Menopauza a jakość życia

• Autorzy: Eleonora Bielawska-Batorowicz

Warianty tytułu

Menopause and the Quality of Life

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W literaturze znajdujemy odwołania do licznych koncepcji jakości życia, wśród których wyróżnić można na przykład modele oczekiwań, potrzeb, powrotu do normalnego życia czy też satysfakcji z życia (Fayers, Machin, 2007). Pierwsze trzy z nich uwzględniają możliwości realizowania przez jednostkę jej zamierzeń. Ostatni z modeli można traktować jako przykład globalnej oceny własnej sytuacji życiowej. Inny podział (Netuvel i Blane, 2008) zakłada konceptualizację jakości życia w ujęciu normatywnym, preferencyjnym i subiektywnym. Ujęcie normatywne odwołuje się do przekonań i poglądów definiujących "dobre życie", ujęcie preferencyjne natomiast do dostępności różnorodnych dóbr, spośród których można by dowolnie wybierać, oraz zdolności jednostki do zdobywania owych dóbr. Ujęcie subiektywne dotyczy poziomu zadowolenia z życia, jest więc bardzo zbliżone do wymienionego wcześniej modelu satysfakcji z życia. Jakość życia analizowana jest w literaturze również w relacji do stanu zdrowia (tzw. jakość życia związana ze zdrowiem/zależna od zdrowia, ang. health related quality of life, HRQoL). Jakość życia określa się tu przez odniesienie do "wpływu fizycznych, psychicznych i społecznych skutków stanu zdrowia na poziom zadowolenia danej jednostki z życia" (Chańska, 2009, s. 312). Uwzględnienie następstw choroby dla funkcjonowania jednostki w różnych sferach życia, a także satysfakcji z tego funkcjonowania pozwala nie tylko obserwować stan zdrowia i oceniać skuteczność podjętego leczenia, lecz także oceniać efektywność nakładów na opiekę zdrowotną (ibidem). Warto zwrócić uwagę, że jakość życia związana ze zdrowiem może być analizowana w ujęciu ogólnym i specyficznym. W pierwszym przypadku brany jest pod uwagę aktualny stan zdrowia, w tym głównie objawy fizyczne, rzadziej zmiany emocjonalne i relacje jednostki z otoczeniem. W drugim ujęciu uwzględnia się skutki, jakie dla jakości życia przynosi określona choroba. Przyjęcie jednej lub drugiej perspektywy znajduje odzwierciedlenie w konstruowanych narzędziach pomiaru jakości życia związanej ze zdrowiem, które mogą uwzględniać zarówno ogólny stan zdrowia, jak i skutki konkretnego schorzenia dla jakości życia. (fragment tekstu)

EN

The paper presents selected issues related to the quality of life after the menopause. First, it gives the short account of theoretical approaches to quality of life and to health related quality of life. Building on that the author discusses quality of life after the menopause, and in particular these options which include the subjective perspective of menopausal women. The results of psychological studies into the menopausal transition are shortly presented. In all these studies the intensity of menopausal symptoms was considered the indicator of quality of life. The findings demonstrate that intensity of symptoms is related to personality (i.e. high neuroticism), temperament (i.e. high reactivity), to the intensive stress and ineffective coping strategies, and to the life situation (i.e. difficulties in family and personal life). Finally, the author brings forward the idea that the quality of life related to menopausal transition should be analyzed in the context of life-span development. The individual concept of menopause should also be considered. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Jakość życia; Zdrowie; Kobieta

EN

Quality of life; Health; Woman

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2013
• Tom: 1(40) W poszukiwaniu wyznaczników jakości życia
• Strony: 127--142

Twórcy

autor

Eleonora Bielawska-Batorowicz

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Ambroziak E., Bielawska-Batorowicz E., 2011: Can the intensity of menopausal symptoms be modified? The pilot study of the effects of an intervention programme designed for 48-54-year-old women. "Przegląd Menopauzalny", T. 10, s. 58-62.
• Astbury J., 2009: Mental health aspects of women's reproductive health. A global review of the literature. Geneva.
• Berger C., 1999: Menopause and culture. London.
• Bidzan M., 2008: Jakość życia pacjentek z różnym stopniem nasilenia wysiłkowego nietrzymania moczu. Kraków.
• Bielawska-Batorowicz E., 2006a: Psychologiczne aspekty prokreacji. Katowice.
• Bielawska-Batorowicz E., 2006b: Stres, objawy i przekonania dotyczące menopauzy a obniżony nastrój u kobiet w wieku 45-55 lat. Próba weryfikacji zmodyfikowanego psychospołecznego modelu depresji w okresie okołomenopauzalnym. "Przegląd Menopauzalny", T. 5, s. 68-74.
• Bielawska-Batorowicz E., 2007: Temperament, osobowość i styl radzenia sobie ze stresem a częstość i intensywność objawów menopauzalnych. "Przegląd Menopauzalny", T. 6, s. 70-76.
• Bielawska-Batorowicz E., 2013: The psychology of the menopause. The experience during the transition and the individual conceptualization of menopause. In: Nutrition and diet in menopause. Eds. C.J.H. Martin et al. New York.
• Brzezińska A., 2000: Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa.
• Chańska W., 2009: Nieszczęsny dar życia. Filozofia i etyka jakości życia w medycynie współczesnej. Wrocław.
• Chedraui P., San Miguel G., Avila C., 2009: Quality of life impairment during the female menopausal transition is related to personal and partner factors. "Gynecological Endocrinology", vol. 25, s. 130-135.
• Chiu Y.W. et al., 2008: Factors influencing women's quality of life in the later half of life. "Climacteric", vol. 11, s. 201-211.
• Conde D.M. et al., 2006: Factors associated with quality of life in a cohort of postmenopausal women. "Gynecological Endocrinology", vol. 22, s. 441-446.
• Deeks A.A., McCabe M.P., 2004: Well-being and menopause: An investigation of purpose in life, self-acceptance and social role in premenopausal, perimenopausal and postmenopausal women. "Quality of Life Research", vol. 13, s. 389-398.
• Dennerstein L., Dudley E., Burger H., 1997: Well-being and the menopausal transition. "Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology", vol. 18, s. 95-101.
• Ekström H., Hovelius B., 2000: Quality of life and hormone therapy in women before and after menopause. "Scandinavian Journal of Primary Health Care", vol. 18, s. 115-121.
• Elavsky S., McAuley E., 2007: Physical activity and mental health outcomes during menopause: A randomized controlled trial. "Annals of Behavioral Medicine", vol. 33, s. 132-142.
• Fayers P.M., Machin D., 2007: Quality of life. The assessment, analysis and interpretations of patient-reported outcomes. Chichester.
• Forouhari S. et al., 2010: The effect of education and awareness on the quality-of-life in postmenopausal women. "Indian Journal of Community Medicine", vol. 35, s. 109-114.
• Hilditch J.R. et al., 1996: A menopause-specific quality of life questionnaire: development and psychometric properties. "Maturitas", vol. 24, s. 161-175.
• Hunt S.M., 2000: The subjective health of older women: Measures outcomes in relation to prevention. "Quality of Life Research", vol. 9, s. 709-719.
• Hunter M., O'Dea I., 2001: Development of the menopause representations questionnaire. "Psychology of Health & Medicine", vol. 6, s. 65-76.
• Hunter M., Rendall M., 2007: Bio-psycho-socio-cultural perspectives on menopause. "Best Practice & Research Clinical Obstetrics and Gynecology", vol. 21, s. 261-274.
• Hvas L., 2006: Menopausal women's positive experience of growing older. "Maturitas", vol. 54, s. 245-251.
• Kaczmarek M., 2008: Reproductive health and psychological well-being of surgically menopausal Polish women. "Acta Medica Lithuanica", vol. 15, s. 43-48.
• Koundi K.L. et al., 2006: Quality of life and psychological symptoms in Greek postmenopusal women: Association with hormone therapy. "Gynecological Endocrinology", vol. 22, s. 660-668.
• Krajewska-Ferishah K. et al., 2010: Analysis of quality of life of women in menopause period in Poland, Greece and Belarus and Belgium using MRS scale. A multicenter study. "Advances in Medical Science", vol. 55, s. 191-195.
• Lindh-Ǻstrand L. et al., 2007: Women's conception of the menopausal transition - a qualitative study. "Journal of Clinical Nursing", vol. 16, s. 509-517.
• Lipińska-Szałek A., Sobczuk A., Pertyński T., 2003: Wpływ czynników biologicznych i psychospołecznych na psychiczne aspekty okresu okołomenopauzalnego. "Przegląd Menopauzalny", T. 2, nr 6, s. 55-61.
• Luoto R., 2009: Hot flushes and quality of life during menopause. "BMC Women's Health", vol. 9, s. 13. Tryb dostępu: http://www.biomedcentral.com/1472-6874/9/13. Data dostępu: 06.08.2009 r.
• Makara-Studzińska M. et al., 2009: Wpływ terapii hormonalnej na poziom depresji i jakość życia kobiet w wieku okołomenopauzlanym, zamieszkujących tereny wiejskie. "Przegląd Menopauzalny", T. 8, s. 284-289.
• Marciniak A., Niero M., 2000: Intergrating the patients' views into the measurement of quality of life: Examples from the peri- and post-menopausal periods. "Quality of Life Research", vol. 9, s. 775-784.
• Melby M.K., Lock M., Kaufert P., 2005: Culture and symptoms reporting at menopause. "Human Reproduction Update", vol. 11, s. 495-512.
• Netuveli G., Blane D., 2008: Quality of life in older ages. "British Medical Bulletin", vol. 85, s. 113-126.
• Özarkan S., Alatas E.S., Zencir M., 2005: Women's quality of life in the premenopausal and postmenopausal periods. "Quality of Life Research", vol. 14, s. 1795-1801.
• Punyahotra S., Dennerstein L., 1997: Menopausal experiences of Thai women. Part 2: The cultural context. "Maturitas", vol. 26, s. 9-14.
• Rice P.L., 1995: Pog laus, tsis coj khaub ncaws lawm: the meaning of menopause in Hmong women. "Journal of Reproductive and Infant Psychology", vol. 13, s. 79-92.
• Schmidt P.J., Murphy J.H., Haq N., 2004: Stressful life events, personal losses, and perimenopause-related depression. "Archives of Women's Mental Health", vol. 7, s. 19-26.
• Schneider H.P.G., MacLennan A.H., Feeny D., 2008: Assessment of health-related quality of life in menopause and aging. "Climacteric", vol. 11, s. 93-107.
• Sikora-Szubert A., 2010: Adaptacja kwestionariusza do badania jakości życia w menopauzie - Menopause Specific Quality of Life Questionnaire (MENQoL). Uniwersytet Łódzki. Wydział Nauk o Wychowaniu. Instytut Psychologii. Praca magisterska. Maszynopis.
• Synowiec-Piłat M., 2010: Wybrane społeczne wyznaczniki jakości życia 50-letnich Polek w kontekście sytuacji zdrowotnej. "Przegląd Menopauzalny", T. 9, s. 385-389.
• Trzebińska E., 2008: Psychologia pozytywna. Warszawa.
• Ueda M. et al., 2009: Longitudinal study of a health education program for Japanese women in menopause. "Nursing and Health Science", vol. 11, s. 114-119.
• Veeninga A.T, Kraaimaat F., 1995: A multifactorial approach to complaints during the climacteric. "Journal of Reproductive and Infant Psychology", vol. 13, s. 69-77.
• Veerus P. et al., 2008: Symptom reporting and quality of life in the Estonian Postmenopausal Hormone Therapy Trial. "BMC Women's Health", vol. 8, s. 5. Tryb dostępu: http://www.biomedcentral.com/1472-6874/8/5. Data dostępu: 06.08.2009 r.
• Vollrath M.E., ed., 2006: Handbook of personality and health. Chichester.
• Zöllner Y.F., Acquardo C., S chaef fer M., 2005: Literature review of instruments to assess health-related quality of life during and after menopause. "Quality of Life Research", vol. 14, s. 309-327.