Wychowanie przez sztukę w edukacji literackiej dziecka

• Autorzy: Alicja Ungeheuer-Gołąb

Warianty tytułu

Upbringing Through Art in Child Literary Education

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedstawiony tu pomysł na opracowanie utworu poetyckiego z dziećmi jest przykładem zastosowania metody ekspresywnego wykonania, którą opisałam w książce Tekst poetycki w edukacji estetycznej dziecka (2007). Metoda ta powstała z inspiracji analizą pozawerbalną, metodą kinetyczną, dramą, tańcem, a także refleksjami teoretycznymi Jerzego Cieślikowskiego, Joanny Papuzińskiej, Alicji Baluch. Wykorzystuję w niej głównie artystyczne walory utworu, które staram się przełożyć wraz z dziećmi na inne znaki w rozmaitych formach ekspresji. Spontaniczna aktywność, swoboda i przyjazny stosunek opiekuna do dzieci pozwalają uczestnikom na percypowanie sztuki literackiej w jej szerokiej naturalnej postaci. Momenty wyciszenia służą dziecięcej kontemplacji słowa intensyfikowanego przeżywaną chwilą. Pozwalają odbiorcy wychwycić estetyczne wartości literatury w okresie, w którym dziecko nie potrafi jeszcze o nich opowiadać. Pomagają w operacjach porządkowania emocji, uspokojenia ducha i ciała. Wydaje się, że w takim ujęciu praca z tekstem literackim realizuje potrzeby wychowania przez sztukę, o jakim mówił Read. Postawiona w niniejszym artykule teza jest ważna w kontekście nie tylko życia i edukacji literackiej dziecka, ale także problemów współczesnego człowieka. Aby żyć w zgodzie ze sobą i światem, należy posiąść umiejętność kreacji. W obecnej rzeczywistości tym, który kreuje świat, jest zwykły człowiek. Wychowanie przez sztukę przygotowuje więc dziecko do życia we współczesnym społeczeństwie. Paradoksalnie, społeczeństwie stechnicyzowanym, nerwowym i nastawionym na konsumpcję, ale może właśnie dlatego bardzo potrzebującym harmonii i piękna. (fragment tekstu)

EN

The article presents the basics of the idea of upbringing through art as formulated by Herbert Read. With reference to his theory, the necessity and possibilities of integration of upbringing through art with literary education of children at nursery and early school ages have been noted. The author argues that certain artistic features of literary works are adopted intuitively by a child, without the participation of consciousness, and that voluntary child expression shows their artistic values. It is argued, similarly to Read, that the impact of literature, being art, takes place in the unconscious sphere, and that the processes taking place in the unconscious conspire to some degree to the harmonization, regulation and the bringing together of the personality of a child-recipient. On such grounds, the author presents her own example of working with literary text. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Edukacja; Pedagogika; Wychowanie; Metody nauczania; Sztuka; Kultura

EN

Education; Pedagogy; Parenting; Teaching method; Art; Culture

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2011
• Tom: 1(36) Twórczość - ekspresja - aktywność artystyczna w rozwoju dzieci i młodzieży
• Strony: 151--161

Twórcy

autor

Alicja Ungeheuer-Gołąb

Bibliografia

• Balcerzan E., 1972: Przez znaki. Poznań
• Baluch A., 1987: Nauka lektury. W: Eadem: Dziecko i świat przedstawiony, czyli tajemnice dziecięcej lektury. Warszawa
• Baluch A., 1993: Archetypy literatury dziecięcej. Wrocław
• Baluch A., 1999: Wzorce zabawowe w literaturze. Od zabawy do medytacji. "Wychowanie w Przedszkolu", nr 8
• Beszczyńska Z., 2005: Z górki na pazurki. Poznań
• Bettelheim B., 1985: Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni. Tłum. D. Danek. T. 1-2. Warszawa
• Bodkin M., 1977: Wzorce archetypowe w poezji tragicznej. Tłum. P. Mroczkowski. W: Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów "Pamiętnika Literackiego". Red. M. Głowiński, H. Markiewicz. T. 1. Wrocław
• Cieślikowski J., 1985: Słowo - obraz - gest, czyli o intersemiotycznej naturze tekstów dziecięcych. W: Literatura osobna. Wybór R. Waksmund. Warszawa
• Frye N., 1977: Mit, fikcja i przemieszczenie. Tłum. E. Muskat-Tabakowska. W: Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów "Pamiętnika Literackiego". Red. M. Głowiński, H. Markiewicz. T. 1. Wrocław
• Jacobi J., 2001: Psychologia C.G. Junga. Tłum. S. Łypacewicz. Warszawa
• Jung C.G., 1976: Archetypy i symbole. Pisma wybrane. Tłum. J. Prokopiuk. Warszawa
• Krasoń K., 2005: Dziecięce odkrywanie tekstu literackiego. Kinestetyczne interpretacje liryki. Katowice
• Markova D., Powell A., 1996: Twoje dziecko jest inteligentne. Jak poznać i rozwijać jego umysł. Tłum. M. Lewandowska. Warszawa
• Papuzińska J., 1988: Inicjacje literackie, problemy pierwszych kontaktów dziecka z książką. Warszawa
• Piaget J., 1933: Jak sobie dziecko świat przedstawia? Tłum. M. Ziembińska. Lwów-Warszawa
• Read H., 1976: Wychowanie przez sztukę. Tłum. A. Trojanowska-Kaczmarska. Wrocław
• Szuman S., 1928: Wpływ bajki na psychikę dziecka. "Szkoła Powszechna", nr 1 i 2
• Wojnar I., 1976a: Teoria wychowania estetycznego - zarys problematyki. Warszawa
• Wojnar I., 1976b: Wstęp [do:] H. Read: Wychowanie przez sztukę. Tłum. A. Trojanowska-Kaczmarska. Wrocław
• Ungeheuer-Gołąb A., 1999: Poezja dzieciństwa, czyli droga ku wrażliwości. Rzeszów
• Ungeheuer-Gołąb A., 2007: Tekst poetycki w edukacji estetycznej dziecka. Rzeszów
• Ungeheuer-Gołąb A., 2009: Wzorce ruchowe utworów dla dzieci. O literaturze dziecięcej jako wędrówce, walce, tajemnicy, bezpiecznym miejscu i zabawie. Rzeszów