O modalności (nauczycielskich) pytań i poleceń

• Autorzy: Jolanta Gabzdyl

Warianty tytułu

Abort Modality of (Teacher's) Question and Instruction

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Potrzeba podejmowania rozważań nad nauczycielskimi pytaniami i poleceniami (nazywanymi także zadaniami dydaktycznymi) wynika przede wszystkim stąd, iż w edukacji szkolnej - specyficznym przypadku komunikacji, porozumiewania się - służą one jako narzędzia wywierania bezpośredniego wpływu na uczniów, a przy tym pozostają w ścisłej zależności sprawczej od ideałów i celów edukacyjnych. Każdej koncepcji kształcenia przyporządkowywane są specyficzne dla niej pytania i polecenia. Wyznaczają one przebieg i końcowe wyniki procesu nauczania-uczenia się uczniów; ich realizacja prowadzi do kształtowania się takich, a nie innych cech osobowości uczniów (Kojs, 1994, s. 36-37, 42, 48). Sugerowane tu rozumienie pytań i poleceń ujmuje aspekt "sprawowania swoistej władzy nauczyciela nad uczniami" - co zgodne jest zarówno z ujęciami filozofów, logików, semiotyków, prakseologów (w tym prakseosemiotyków), psychologów, jak i pedagogów (zwłaszcza dydaktyków), którzy pytania i/lub polecenia traktują na równi z żądaniem, rozkazem, nakazem / zakazem, zaleceniem, prośbą itp. W szerszym spojrzeniu na ten aspekt nauczycielskich pytań i poleceń ważne staje się poznanie różnych punktów widzenia. Stąd w niniejszym opracowaniu przedstawione zostaną strukturalne i wynikające z nich modalne właściwości nauczycielskich pytań i poleceń - w świetle poglądów wybranych przedstawicieli wymienionych tu dyscyplin nauki. (fragment tekstu)

EN

This paper is devoted to a variety of structures and modalities of teacher's questions and instructions, including the elements of construction - so called "operators" and "objects". It presents characteristics of modality - perceived as a special power on the scale: must / may - regarding notions "simple" and "complex", including "complete" and "incomplete" patterns of the construction of teachers' questions and instructions.. Although this analysis doesn't cover the problem completely, it enables the preliminary recognition of used patterns varieties and lays directions of further analyses. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Pedagogika; Nauczyciele; Dydaktyka; Proces uczenia się; Metody dydaktyczne

EN

Pedagogy; Teachers; Didactics; Learning process; Didactic methods

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2009
• Numer: Tom Jubileuszowy Modalne aspekty treści kształcenia
• Strony: 239--258

Twórcy

autor

Jolanta Gabzdyl

• Państwowa Wyższa Szkoła w Raciborzu

Bibliografia

• Ajdukiewicz K., 1985: Zdania pytajne. W: Tenże: Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920-1939. T. 1. Warszawa, s. 278-286.
• Cackowski Z.,1964: Problemy i pseudoproblemy. Warszawa.
• Cohen L., Manion L., Morrison K., 1999: Wprowadzenie do nauczania. Poznań.
• Doroszewski J., 2001: Pojęcie problemu w nauce i działalności praktycznej. W: Znak - Jezyk - Rzeczywistość. Red. J. P e l c. "Studia Semiotyczne". T. 23. Warszawa, s. 139-162.
• Gabzdyl J., 2007: Pytania i polecenia nauczycieli - "wskaźniki rzeczowe" działań dzieci w młodszym wieku szkolnym. W: Studia psychologiczno-pedagogiczne. Red. Yu. Karandashev, T. Senko. T. 1. Bielsko-Biała, s. 97-111.
• Gabzdyl J., Cabała A., 2006: O strukturze pytań i poleceń formułowanych przez nauczycieli podczas wczesnoszkolnych zajęć dydaktycznych. В: Актуалогенез: эмпирические структуры личности. ред. С.Л. Богомаз. Сб. науч. Статей. Витебск, s. 88-96.
• Габздыль И., 2006: Вопросы и задания учителей и их структура в учебном процессе. В: р Известия Тульского государственного университета. ед. Е.Е. Сапогова Серия «Психология». Вып. 7. Тула, s. 251-262.
• Габздыль И., 2007: Инновационные технологии управления познавательной активностью учеников младших классов. В: Креативные подходы в организации образовательного процесса. Сборник материалов научно-практической конференции, 20 декабря 2007г. Часть 1. Гомель, s. 70-75.
• Galant J., 1987: Dostrzeganie i rozwiązywanie problemów w klasach początkowych. Warszawa.
• Giedymin J., 1964: Problemy, założenia, rozstrzygnięcia. Poznań.
• Hintikka J., 1992: Eseje logiczno-filozoficzne. Warszawa.
• Kojs W., 1988: Zadania dydaktyczne w nauczaniu początkowym. Katowice.
• Kojs W., 1994: Działanie jako kategoria dydaktyczna. Katowice.
• Kojs W., 1994: Pytania i polecenia w kształceniu systematycznym. Katowice.
• Kojs W., 2002: Działaniowy paradygmat edukacji. W: Wychowanie, profilaktyka, resocjalizacja. W poszukiwaniu doskonalszych systemów w skali makro i mikro. Część 1: Wychowanie i opieka. Red. J. Sowa, E. Piotrowski, J. Rejman. Rzeszów, s. 313-319.
• Kojs W., 2006: Zadania we współczesnej edukacji. W: Procesy uczenia się i ich efektywność. Red. F. Bereźnicki, J. Świrko - Pilipczuk. Szczecin, s. 26-39.
• Kojs W., 2007: Pytania w procesie poznania i kształcenia. W: Edukacja Jutra. XIII Tatrzańskie Seminarium Naukowe. T. 1. Red. T. Koszyc, J. Jonkisz, S. Toczek - Werner. Wrocław, s. 213-223.
• Kotarbiński T., 1965: Traktat o dobrej robocie. Wrocław-Warszawa-Kraków.
• Kubiński T., 1971: Wstęp do logicznej teorii pytań. Warszawa.
• Marciszewski W., 1977: Metody analizy tekstu naukowego. Warszawa.
• Mieszalski S., 1975: Pytania i myślenie w procesie przyswajania wiadomości. "Kwartalnik Pedagogiczny", nr 4, s. 33-47.
• Okoń W., 1961: Proces nauczania. Warszawa.
• Parafiniuk - Soińska J., 1985: Pytania i polecenia nauczyciela - wyznacznikiem funkcji dydaktycznej. "Życie Szkoły", nr 9, s. 419-428.
• Parafiniuk - Soińska J., 1988/1989: Pytania i polecenia w procesie kształcenia. "Nauczanie Początkowe", nr 1, s. 5-13.
• Pelc J., 1991: O poznawczej roli pytań. W: Prace z pragmatyki, semantyki i metodologii semiotyki. Red. J. P e l c. Wrocław, s. 287-302.
• Perrott E., 1995: Efektywne nauczanie. Warszawa.
• Pieter J., 1963: Słownik psychologiczny. Wrocław. Piotrowski E, 2003: Kształtowanie otwartości poznawczej uczniów. W: Edukacja jutra. IX Tatrzańskie Seminarium Naukowe. Red. K. Denek, T. Koszczyc, M. Lewandowski. Wrocław, s. 163-170.
• Poplucz J., 1990: Polecenia w pracy nauczyciela. "Ruch Pedagogiczny", nr 5-6, s. 3-18.
• Pszczołowski T., 1978: Mała encyklopedia prakseologii i teorii organizacji. Warszawa-Kraków-Gdańsk.
• Racinowski S., 1967: Pytanie i odpowiedź. Warszawa.
• Sośnicki K., 1963: Zadanie, pytanie, problem. "Nowa Szkoła", nr 5, s. 1-7.
• Sośnicki K., 1968: Poradnik dydaktyczny. Warszawa.
• Szmidt K.J., 2004: Jak stymulować zdolności "myślenia pytajnego" uczniów? "Życie Szkoły", nr 7, s. 465-470.
• Twardowski K., 1965: Z logiki przymiotników. W: Tenże: Wybrane pisma filozoficzne. Warszawa, s. 373-375.
• Wiertlewski S., 1994: Pytania ogólne jako przejaw pośrednich aktów mowy. W: Znak - Język - Rzeczywistość. Red. J. P e l c. "Studia Semiotyczne". T. 19-20. Warszawa, s. 193-205.
• Wójcik T., 1969: Prakseosemiotyka. Zarys teorii optymalnego znaku. Warszawa.
• Zieleniewski J., 1972: Organizacja zespołów ludzkich. Warszawa.
• Ziembiński Z., 1995: Logika praktyczna. Warszawa.