Złorzeczenie, czyli "zwrot ku rzeczom" a historia wychowania

• Autorzy: Łukasz M. Michalski

Warianty tytułu

Eine Wendung zu Gegenständen vs. Erziehungsgeschichte

Execration, or the Material Turn in the Context of the History of Education

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W tekście niniejszym rozważam dyscyplinarny status i horyzont możliwości badawczych historii wychowania w kontekście "zwrotu ku rzeczom" (w ramach szerszych tendencji naukowych - posthumanizmu czy tzw. humanistyki nieantropocentrycznej). Współczesne tendencje nauki niosą znaczący potencjał reorganizacji horyzontu dyscyplinarnego - być może jest to sytuacja wyjątkowa w skali wieków, skoro problematycznym czyni nawet tradycje granic naukowych paradygmatów badawczych. W ramach tej reorganizacji dochodzić może do przemian inercyjnych, niezaopatrzonych w refleksję badawczą, także do niezauważalnych ostatecznie zaników obszarów społecznej odpowiedzialności nauki. (fragment tekstu)

EN

The starting point for the considerations taken up in this article is a general interest in the so-called material turn in social science and its consequences for historiography of educational thought. Despite the fact that material turn is not a new concept in (post)humanities, it is nevertheless still worth considering, due to controversies underlying its basics. It should be noticed that material turn evokes the necessity of shifting research interests from human to thing (from subject to object), which in educational context becomes a crucial change of the main field of study. The first part of the article is an attempt to employ a theoretical background posed especially by Ewa Domańska, Martin Heidegger, and Bjørnar Olsen. The final part of the study touches upon a few literary and philosophical contexts in an attempt to widen the historical imagination of educational thought with material turn. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wychowanie; Teoria wychowania; Pedagogika; Edukacja; Historia

EN

Parenting; Theory of education; Pedagogy; Education; History

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2018
• Tom: 2(51)
• Strony: 337--360

Twórcy

autor

Łukasz M. Michalski

• Uniwersytet Śląski

Bibliografia

• Abriszewska P.: Stereotyp zwrotu, inflacja przełomów we współczesnej humanistyce. W: "Zwroty" badawcze w humanistyce. Konteksty poznawcze, kulturowe i społeczno-instytucjonalne. Red. J. Kowalewski, W. Piasek. Olsztyn: Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, 2010.
• Antropologia pamięci. Zagadnienia i wybór tekstów. Oprac. R. Chymkowski et al. Red. P. Majewski, M. Napiórkowski. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2018.
• Barthes R.: Dziennik żałobny. Przeł. K.M. Jaksender. Wrocław: Teatr Polski we Wrocławiu, 2013.
• Barthes R.: Stopień zero pisania. Przeł. K. K o t. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2009.
• Benjamin W.: Berlińskie dzieciństwo na przełomie wieków. Przeł. B. Baran. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2010.
• Benjamin W.: O pojęciu historii. W: Idem: Konstelacje. Wybór tekstów. Przeł. A. Lipszyc, A. Wołkowicz. Wstępem opatrzył A. Lipszyc. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.
• Bieńczyk M.: Przezroczystość. Warszawa: Wielka Litera, 2015.
• Bloch M.: Pochwała historii, czyli o zawodzie historyka. Przeł. W. Jedlicka. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2009.
• Chutorański M.: Nie(tylko)ludzka pedagogika? W: Ryzyko jako warunek rozwoju transformatywne aspekty edukacji. Red. K. Węc, A. Wierciński. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2016.
• Chutorański M.: W stronę nie-antropocentrycznej ontologii tego, co edukacyjne. "Teraźniejszość - Człowiek - Edukacja" 2017, T. 20, nr 4 (80).
• Chutorański M., Makowska A.: Pedagogika rzeczy (nie tylko) konsumowanych. "Parezja" 2016, nr 1 (5).
• Domańska E.: Problem rzeczy we współczesnej archeologii. W: Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności. Red. J. Kowalewski, M. Śliwa. Olsztyn: Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, 2008.
• Douglas M.: Jak myślą instytucje. Przeł. O. S i a r a. Warszawa: PWN, 2011.
• Foucault M.: Szaleństwo, nieobecność dzieła. W: Idem: Powiedziane, napisane. Szaleństwo i literatura. Przeł. B. Banasiak. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 1999.
• Heidegger M.: Pytanie o rzecz. Przyczynek do Kantowskiej nauki o zasadach transcendentalnych. Przeł. J. Mizera. Warszawa: Wydawnictwo KR, 2001.
• Kołakowski L.: Kapłan i błazen. (Rozważania o teologicznym dziedzictwie współczesnego myślenia). W: Idem: Pochwała niekonsekwencji. Pisma rozproszone sprzed roku 1968. Przedmowa, wybór i oprac. Z. Mentzel. T. 2. 2. wyd. pol. (popr. i poszerz.). Londyn: "Puls", 2002.
• Kot S.: Dzieje wychowania. Podręcznik dla seminarjów nauczycielskich. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1926. Wyd. 2. - 1928. Wyd. 3. - 1931 [pt. Dzieje wychowania: podręcznik dla zakładów kształcenia nauczycieli].
• Kot S.: [hasło:] Zarys dziejów wychowania jako funkcji społecznej. W: Encyklopedia wychowania. T. 1. Cz. 2. Warszawa: Wydawnictwo "Naszej Księgarni" Zw. Naucz. Polskiego, 1934. Wyd. 2. - Warszawa: Instytut Wydawniczy "Nasza Księgarnia", 1947. Wyd. 3. - Warszawa: "Wspólna Sprawa" Wydawnictwa Oświatowe, 1958.
• Kot S.: Historja wychowania. Zarys podręcznikowy. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1924. Wyd. 2. - T. 1: Od starożytnej Grecji do połowy w. XVIII. T. 2: Wychowanie nowoczesne. Lwów: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych, 1934. Wyd. 3. - Kraków: Wydawnictwo Akademickie "Żak", 1994 [pt. Historia wychowania. Reprint wyd. 2.]. Wyd. 4. - Kraków: Wydawnictwo Akademickie "Żak", 2010 [uwspółcześnione stylistycznie i edytorsko wyd. 3.].
• Maier Ch.M.: A Surfeit of Memory? Reflections on History, Melancholy and Denial. "History and Memory" 1993, vol. 5, no. 2 (Fall-Winter).
• Michalski Ł.M.: Przemiany syntez niemożliwych. W stronę pedagogiczności podręcznikowej historiografii wychowania. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.
• Nalaskowski A.: Pedagogiczne złudzenia, zmyślenia, fikcje. Kraków: Impuls, 2009.
• Olsen B.: Material Culture after Text: Re-Membering Things. "Norwegian Archaeological Review" 2003, vol. 36, no. 3.
• Olsen B.: W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów. Przeł. B. Shallcross. Warszawa: Instytut Badań Literackich, 2013.
• Rousseau J.J.: Wyznania. Przeł. T. Boy - Żeleński. Fundacja Nowoczesna Polska. https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/rous seau-wyznania.pdf [7.05.2018].
• Skarga B.: Granice historyczności. Warszawa: PIW, 1989.
• Szczygieł M.: Gottland. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2016.
• Ward P.: Hipoteza Medei. Czy życie na Ziemi zmierza do samounicestwienia? Przeł. M. Betley. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2010.
• Wicha M.: Rzeczy, których nie wyrzuciłem. Kraków: Karakter, 2017.
• Žižek S.: Kukła i karzeł. Perwersyjny rdzeń chrześcijaństwa. Przeł. M. Kropiwnicki. Bydgoszcz: Branta, 2006.