Środowiskowe konteksty nierówności w zdrowiu na przykładzie danych z zakresu epidemiologii chorób nowotworowych w Polsce i województwie śląskim

• Autorzy: Katarzyna Borzucka-Sitkiewicz: , Karina Leksy

Warianty tytułu

Milieubedingte Kontexte der Ungleichheiten im Gesundheitswesen nach den Daten aus dem Bereich der Epidemiologie der Krebskrankheiten in Polen und in Schlesischer Woiwodschaft

Environmental Contexts of Health Inequalities on the Example of Data on Cancer Epidemiology in Poland and in the Silesian Voivodeship

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W ostatnim czasie w opisywaniu stanu zdrowia populacji i tworzeniu krajowych polityk zdrowotnych coraz większą uwagę zwraca się na nierówności w zdrowiu, które oznaczają, że w danej grupie ludności pogorszenie stanu zdrowia obserwowane jest częściej niż w innych. Szczególnie duży nacisk kładzie się na tzw. społeczne nierówności w zdrowiu. Podkreśla się, że mamy z nimi do czynienia, kiedy osoby z zajmującej gorszą pozycję grupy społecznej charakteryzuje gorszy stan zdrowia oraz większe narażenie na ryzyko jego utraty niż oso- by z grup bardziej uprzywilejowanych. Mowa tu przede wszystkim o tych różnicach, które uznaje się za możliwe do uniknięcia, krzywdzące i niesprawiedliwe1. Nierówności w zdrowiu nie zawsze jednak mają charakter społeczny, mogą też być uwarunkowane czynnikami biologicznymi (genetycznymi) czy związanymi ze środowiskiem życia. Zgodnie z założeniami społecznej psychologii środowiskowej, "każdy człowiek realizuje czynności życiowe zawsze w jakimś środowisku. Środowisko w zależności od ukształtowania może sprzyjać lub przeszkadzać realizacji codziennych czynności życiowych, może wpływać dodatnio lub ujemnie na samopoczucie, może też rozwijać lub degradować zachowania człowieka". (fragment tekstu)

EN

Health inequalities are being increasingly considered in describing population health and creating health policies. Particular emphasis is put on the so-called social inequalities, however, it is emphasized that they may also be conditioned by biological or environmental factors. The latter type of inequalities is the subject of interest in the present study. The presented research results are a part of wider diagnostic activities that were undertaken within the Onkogranty II project. They include a comparison of data on the epidemiology of cancer caused by low physical activity and poor diet in the province of Silesia and throughout the country. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Choroby nowotworowe; Żywienie dietetyczne; Aktywność fizyczna; Zdrowie

EN

Cancer; Dietary feeding; Physical activity; Health

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2019
• Numer: Tom Jubileuszowy
• Strony: 383--396

Twórcy

autor

Katarzyna Borzucka-Sitkiewicz:

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

autor

Karina Leksy

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Agenda na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030: w kierunku pomyślnego wdrażania w Polsce. OECD, listopad 2017. https://www.oecd.org/poland/Better-Policy-Series-Poland-Nov-2017-PL.pdf [14.02.2019].
• Aktywność fizyczna. Krajowy Rejestr Nowotworów. http://onkologia.org.pl/aktywnosc-fizyczna/ [14.02.2019].
• Bańka A.: Społeczna psychologia środowiskowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2002.
• Cianciara D.: Trzy dekady promocji zdrowia - czas działać. "Problemy Higieny i Epidemiologii" 2011, nr 92 (1).
• Dieta. Krajowy Rejestr Nowotworów. http://onkologia.org.pl/dieta/[14.02.2019].
• Kowalczewska - Grabowska K.: Promocja zdrowia w środowisku lokalnym. Założenia teoretyczne i praktyczne egzemplifikacje (perspektywa pedagogiczna). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2013.
• Małkowska - Szkutnik A.: Wsparcie społeczne a zdrowie. W: Edukacja zdrowotna. Podstawy teoretyczne, metodyka, praktyka. Red. B. Woynarowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2017.
• Mazur J.: Czynniki społeczno-ekonomiczne warunkujące zdrowie, nierówności społeczne i nierówności w zdrowiu. W: Edukacja zdrowotna. Podstawy teoretyczne, metodyka, praktyka. Red. B. Woynarowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2017.
• Priorytety dla regionalnej polityki zdrowotnej. Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach. Data aktualizacji: 2016. http://www.katowice.uw.gov.pl/wydzial/wydzial-zdrowia/priorytety-dla-regionalnej-polityki-zdrowotnej [4.12.2018].
• [Raporty]. Krajowy Rejestr Nowotworów. http://onkologia.org.pl/raporty/ [2.01.2019].
• Raporty Wydziału Zdrowia Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. http://www.katowice.uw.gov.pl/wydzial/wydzial-zdrowia/zadania-oddzialu-analiz-i-statystyki-medycznej [24.11.2018].
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 sierpnia 2016 r. w sprawie Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020. Dz.U. 2016, poz. 1492.
• http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20160001492 [14.02.2019].
• Syrek E.: Możliwości działania pedagogów społecznych w obszarze promocji zdrowia. W: Pedagog społeczny w meandrach środowiska lokalnego. Red. B. Kromolicka. Szczecin: Katedra Pedagogiki Społecznej Uniwersytetu Szczecińskiego - Ars Atelier, 2008.
• Syrek E.: Środowisko życia człowieka - niektóre zagrożenia zdrowia publicznego. W: Środowiska uczestnictwa społecznego jednostek, kategorii i grup (doświadczenia socjalizacyjne i biograficzne). Red. J. Modrzewski, A. Matysiak - Błaszczyk, E. Włodarczyk. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2018.
• WHO Global Urban Ambient Air Pollution Database (update 2016). https://www.who.int/phe/health_topics/outdoorair/databases/cities/en/ [14.02.2019].
• Woynarowska B.: Modele czynników warunkujących zdrowie. W: Edukacja zdrowotna. Podstawy teoretyczne, metodyka, praktyka. Red. B. Woynarowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2017.
• Zdrowe środowisko, zdrowi ludzie. Streszczenie. Raport tematyczny. Sesja poświęcona przeglądowi polityk. Druga sesja Zgromadzenia Środowiskowego Narodów Zjednoczonych Programu Narodów Zjednoczonych ds. Środowiska. Nairobi, 23-27 maja 2016. https://gridw.pl/images/documents/geo6/GEO6_streszczenie_PL_web.pdf [14.02.2019]

Identyfikatory

DOI

10.31261/CHOWANNA.2019.S.21