Ekspresja twórcza i artystyczna jako pola namysłu i empirycznych penetracji pedagogiki wczesnoszkolnej

• Autorzy: Katarzyna Krasoń

Warianty tytułu

Schöpferische und künstlerische Expression als Thema zum Bedenken und zu empirischen Erforschungen der Grundschulpädagogik

Creative and Artistic Expression as a Field of Ref lection and Empirical Penetration of Early Childhood Pedagog

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Kluczową kategorią dla niniejszych rozważań jest ekspresja, która jako komponent zachowania się człowieka utożsamiona zostaje z naturalną/przyrodzoną potrzebą wyrażania siebie. Jest ona - jeśli chcielibyśmy usytuować ją edukacyjnie - jednocześnie warunkiem zapewniającym wszechstronny rozwój. Ale o tym napiszę w dalszej partii tekstu. Maurice Merleau-Ponty, koncentrując swój namysł filozoficzny na ontologicznej istocie percepcji, zwraca uwagę na prymarność cielesności. Jeśli przyjmiemy za punkt wyjściowy ustalenie, iż jednym z celów działania człowieka jest konstytuowanie sensu we własnej praktyce, to rudymentarnie przejawiałby się on w cielesnych aktach ekspresji. Merleau-Ponty uznaje, że ekspresja od początku tkwi w cielesności, ponieważ posługiwanie się ciałem jest pierwotną ekspresją2. Nabierze to szczególniejszego jeszcze znaczenia, jeśli weźmiemy pod uwagę praktykę artystyczną. (fragment tekstu)

EN

The article presents a concept of including child expression, especially the one focused on bodily activity, in activities addressed to pupils of kindergarten and of grades 1-3 of primary school. The text begins with an outline of Maurice Merleau-Ponty's idea of embodied subjectivity, and concludes with the characteristics of research conducted in the Department of Early Childhood Education and Media Pedagogy at the University of Silesia in Katowice. In addition, the article describes specific initiatives that have been launched in the Department, such as the creation of the Children's Expression Centre and the organisation of Polish Expression Festivals in Katowice. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Pedagogika; Postawa twórcza; Edukacja; Dzieci; Edukacja wczesnoszkolna

EN

Pedagogy; Creative attitude; Education; Children; Early childhood education

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2019
• Numer: Tom Jubileuszowy
• Strony: 125--143

Twórcy

autor

Katarzyna Krasoń

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Barba E.: Antropologia teatru. Geneza, definicja. Tłum. L. Kolankiewicz. "Dialog" 1993, nr 12.
• Bartosiak M.: Osoby i miejsce dialogu ciała z przestrzenią. W: Teatr - przestrzeń - ciało - dialog. Poszukiwania we współczesnym teatrze. Red. M. Gołaczyńska, I. Guszpit. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2006, s. 149.
• Bilik G.: Sztuka jako wyraz afirmacji świata za pośrednictwem ciała. Ujęcie Maurice'a Merleau-Ponty'ego. "Logos i Ethos" 2012, nr 1 (32).
• Błajet P.: Ciało jako kategoria pedagogiczna. W poszukiwaniu integralnego modelu edukacji. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2006.
• Bogdanowicz M.: Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1991.
• Chowaniak - Mielczarek J.: Performans parateatralny w stymulacji kompetencji dziecka sześcioletniego [niepublikowana praca doktorska napisana pod kierunkiem Katarzyny Krasoń w Instytucie Pedagogiki UŚ, Katowice 2016].
• Dąbek A.: Psychologiczne podstawy twórczej aktywności dziecka. Zielona Góra: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1998. Ekspresja - ciało - kreacja - komunikat. Red. M. Łączyk, A. Pyrzyk-Kuta. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.
• François A.: Sztuka teatru. Tłum. i oprac. M. Dębowski. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, 2005.
• Gołębniewska M.: Sens a ekspresja według Maurice'a Merleau- -Ponty'ego. "Sztuka i Filozofia" 2008, nr 33.
• Gross J.J.: Emotion Regulation: Affective, Cognitive, and Social Consequences. "Psychophysiology", 2002, no. 39.
• Grzesiuk L.: Zjawiska w psychoterapii. W: Psychoterapia. Szkoły, zjawiska, techniki i specyficzne problem. Red. L. Grzesiuk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.
• Heinich N.: Socjologia sztuki. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2010.
• Huston H.: Flavors of Physicality. "Journal of Dramatic Theory and Criticism" 1996, vol. 11, no. 1.
• Kowalska M.: Relacja cielesność - rzeczywistość jako rodzaj doświadczenia w filozofii Maurice'a Merleau-Ponty'ego i jego odniesienie do widzenia obrazu malarskiego. "Humaniora. Czasopismo Internetowe" 2014, nr 1 (5).
• Krasoń K.: Cielesność aktu tworzenia w teatrze ruchu. Integracja sztuki i edukacji w rozwoju i transgresji potencjału człowieka. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "Universitas", 2013.
• Krasoń K.: Cielesność dywergencyjna - komponent integralnej edukacji wychylonej w przyszłość. "Problemy Wczesnej Edukacji/Issues in Early Education" 2015, no. 4 (31).
• Krasoń K.: Dziecięce odkrywanie teksty literackiego - kinestetyczne interpretacje liryki. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2005.
• Krasoń K.: Dziecięcy teatr ruchu. Kinestetyczna strategia poznania (konstrukcja Profilu Ruchowego Zachowania się Dziecka - ujęcie sygnalne). "Kwartalnik Pedagogiczny" 2003, nr 3.
• Krasoń K.: Ekspresja somaestetyczna w aktualizacji potencjalności kreacyjnej dziecka. "Chowanna" 2014, nr 2 (43).
• Krasoń K.: Intersemiotic Interpretation of Music and Creative Activity of a Seven-year-old Child (Based on the Child's Motional Behavior Profile). "The New Educational Review" 2012, no. 2 (vol. 28).
• Krasoń K.: Kinesthetic Interpretations of Poetry (Creative Attitude among Nine-year Olds). "The New Educational Review" 2008, no. 4.
• Krasoń K.: Kinesthetic Strategy of Diagnosis and Support to Aid Children's Development. "Early Child Development and Care" 2003, vol. 173, no. 2-3.
• Krasoń K.: The Theater of Movement in Primary School Education. In: Sharing the Passion for Learning. Proceedings 11th International Technology, Education and Development Conference INTED. Eds. L. Gómez C hova, A. López Martínez, I. Candel Torres. Valencia: IATED Academy, 2017.
• Krasoń K.: Visualization Theater versus Divergence and Non-conformist Features in Motoric Behavior. "The New Educational Review" 2011, vol. 24, no. 2.
• Krasoń K., Mazepa - Domagała B.: Przestrzenie sztuki dziecka. Strategia intersemiotycznego i polisensorycznego wsparcia jednostek o obniżonej sprawności intelektualnej. Katowice: Librus, 2003.
• Krasoń K., Mazepa - Domagała B.: Wstęp. W: Oblicza sztuki dziecka. W poszukiwaniu istoty ekspresji Red. K. Krasoń i B. Mazepa - Domagała. Katowice-Mysłowice: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna imienia Kardynała Augusta Hlonda w Mysłowicach, 2007.
• Krasoń K. Mazepa - Domagała B.: Wyrazić i odnaleźć siebie - kilka słów wstępu. W: Wyrazić i odnaleźć siebie, czyli o sztuce, ekspresji, edukacji i arteterapii. Red. K. Krasoń, B. Mazepa - D magała. Katowice-Mysłowice: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna imienia Kardynała Augusta Hlonda w Mysłowicach, 2008.
• Krasoń K., Szafraniec G.: Directive and Non-directive Movement in Child Therapy. "Early Child Development and Care" 1999, vol. 158.
• Krasoń K., Szafraniec G.: Dwa światy. Ruch dyrektywny i niedyrektywny jako wizualizacja - odkrywanie - poznawanie. Kraków: Impuls 2002, 2003.
• Kulik A., Kajka N.: Ekspresja emocji a subiektywny stan zdrowia. Regulacyjna rola oceny kontrolnej u kobiet. "Seminare" 2016, T. 37, nr 1.
• Lévinas E.: Trudna wolność. Eseje o Judaizmie. Tłum. A. Kuryś, J. Migasiński. Gdynia: Atext, 1991.
• Łączyk M.: Potrzeba hubrystyczna i kompetencje twórcze dzieci w wieku wczesnoszkolnym a współczesne wyzwania edukacyjne. W: Kompetencje kluczowe dzieci i młodzieży. Teoria i badania. Red. J. Uszyńska - Jarmoc, M. Bilewicz. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak", 2015.
• Łączyk M., Pyrzyk - Kuta A.: Twórcza rewitalizacja grup defaworyzowanych. "Chowanna", 2015, T. 1 (44).
• Merleau - Ponty M.: Ekspresja i rysunek dziecięcy. Tłum. M. Ochab. "Teksty: Teoria Literatury, Kryyka, Interpretacja" 1978, nr 4 (40).
• Merleau - Ponty M.: Fenomenologia percepcji. Przeł. M. Kowalska, J. Migasiński. Warszawa: Fundacja Aletheia, 2001.
• Merleau - Ponty M.: Oko i umysł. Wybór, opra. i wstęp S. Cichowicz. Tłum. E. Bieńkowska i inni, Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 1996.
• Migasiński J.: W stronę metafizyki: Nowe tendencje metafizyczne w filozofii francuskiej połowy XX wieku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2014.
• Page Ch.: Czy teatr w szkole jest przestrzenią emancypacji? Pod jakimi warunkami? Tłum. E. Umińska. W: Dziecko i teatr w przestrzeni kultury. T. 2: Świat w teatrze. Red. M. Karasińska, G. Leszczyński. Poznań: Centrum Sztuki Dziecka, 2007.
• Pielasińska W.: Wstęp. W: Ekspresja - jej wartość i potrzeba. Red. W. Pielasińska. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1983.
• Popek S.: Barwy i psychika. Percepcja, ekspresja, projekcja. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2003.
• Popek S.: Ekspresja plastyczna i jej wartość jako metody projekcyjnej w badaniach pschologicznych. W: Rysunek projekcyjny jako metoda badań psychologicznych. Red. M. Łaguna, B. Lachowska. Lublin: TN KUL, 2003.
• Prekop J., Schweizer Ch.: Niespokojne dzieci. Tłum. K. K l e d z i k. Poznań: Media Rodzina, 1997.
• Pyrzyk - Kuta A.: Proces twórczy w resocjalizacji nieletnich w środowisku otwartym, na przykładzie technik teatralizacyjnych [niepublikowana praca doktorska napisana pod kierunkiem Katarzyny Krasoń w Instytucie Pedagogiki UŚ, Katowice 2015].
• Ricoeur P.: Podług nadziei. Wybrał, oprac. i wstępem opatrzył S. Cichowicz; [tłum. S. Cichowicz et al.]. Warszawa: PAX, 1991.
• Sosnowski L.: Sztuka. Retoryka. Fizjognomika. Studium z filozofii ekspresji. Kraków: Wydawca: Collegium Columbinum, 2010.
• Tatarkiewicz W.: Ekspresja i sztuka. "Estetyka" 1962, nr 3.
• Turner V.W.: Dewey, Dilthey i gra społeczna. Szkic z zakresu antropologii doświadczenia. W: Antropologia doświadczenia. Z epilogiem Clifforda Geertza. Red. V.W. Turner, E.M. Bruner r. Tłum. E. Klekot, A. Szurek. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2011.

Identyfikatory

DOI

10.31261/CHOWANNA.2019.S.07