Edukacja przedszkolna. Pomiędzy paradygmatem technologicznym a humanistycznym

• Autorzy: Gabriela Paprotna

Warianty tytułu

Pre-school Education Between the Paradigms of Technology and Humanism

Die Vorschulbildung Zwischen dem technologischen und humanistischen Paradigma

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Do celów podjętej w tym materiale analizy sytuacji edukacji przedszkolnej paradygmat należy rozumieć jako pewien sposób oglądu i interpretacji rzeczywistości edukacyjnej, wynikającej z przyjętych wartości i idei, które charakteryzują określone modele teorii i praktyki pedagogicznej. Paradygmaty są istotne dla rozmów o edukacji, o jej sensie, gdyż ukazują różne podejścia do jej podmiotów - dzieci, nauczycieli, rodziców; pomagają zrozumieć toczące się procesy w świetle przyjętych idei i wartości2. Analiza wybranego wycinka rzeczywistości edukacyjnej (tu: edukacji przedszkolnej) w kontekście paradygmatów uświadamia, że istnieją różne spojrzenia na kwestie związane z realizacją zadań wychowania i kształcenia dzieci. Pokazuje też kierunek zmian, jakie zachodzą w danej dziedzinie. Paradygmaty są też punktem odniesienia w procesie ewaluacji edukacji. (fragment tekstu)

EN

Pre-school education, as the first level of general human education, has been an important area in the 40-year work of the Department of Early Childhood Education and Media Pedagogy. During these years, the reality of pre-school education has undergone (and is still undergoing) a peculiar transition from the technological paradigm to the humanistic paradigm. In the technological approach, based on positive philosophy and behaviorism, the axis of education was the curriculum, and its central figure was the teacher. The role of the child consisted in adapting to the curriculum and the requirements of the kindergarten. Children's needs and their capabilities were not exhibited in the process of education. In the education based on a humanistic approach, derived from anti-intellectual naturalism, pedagogical progressivism and humanistic psychology, the central figure is the child, and the main purpose of education is to support his/her development. The teacher is to be a helper, a guide and is to allow the child to grow according to his/her own developmental potential. Thus, the curriculum no longer plays the most important role, but the child does - the entity. Parents have also been involved in the process of pre-school education, and they have also gained a sense of subjectivity. Due to the fact that changes in education do not take place quickly, and the pre-school education system has been firmly fixed for several decades, it can be said that currently pre-school education is in the stage of searching for its (new) path. Some elements of the technological system are still present, but we also observe many changes towards humanistic, subjective education. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Dzieci; Edukacja; Nauczyciele; Pedagogika; Rozwój; Edukacja wczesnoszkolna

EN

Children; Education; Teachers; Pedagogy; Development; Early childhood education

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2019
• Numer: Tom Jubileuszowy
• Strony: 199--214

Twórcy

autor

Gabriela Paprotna

• Uniwersytet Śląski

Bibliografia

• Edukacja dla rozwoju. Red. H. Moroz. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1996.
• Gawlicz K., Rőhrborn B.: Edukacja przedszkolna. Pytanie o demokrację. Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Dziecka, 2014
• Karwowska - Struczyk M.: Edukacja przedszkolna. W poszukiwaniu innych rozwiązań. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2012.
• Kwaśniewska M.: Aktualny stan wychowania przedszkolnego w Polsce. W: Podstawy pedagogiki przedszkolnej z metodyką. J. Karbowniczek, M. Kwaśniewska, B. Surma. Kraków: Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM, 2011.
• Laska E.I.: Nauczyciel w warunkach zmian edukacyjnych. "Nauczyciel i Szkoła" 2013, nr 2 (54).
• Łobocki M.: Czynniki warunkujące skuteczność pracy wychowawczej. W: Praca wychowawcza z dziećmi i młodzieżą. Red. M. Łobocki. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1998.
• Okoń W.: Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak", 2001.
• Olczak A., Orłowska B.A.: Edukacja przedszkolna - odkrywanie jej znaczenia. Gorzów Wielkopolski: Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, 2013.
• Paprotna G.: Prawo dziecka do szacunku. "Nauczyciel i Szkoła" 2017, nr 3 (63).
• Paprotna G.: Społeczno-pedagogiczne uwarunkowania funkcjonowania zawodowego nauczycieli przedszkoli. Kraków: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna imienia Kardynała Augusta Hlonda w Mysłowicach, Akademia Ignatianum w Krakowie, 2015.
• Surma B.: Uczestnicy (podmioty) procesu edukacyjnego w przedszkolu. W: Podstawy pedagogiki przedszkolnej z metodyką. Red. J. Karbowniczek, M. Kwaśniewska, B. Surma. Kraków: Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM, 2011.
• Suświłło M.: Nauczyciel przedszkolny - jaki powinien być? W: Edukacja przedszkolna. Obszary sporów, poszukiwań, wyzwań i doświadczeń w kontekście zmian oświatowych. Red. D. Waloszek. Kraków: Centrum Edukacyjne BLIŻEJ PRZEDSZKOLA, 2010. Waloszek D.: Pedagogika przedszkolna. Metamorfoza statusu i przedmiotu badań. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2006.
• Waloszek D.: Program w edukacji dzieci. Geneza. Istota. Kryteria. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak", 2005.
• Waloszek D.: Zabawa jako stan istnienia dziecka. W: Dziecko w świecie zabawy. O kulturze, cechach i wartościach ludycznej edukacji. Red. B. Dymara. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2009.
• Włoch S.: Pedagogika widzialna i niewidzialna w edukacji przedszkolnej. Aspekty rozwojowe. W: Rozwój i edukacja dziecka, szanse i zagrożenia. Red. S. Guz. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2005.

Identyfikatory

DOI

10.31261/CHOWANNA.2019.S.11