York: Academic Press, 1970.
• Costa P.T., McCrae R.R.: Osobowość dorosłego człowieka. Perspektywa teorii pięcioczynnikowej. Tłum. B. Majczyna. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2005.
• Dahling J.J., Kuyumcu D., Librizzi E.H.: Machiavellianism, Unethical Behavior, and Well-being in Organizational Life. In: Handbook of Unethical work Behavior: Implications for Individual Well-being. Eds. R.A. Giacalone, M.D. Promislo. Armonk, NY: M.E. Sharpe, 2012.
• Dickinson K.A., Pincus A.L.: Interpersonal Analysis of Grandiose and Vulnerable Narcissism. "Journal of Personality Disorders" 2003, vol. 17.
• Furnham A.: Personality Disorders and Derailment at Work: The Paradoxical Positive Influence of Pathology in the Workplace. In: Research Companion to the Dysfunctional Workplace. Eds. J. Langan-Fox, C.L. Cooper, R.J. Klimoski. Cheltenham, UK-Northampton, MA: Edward Elgar, 2007.
• Furnham A., Richards S.C., Paulhus D.L.: The Dark Triad of Personality: A 10 Year Review. "Social and Personality Psychology Compass" 2013, vol. 7.
• Ghosh D., Crain T.L.: Experimental Investigation of Ethical Standards and Perceived Probability of Audit on Intentional Noncompliance. "Behavioral Research in Accounting" 1996, vol. 8.
• Giacalone R.A., Knouse S.B.: Justifying Wrongful Employee Behavior: The Role of Personality in Organizational Sabotage. "Journal of Business Ethics" 1990, vol. 9.
• Gordon D.S., Platek S.M.: Trustworthy? The Brain Knows: Implicit Neural Responses to Faces that Vary in Dark Triad Personality Characteristics and Trustworthiness. "Journal of Social, Evolutionary and Cultural Psychology" 2009, vol. 3.
• Hall J.R., Benning S.D.: The "Successful" Psychopath: Adaptive and Subclinical Manifestations of Psychopathy in the General Population. In: Handbook of Psychopathy. Ed. Ch.J. Patrick. New York-London: The Guilford Press, 2006.
• Holzman N.S.: Facing a Psychopath: Detecting the Dark Triad from Emotionally-neutral Faces, Using Prototypes from the Personality Faceaurus. "Journal of Research in Personality" 2011, vol. 45.
• Jakobwitz S., Egan V.: The Dark Triad and Normal Personality Traits. "Personality and Individual Differences" 2006, vol. 40.
• Jonason P.K., Kavanagh P.: The Dark Side of Love: Love Styles and the Dark Triad. "Personality and Individual Differences" 2010, vol. 49.
• Jonason P.K., Koenig B.L., Tost J.: Living a Fast Live. The Dark Triad and Life History Theory. "Human Nature" 2010, vol. 21.
• Jonason P.K., Li N.P., Buss D.M.: The Costs and Benefits of the Dark Triad: Implications for Mate Poaching and Mate Retention Tactics. "Personality and Individual Differences" 2010, vol. 48.
• Jonason P.K., Li N.P., Teicher E.A.: Who is James Bond? The Dark Triad as an Agentic Social Style. "Individual Differences Research" 2010, vol. 8.
• Jonason P.K., Slomski S., Partyka J.: The Dark Triad at Work: How Toxic Employees Get Their Way. "Personality and Individual Differences" 2012, vol. 52.
• Jonason P.K., Webster G.D.: The Dirty Dozen: A Concise Measure of the Dark Triad. "Psychological Assessment" 2010, vol. 22.
• Jonason P.K. et al.: The Antihero in Popular Culture: Life History Theory and the Dark Triad Personality Traits. "Review of General Psychology" 2012, vol. 16.
• Jonason P.K. et al.: The Dark Triad: Facilitating a Short-term Mating Strategy in Men. "European Journal of Personality" 2009, vol. 23.
• Jones D.N., Paulhus D.L.: Differentiating the Dark Triad within the Interpersonal Circumplex. In: Handbook of Interpersonal Psychology. Theory, Research, Assessment and Therapeutic Interventions. Eds. L.M. Horowitz, S.N. Strack. Hoboken, NJ: Wiley&Sons 2011.
• Jones D.N., Paulhus D.L.: Different Provocations Trigger Aggression in Narcissists and Psychopaths. "Social Psychological and Personality Science" 2010, vol. 1.
• Jones D.N., Paulhus D.L.: Machiavellianism. In: Individual Differences in Social Behavior. Eds. M.R. Leary, R.H. Hoyle. New York: Guilford, 2009.
• Jones D.N., Paulhus D.L.: The Role of Impulsivity in the Dark Triad of Personality. "Personality and Individual Differences" 2011, vol. 51.
• LeBreton J.M., Binning J.F., Adorno A.J.: Subclinical Psychopaths. In: Comprehensive Handbookof Personality and Psychopathology. Vol. 1. Eds. J.C. Thomas, D.L. Segal, M. Hersen. Hoboken, NJ: Wiley&Sons, 2006.
• Lee K., Ashton M.C.: Psychopathy, Machiavellianism, and Narcissism in the Five Factor Model and the HEXACO Model of Personality Structure. "Personality and Individual Differences" 2005, vol. 38.
• Linton D.K., Power J.L.: The Personality Traits of Workplace Bullies are Often Shared by Their Victims: Is There a Dark Side to Victims? "Personality and Individual Differences" 2013, vol. 54.
• Maslow A.H.: Motywacja i osobowość. Tłum. P. Sawicka. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990.
• O'Boyle E.H. et al.: A Meta-analysis of the Dark Triad and Work Behavior: A Social Exchange Perspective. "Journal of Applied Psychology" 2012, vol. 97.
• Paulhus D.L, Williams K.M.: The Dark Triad of Personality: Narcissism, Machiavellianism, and Psychopathy. "Journal of Research in Personality" 2002, vol. 36.
• Petrides K.V. et al.: Trait Emotional Intelligence and the Dark Triad of Personality. "Twin Research and Human Genetics" 2011, vol. 14.
• Pilch I.: Makiawelizm a psychopatia. "Chowanna" 2013, T. 56.
• Pilch I.: Makiawelizm a skuteczność działań. W: Kryzysy, katastrofy kataklizmy w perspektywie jednostkowej i społecznej. Red. K. Popiołek, A. Bańka. Poznań: Stowarzyszenie Psychologia i Architektura, 2011, s. 90-104.
• Pilch I.: Osobowość makiawelisty i jego relacje z ludźmi. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2008.
• Raskin R.N., Hall C.S.: Narcissistic Personality Inventory. "Psychological Reports" 1979, vol. 45.
• Rauthmann J.: Acquisitive or Protective Self-presentation of Dark Personalities? Associations among the Dark Triad and Self-monitoring. "Personality and Individual Differences" 2011, vol. 51.
• Rauthmann J.F., Kolar G.P.: How "Dark" are the "Dark Triad Traits" Examining the Perceived Darkness of Narcissism, Machiavellianism, and Psychopathy. "Personality and Individual Differences" 2012, vol. 53.
• Rauthmann J.F., Will T.: Proposing a Multidimensional Machiavellianism Conceptualization. "Social Behavior and Personality" 2011, vol. 39.
• Stead R. et al.: Conceptualizing the Dark Triad of Personality: Links to Social Symptomatology. "Personality ad Individual Differences" 2012, vol. 53.
• Trapnell P.D., Paulhus D.L.: Agentic and Communal Values: Their Scope and Measurement. "Journal of Personality Assessment" 2012, vol. 94.
• Vernon P.A. et al.: A Behavioral Genetic Investigation of the Dark Triad and the Big 5. "Personality and Individual Differences" 2008, vol. 44.
• Veselka L., Aitken Schermer J., Vernon P.A.: Beyond the Big Five: The Dark Triad and the Supernumerary Personality Inventory. "Twin Research and Human Genetics" 2011, vol. 14.
• Veselka L., Aitken Schermer J., Vernon P.A.: The Dark triad and an Expanded Framework of Personality. "Personality and Individual Differences" 2012, vol. 53, s. 417-425.
• Wai M., Tiliopoulos N.: The Affective and Cognitive Empathic Nature of the Dark Triad of Personality. "Personality and Individual Differences" 2012, vol. 52.
• Williams K.M., Nathanson C., Paulhus D.L.: Identifying and Profiling Scholastic Cheaters: Their Personality, Cognitive Ability, and Motivation. "Journal of Experimental Psychology: Applied" 2010, vol. 16.
• Williams K.M., Paulhus D.L.: Factor Structure of Self-Report Psychopathy Scale (SRP-II) in Non-forensic Samples. "Personality and Individual Differences" 2004, vol. 37.
• Winter S.J., Stylianou A.C., Giacalone R.A.: Individual Differences in the Acceptability of Unethical Information Technology Practices: The Case of Machiavellianism and Ethical Ideology. "Journal of Business Ethics" 2004, vol. 54.