Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość rozwoju formułowania opinii psychologicznej (rozważania teoretyczne i metodologiczne)

• Autorzy: Waldemar Domachowski

Warianty tytułu

Temporal Perspective in the Process of Preparing Psychological Diagnosis for Legal Practice

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedstawiono w tym artykule szereg czynników, które mogą (a może powinny) wpływać na formułowanie opinii psychologicznej na rzecz wymiaru sprawiedliwości. W dużej mierze chodziło o to, by zasygnalizować, że na kształt opinii powinny wpływać nie tylko statyczne cechy osobowości, lecz również czynniki zmienne, związane z systemem kulturowym, znaczeniami słów czy obecnością innych ludzi. Szczególnie wyraźnie taka potrzeba rysuje się, gdy zdamy sobie sprawę, że opiniowanie może dotyczyć przeszłości, teraźniejszości czy przyszłości. Początkowe uwagi wydają się nieco podważać możliwość sporządzenia adekwatnej opinii, ponieważ zwracają uwagę na istnienie czynników (owych "oczywistości"), na które możemy wpływać w niewielkim tylko stopniu. Na szczęście wpływ tych czynników jest pomniejszany tym, że zarówno biegły, jak i przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości kierują się podobnymi "oczywistościami", toteż ich rozumienie i wnioskowanie (w relacji do norm prawnych) kieruje się podobnymi przesłankami. Natomiast okazuje się to bardzo istotne w momencie, gdy opinia staje się dowodem w innym kręgu kulturowym bądź opiniowany z takiego kręgu pochodzi. Podobnie wygląda sprawa wyrażeń językowych, choć biegły winien sobie zdawać sprawę z tego, że nawet neutralne (z jego punktu widzenia) sformułowania mogą zyskiwać znaczenia przez niego niezamierzone. Pozostałe czynniki wydają się mieć charakter uniwersalny, w przypadku facylitacji wręcz międzygatunkowy, bo prawidłowości te, jak stwierdzono, występują m.in. u mrówek, karaluchów, kur. Ich uwzględnienie pozwala na analizowanie dynamiczne, a dzięki temu ułatwia wnioskowanie zwłaszcza o przyszłości i przeszłości. Poprawia też jakość analizy dotyczącej teraźniejszości, choć wydawałoby się, że analiza "statyczna" jest tu wystarczająca. (fragment tekstu)

EN

Psychological reports for law are usually based on psychological theories or some (very often unconscious) assumptions influenced by them. Unfortunately, this process can yield untruthful answers. It is especially vivid for theories of personality traits or theories that model social relations. It is interesting to realize what conclusions can be drawn if we take the time as a variable. This paper tries to show that some theories formulate their expectations about "past", some about "presence" and few about "future". However, questions asked in the court usually concern offender's behavior (eye witness, the future of a child, psychic state of an author of the last will, etc.) in the past or in the future (e.g. child welfare, results of psychotherapy or readjustment, and so on.). Psychologists can study a person subjected to such questioning at some point in the time. In this way the psychologist can only make assumptions using models (e.g. theories) delivered by his special knowledge. Such process of reasoning is greatly influenced by the initial point of departure. In this paper the author tries to show some phenomena make the process of inference especially difficult. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Psychologia; Psychologia człowieka; Psychologia grupy; Psychologia osobowości; Postępowanie sądowe

EN

Psychology; Human psychology; Group psychology; Personality psychology; Legal proceedings

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2011
• Tom: 2(37) Psychologia a prawo - płaszczyzny teoretyczne i aplikacyjne (związki i różnice)
• Strony: 241--250

Twórcy

autor

Waldemar Domachowski

Bibliografia

• Aronson E., Wilson T.D., Akert R.M., 1997: Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań \
• Domachowski W., 1981: Zagadnienia psychologii społecznej w orzecznictwie sądowym. W: Z problematyki pracy biegłego psychologa sądowego. Red. J.M. Stanik. Katowice
• Domachowski W., 1984: Poczucie umiejscowienia kontroli jako wymiar osobowości. W: W. Domachowski, S. Kowalik, J. Miluska: Z zagadnień psychologii społecznej. Warszawa
• Domachowski W., 2001: Czy przemoc i agresja są ze sobą powiązane i czy wpływają na zdrowie psychiczne? W: Agresja i przemoc a zdrowie psychiczne. Red. M. Binczycka-Anholcer. Warszawa-Poznań
• Domachowski W., w druku: Oczywistość a poczucie winy. Försterling F., 2005: Atrybucje. Podstawowe badania i zastosowanie. Przeł. J. Radzicki. Gdańsk
• Hoffman C.L., 1986: The Linguistic Relativity of Person Cognition: an English-Chineese comparison. "Journal of Personality and Social Psychology", vol. 51
• Mika S., 1981: Psychologia społeczna. Warszawa \
• Papierkowski Z., 1947: Co prawo karne zawdzięcza psychologii. Lublin
• Uden A. van, 1986: Sign Languages Used by Deaf People and Psycholinguistics. A critical evaluation. Lisse
• Weber S.N., 1985: The Need to be: The Socio-Cultural Significance of Black Language. In: Intercultural Communication. A reader. Eds. L.A. Samovar, R.E. Porter. Belmont, Calif \
• Zajonc R.B., 1983: Facylitacja społeczna. W: Zachowanie człowieka w organizacji. Red. W.E. Scott, L.L. Cummings. Warszawa