Edukacja przedszkolna w Polsce - od transformacji ustrojowej do współczesności

• Autorzy: Stanisława Nazaruk , Joanna Marchel , Ewa Tokarewicz

Warianty tytułu

The Situation of Kindergartens in Poland - from the Period of Political Transformation to the Present Day

Vorschulerziehung in Polen - von den Systemumwandlungen bis zur Gegenwart

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

System oświaty w Polsce przez cały okres powojennej historii poddawany była różnego rodzaju reformom i eksperymentom. Przeprowadzano zarówno reformy systemowe, jak i programowe. Jednakże dopiero rozpoczęta w 1989 roku reforma ustrojowa, która przywróciła instytucję samorządu terytorialnego jako podstawowej jednostki demokratycznego państwa, spowodowała odpolitycznienie oświaty i wprowadziła decentralizację zarządzania szkołami, placówkami oświatowymi, w tym przedszkolami. Po 1989 roku samorząd, a nie tylko administracja rządowa, przejął odpowiedzialność za poziom i stan oświaty. W ustawie o samorządzie terytorialnym1 z 8 marca 1990 roku w art. 7 ust. 1 pkt 8 zapisano, że do zadań własnych gminy należą zadania z zakresu oświaty, w tym zadania szkół podstawowych, przedszkoli i innych placówek oświatowych. W pierwszym okresie reformy gminy przejęły prowadzenie tylko przedszkoli. Szkoły podstawowe miały obligatoryjnie zostać przejęte przez samorządy w 1995 roku(fragment tekstu)

EN

The changes related to the political transformation which took place in our country also affected education and, consequently, preschool education. The state delegated the responsibility for the administration of public schools, kindergartens and other educational institutions to local authorities, which involved a certain limitation in terms of the availability of kindergartens in some regions. A decrease in the number of children attending such institutions was particularly observed in rural communes. Poland's accession to the European Union was a crucial factor stimulating dissemination and availability of preschool education. Local governments and other entities running kindergartens took advantage of the opportunity created by the European Social Fund. Nowadays, a wide variety of preschool education forms and institutions providing such education as well as educational offers can be observed. Nevertheless, there are still some areas which require support, and social debate on the effectiveness of preschool education is also needed. The way preschool establishments have come and the changes they have undergone over the past 25 years are particularly noteworthy. Starting from the period of neglect of infrastructure and the closure of preschool institutions, we have now entered the stage of clear understanding of the crucial role played by preschool education in further psychophysical development of a child and, at the same time, awareness of the need to invest both in physical and human capital of this important area of national education.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Dzieci

EN

Children

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2019
• Tom: 1(52)
• Strony: 193--210

Twórcy

autor

Stanisława Nazaruk

• Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej

autor

Joanna Marchel

• Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej

autor

Ewa Tokarewicz

• Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej

Bibliografia

• Balcerzak-Paradowska B.: Ogólne tendencje w polityce rodzinnej UE. "Biuletyn RPO - Materiały nr 67" [Warszawa 2009].
• Dobry start. Fundacja Rozwoju Dzieci im. Komeńskiego. Informator MEN 2008.
• Główny Urząd Statystyczny: Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2017/2018. 30.11.2018. Warszawa-Gdańsk 2018. https://stat. gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/oswiata-i-wychowa nie-w-roku-szkolnym-20172018,1,13.html [5.06.2019].
• Golinowska S.: Polityka społeczna. Koncepcje - instytucje - koszty. Warszawa: Wydawnictwo Poltex, 2000.
• Górowska-Fells M.: Wczesna edukacja i opieka nad dziećmi w Europie - nowy raport Eurydice. "Języki Obce w Szkole" 2014, nr 3. http:// jows.pl/sites/default/files/fells_0.pdf [5.06.2019].
• Komisja Europejska//EACEA/Eurydice: Key Data on Early Childhood Education and Care in Europe - 2014 Edition. Eurydice Report (Kluczowe dane dotyczące wczesnej edukacji i opieki w Europie, 2014, Raport Eurydice). Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej. https://eurydice.org.pl/wp-content/uploads/2015/03/PL_KD_ ECEC2014.pdf [12.05.2019].
• Krasuski J.: Historia wychowania. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1985.
• Marchlewski W.: Edukacja przedszkolna na terenach wiejskich - studia przypadku. W: P. Swianewicz et al.: Edukacja przedszkolna. Polityka samorządów gminnych w zakresie edukacji przedszkolnej. [Biblioteczka Oświaty Samorządowej. [Nr] 4]. Red. P. Swianiewicz. Warszawa: ICM UW Wydawnictwo ICM - Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytet Warszawski, 2012.
• Muchacka B.: Współczesne wychowanie przedszkolne w Polsce. "Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna" 2013, vol. 1 (1).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 sierpnia 2013 r. w sprawie udzielania gminom dotacji celowej z budżetu państwa na dofinansowanie zadań w zakresie wychowania przedszkolnego. Dz.U. 2013, poz. 956.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej. Dz.U. 2017, poz. 356.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 kwietnia 2017 r. w sprawie udzielania gminom dotacji celowej z budżetu państwa na dofinansowanie zadań w zakresie wychowania przedszkolnego. Dz.U. 2017, poz. 875.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r.
• w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Dz.U. 2012, poz. 977.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. Dz.U. 2013, poz. 532.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Dz.U. 2014, poz. 803.
• Sikorska I.: Rozwój dziecka w przedszkolu. Stymulujące wartości wy-branych systemów edukacyjnych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010.
• Sobotka A.: Edukacja przedszkolna w wybranych krajach europejskich. W: Edukacja przedszkolna. Polityka samorządów gminnych w zakresie edukacji przedszkolnej. [Biblioteczka Oświaty Samorządowej. [Nr] 4]. Red. P. Swianiewicz. Warszawa: ICM UW Wydawnictwo ICM - Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytet Warszawski, 2012.
• Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. 2013, poz. 827.
• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Dz.U. 1991, nr 95, poz. 425.
• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym. Dz.U. 1990, nr 16, poz. 95.
• Zwierzchowska I., Maciąg M.: Pedagogika Marii Montessori dla nauczycieli i studentów. "Wychowanie na co Dzień" 1999, nr 10.

Identyfikatory

DOI

10.31261/CHOWANNA.2019.52.14