Polonistyczne obrazy świata Szkic o kulturowych źródłach dydaktyki szkolnej

• Autorzy: Marta Krasuska-Betiuk

Warianty tytułu

Polonistische Bilder von der Welt Die Studie von kulturellen Grundlagen der Schuldidaktik

Worldviews Derived from Polish Studies An Essay on Cultural Sources of School Didactics

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Filozofia kultury drugiej połowy XX wieku wznosi się ponad tradycyjne opozycje podmiotu i przedmiotu oraz kultury i natury, jest bowiem filozofią kultury jako pierwotnego procesu wytwarzania wszelkiej realności, człowieczeństwo zaś traktuje jako fenomenem kulturowy i nieuprzedmiotowiony4. Rudymentarny dla filozofii problem statusu bytowego natury i kultury Aldona Pobojewska proponuje rozważać na dwóch poziomach analizy, w której refleksja epistemologiczna bierze w nawias epistemiczną5. Natura to pierwotna i niezależna od świadomości rzeczywistość, która najpierw istnieje, a dopiero potem jest poznawana; kultura to świat związany z człowiekiem, podmiotem poznającym. Pierwszym fenomenem zajmuje się przyrodoznawstwo, drugim - humanistyka. Natura to absolut odzwierciedlany w nauce. Jest tylko jedna natura i tylko jej wiernie odtworzony obraz jest prawdziwy, kultur natomiast istnieje wiele. Ich mnogość wynika zarówno z bogactwa świata ludzkiego, różnorodności potrzeb człowieka, jak i z metodologii nauk humanistycznych, dopuszczającej kształtujący, współtworzący udział podmiotu (uczonego) w procedurze badawczej, a w konsekwencji równouprawniający odmienne obrazy tych samych zjawisk kulturowych. Cezura między naturą i kulturą nie ma jednakże charakteru ontologicznego, a epistemologiczny, i stanowi wynik biegunowego (charakterystycznego dla świadomości "przedkantowskiej") podziału rzeczywistości teoretycznej na dwie sfery ontyczne: poznawanej rzeczy (tego, co jest) i poznającej myśli (wiedzy o tym, co jest).(fragment tekstu)

EN

This text's aim is to draw implications for school didactics that result from the human being's entanglement in the orders of both, nature and culture. In her considerations, the author attempts at a re-enactment of the manner in which complementary arrangements of nature and culture find their common ground in educational thought, and their objective expression in the sphere of Polish teachers' education. Yet, the said considerations do not involve all facets of the school subject in question, neither do they relate to any particular stage of education. What is elucidated herein, are merely selected questions of literary culture, namely, the essence of contemporary reading practice being a premise upon which one may raise a cultural anthropology concept of the literary-cultural education that echoes the views by Polish Studies' theoreticians and practitioners(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kultura; Dydaktyka; Antropologia

EN

Culture; Didactics; Anthropology

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2017
• Tom: 2(49)
• Strony: 349--371

Twórcy

autor

Marta Krasuska-Betiuk

• Akademia Pedagogiki Specjalnej

Bibliografia

• Ablewicz K.: Teoretyczne i metodologiczne podstawy pedagogiki antropologiczne. Studium sytuacji wychowawczej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2003.
• Awramiuk E., Krasowicz-Kupi s G.: Early Literacy Research in Poland - Conditions, Acquisition, Contexts. "L1-Educational Studies in Language and Literature" 2014, vol. 14. http://dx.doi.org/10.17239/ L1ESLL-2014.01.14
• Banaszak G., Kmita J.: Społeczno-regulacyjna koncepcja kultury. Warszawa: Instytut Kultury, 1994.
• Bobiński W.: Konteksty kulturowe w dydaktyce literatury. W: Polonista w szkole: podstawy kształcenia nauczyciela polonisty. Red. A. Janus - - Sitarz. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "Universitas", 2004.
• Brzezińska A.: Jerome Bruner, prekursor kształcenia wspomagającego rozwój. W: J. B r u n e r: Kultura edukacji. Przekł. T. Brzostowska -Tereszkiewicz. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2006.
• Burszta W.J.: Od mowy magicznej do szumów popkultury. Warszawa: Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej "Academica", 2009.
• Bytniewski P.: Język i kultura w koncepcji E. Sapira i B.L. Whorfa. W: Język a kultura. T. 2: Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne. Red. J. Puzynina, J. Bartmiński. Wrocław: Wydawnictwo "Wiedza o Kulturze" Fundacji dla Uniwersytetu Wrocławskiego, 1991.
• Chomsky N.: Zagadnienia teorii składni. Przeł. I. Jakubczak. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982
• Chymkowski R.: Od animacji lektury do animacji kultury. "Kultura Współczesna" 2015, nr 2 (85).
• Chymkowski R.: W stronę antropologii praktyk lekturowych. "Kultura i Społeczeństwo" 2011, T. 55, nr 2/3.
• Filipiak E.: Rozwijanie zdolności uczenia się: z Wygotskim i Brunerem w tle. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2012.
• Ikoniczne i literackie teksty w przestrzeni nowoczesnej dydaktyki. Red. A. Pilch, M. Rusek. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2015.
• Innowacje i metody. T. 1: W kręgu teorii i praktyki. Podręcznik akademicki dydaktyki kształcenia polonistycznego. Red. M. Kwiatkowska - Ratajczak. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2011.
• Jaworska -Witkowska M.: Ku kulturowej koncepcji pedagogiki. Fragmenty i ogarnięcie. Kraków: "Impuls", 2009.
• Jedliński R.: Językowy obraz świata wartości w wypowiedziach uczniów kończących szkołę podstawową. Kraków: Wydawnictwo Naukowe AP, 2000.
• Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1999.
• Językowy obraz świata dzieci i młodzieży. Red. J. Ożdżyński. Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP, 1995.
• Językowy obraz świata i kultura. Red. A. Dąbrowska, J. Anusiewicz. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2000.
• Kaniewski J.: Polonistyka szkolna w poszukiwaniu jedności (całości). W: Horyzonty polonistyki: w kręgu edukacji, języka i kultury. Księga dedykowana profesor Barbarze Myrdzik. Red. M. Karwatowska, M. Latoch - Zielińska, I. Morawska. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2010.
• Kłakówna A.: Język polski. Wykłady z metodyki. Akademicki podręcznik myślenia o zawodzie szkolnego polonisty. Kraków: Impuls, 2016.
• KoryśI., Michalak D., C hymkowski R.: Stan czytelnictwa w Polsce w 2014 roku. Biblioteka Narodowa, Warszawa 2015. http:// www.bn.org.pl/download/document/1428654601.pdf [15.06.2015].
• Kotowa B.: Kulturowe "obrazy" świata: natura versus kultura. "Kultura Współczesna" 2005, nr 2.
• Krajewski M.: W kierunku relacyjnej koncepcji uczestnictwa w kulturze. "Kultura i Społeczeństwo" 2013, T. 57, nr 1.
• Łuniewska M. et al.: Wyzwania w diagnozie rozwoju językowego dzieci dwu- i wielojęzycznych. W: Głos - język - komunikacja. Red. A. Myszka, E. Oronowicz - Kida. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015.
• Małochleb P.: Czytelnicze pożytki z internetu. "Polonistyka" 2016, nr 2.
• Maryl M.: Antropologia odbioru literatury - zagadnienia metodologiczne. "Teksty Drugie" 2009, nr 1/2.
• Maryl M.: F5: Odświeżanie filologii. "Teksty Drugie" 2014, nr 2.
• Maryl M.: Kulturowa piśmienność: projekt badań totalnych kultury literackiej. "Teksty Drugie" 2015, nr 3.
• Maryl M.: Literatura i e-społeczeństwo. "Teksty Drugie" 2012, nr 6.
• Mencwel A.: Wyobraźnia antropologiczna: próby i studia. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006.6
• Między sensem a genami. Red. B. Tuchańska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992.
• Nalaskowski A.: Dzikość i zdziczenie jako kontekst edukacji. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2006.
• Pieniążek M.: Uczeń jako aktor kulturowy. Polonistyka szkolna w warunkach płynnej nowoczesności. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, 2013.
• Świerczyńska- Jelonek D., Walczewska-Klimczak G.: Dziecko w dialogu z tekstem literackim. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji, 2015.
• Wiśniewsk a-Kin M.: Dominacja a wyzwolenie: wczesnoszkolny dyskurs podręcznikowy i dziecięcy. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2013.
• Z uczniem pośrodku: podmiotowa dydaktyka literatury, języka, kultury. Red. Z. Budrewicz, M. Jędrychowska. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 1999.
• Żytko M.: Pozwólmy dzieciom mówić i pisać - w kontekście badań umiejętności językowych trzecioklasistów. Warszawa: Centralna Komisja Egaminacyjna, 2010.