Między uspołecznieniem a indywidualizacją - w stronę rozwijania potencjału emocjonalnego w edukacji

• Autorzy: Irena Przybylska

Warianty tytułu

Zwischen Sozialisierung und Individualisierung - zur Entwicklung des emotionalen Potentials in der Bildung

Between Socialization and Individualization - Toward the Development of Emotional Potential in Education

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przez wieki usankcjonowano w kulturach Zachodu przekonanie o przewadze myślenia nad przeżywaniem, intelektu nad emocjami. Poglądy te zogniskować można w metaforze pana i niewolnika: pan, czyli ludzki intelekt, dąży do przejęcia władzy nad zniewalającymi emocjami. Założenie to - bardziej czy też mniej milczące - powoduje, że potencjał emocjonalny, zarówno w praktyce, jak i w nauce, jest redukowany do problemów samokontroli emocjonalnej, a edukacja w tym zakresie - do uczenia panowania nad emocjami. Uznanie przez psychologię funkcjonalności emocji powoduje, że współcześnie retoryka emocji obecna jest w dyskursie naukowym, ale nadal nie zyskuje miana kategorii edukacyjnej. Szczególnego znaczenia nabiera dyskusja o indywidualizacji i uspołecznieniu człowieka, gdy mowa o rozwoju potencjału emocjonalnego, który zawsze toczy się w określonym kontekście społeczno-kulturowym: "emocje można spostrzegać zarówno jako przekaźnik, jak i przekaz socjalizacji. Wyjątkowość i kluczowe znaczenie emocji dla rozumienia procesów rozwojowych wynikają właśnie z tej dwoistej i szerokiej roli". Współczesna mapa pojęciowa emocjonalności człowieka umożliwia więc osadzenie jej w rozważaniach nie tylko psychologicznych oraz socjologicznych, ale także w pedagogice, i w tych kontekstach autorka będzie się poruszać. Z racji rozległości problematyki, odczytanie kategorii potencjału emocjonalnego w świetle interdyscyplinarnym jest pobieżne i służy tylko zarysowaniu osnowy rozważań. Jako że trudno wyznaczyć granice kontekstów ze względu na ich przenikanie, dlatego też podział tekstu na części jest bardzo umowny, a granice płynne. (fragment tekstu)

EN

The text develops interdisciplinary framework for conceptualizing emotional potential in education, drawing particularly on capabilities approach, cultural capital and on the other hand interaction theory of abilities or pedagogy of emotions. The practical case for consideration is that of widening participation of emotional potential in educational processes and pedagogical implications of developing emotional potential in education. Finally the argument is made for ‚bivalent' thinking which integrates individual and social development and agents in social structures. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Psychologia człowieka; Potrzeby człowieka; Potencjał rozwojowy; Edukacja; Kapitał społeczny; Indywidualizm

EN

Human psychology; Human needs; Development potential; Education; Social capital; Individualism

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2014
• Tom: 2(43)
• Strony: 183--195

Twórcy

autor

Irena Przybylska

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Botkin J.W., Elmandjra M., Malitza M.: Uczyć się - bez granic. "Jak zewrzeć lukę ludzką?" Raport Klubu Rzymskiego. Tłum. M. Kukliński. Warszawa: PWN, 1982.
• Crocker D.A., Robeyn I.: Capability and Agency. In: The Philosophy of Amartya Sen. Ed. Ch. Morris. Cambridge: Cambridge University Press, 2009.
• Dewey J.: Jak myślimy. Tłum. Z. Bastgenówna. Warszawa: PWN, 1988.
• Gmerek T.: Młodzież i dyplom akademicki, Społeczne konstrukcje sukcesu życiowego. W: Młodzież, styl życia i zdrowie. Konteksty i kontrowersje. Red. Z. Melosik. Poznań: Wydawnictwo "Wolunin", 2001.
• Góralska R., Madlińska-Michalak J.: Kompetencje emocjonalne nauczyciela. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2012.
• Inteligencja emocjonalna. Fakty, mity, kontrowersje. Red. M. Śmieja, J. Orzechowski. Warszawa: PWN, 2008.
• Kozielecki J.: Człowiek wielowymiarowy. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak", 1996.
• Kozielecki J.: Koncepcje psychologiczne człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak", 1980.
• Kwiatkowska H.: Pedeutologia. Warszawa: WAiP, 2008.
• Lewis M., Michalson L.: Children's Emotions and Moods. Developmental theory and Measurement. New York: Plenum Press, 1983.
• Machado A.: Border of a Dream. Selected Poems of Antonio Machado. Transl. W. Barnstone. Washington: A Kage-an Book, 2004.
• Melosik Z.: Uniwersytet i społeczeństwo. Dyskurs wolności, wiedzy i władzy. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2009.
• Natura emocji: podstawowe zagadnienia. Red. P. Ekman, R.J. Davidson. Tłum. B. Wojciszke. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 1999.
• Neville B.: Psyche i edukacja; emocje, wyobraźnia i nieświadomość w uczeniu się i nauczaniu. Tłum. M. Kościelniak. Kraków: WAM, 2008.
• Nussbaum M.: Women and Human Development. The Capabilities Approach. Cambridge: Cambridge University Press, 2000.
• Oatley K., Jenkins J.M.: Zrozumieć emocje. Tłum. J. Radzicki, J. Suchecki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005.
• Przybylska I.: Możliwości edukacji emocjonalnej w szkole. W: System integralny w edukacji dziecka. Konteksty i konsekwencje zmian. Red. H. Siwek, M. Bereźnicka. Warszawa: Wydawnictwo WSPTWP, 2011.
• Reay D.: Gendering Bourdieu's Concept of Capitals? Emotional Capital, Women and Social Class. "The Sociological Review" 2004, no. 48 (4).
• Renzulli J.S.: Expanding the Conception of Giftedness to Include Co-cognitive Traits and to Promote Social Capital. "The Phi Delta Kappan" 2002, no. 1 (48).
• Saarni C.: Społeczny kontekst rozwoju emocjonalnego. W: Psychologia emocji. Red. M. Lewis, J.M. Havilland-Jones. Tłum. J. Radzicki, J. Suchecki. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2005.
• Salovey P., Mayer J.M.: Emotional Intelligence. "Imagination, Cognition and Personality" 1990, no. 9.
• Szorc K.: Inteligencja emocjonalna nauczycieli gimnazjów. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2013.
• Sztandar-Sztanderska K.: Teoria praktyki i praktyka teorii. Wstęp do socjologii Pierre'a Bourdieu. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2010.
• Thorne B.: Carl Rogers. Tłum. E. Wojtych. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2006.
• White G.M.: Reprezentacje znaczenia emocjonalnego: kategoria, metafora, schemat, dyskurs. W: Psychologia emocji. Red. M. Lewis, J.M. Havilland-Jones. [Tłum. M. Kacmajor et al.]. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2005.
• Young M.D.: The Rise of Meritocracy. New Brunswick-London: Transaction Publishers, 1958, za: Z. Melosik: Uniwersytet i społeczeństwo. Dyskurs wolności, wiedzy i władzy. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2009.
• Zeidner M.: Rozwój inteligencji emocjonalnej. Czego dowiedzieliśmy się do tej pory? W: Inteligencja emocjonalna. Fakty, mity, kontrowersje. Red. M. Śmieja, J. Orzechowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
• Zembylas M.: Emotional Capital and Education: Theoretical Insight from Bourdieu. "British Journal of Education" 2007, vol. 55, no. 4.