Akceptacja choroby przewlekłej i poziom dystresu pacjentów leczących się ambulatoryjnie

• Autorzy: Anita Gałuszka

Warianty tytułu

Acceptance of Chronic Disease and Level of Distress in Ambulatory Patients

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Autorzy badań w zakresie zdrowia i choroby najczęściej skupiają się na wybranej grupie potrzeb (np. potrzebie wsparcia społecznego, potrzebach duchowych i religijnych, potrzebach emocjonalnych) pacjentów cierpiących na konkretne schorzenie (nowotwory, astmę oskrzelową, toczeń układowy, itp.). Brakuje natomiast wieloaspektowego rozeznania uwarunkowań życiowych i poziomu akceptacji własnej choroby osób leczących się ambulatoryjnie. Prezentowane w niniejszym artykule badania po części wpisują się w nurt poszukiwań związanych z jakością życia, mimo że nie była ona badana w sposób bezpośredni. Jakość życia traktowana jest multidymencjonalnie, autorzy bowiem podkreślają wagę wielu czynników, które decydują o poziomie jakości życia człowieka, zarówno subiektywnym, jak i obiektywnym. Do czynników tych należą między innymi dobrobyt materialny, zdrowie psychiczne i fizyczne, kontakty interpersonalne (Brown, ed., 1997; Baumann, 2006; Kaczmarczyk, 2008). W psychologii podkreśla się wagę poczucia zadowolenia (dobrostanu) i szczęścia oraz roli emocji pozytywnych w życiu człowieka (Czapiński, 1992; Czapiński, red., 2004; Fredrickson, 2001; Sęk, 2008; Poprawa, 2008; Heszen, 2008). Specyficzne ujęcie jakości życia związanej ze zdrowiem (Health Related Quality of Life-HRQoL) akcentuje ocenę i samoocenę stanu zdrowia pacjenta oraz następstwa choroby dla jego codziennego życia (de Walden-Gałuszko, Majkowicz, red., 1994; Baumann, 2006). (fragment tekstu)

EN

The lack of homogeneity of the ambulatory patients group may have specific interdependencies of psychosocial variables. Therefore, studies have been undertaken to determine the level of intensity of some of them and to reveal the correlation between them. The study has focused on: acceptance of the disease, the level of distress, the disease-related physical and emotional state (both positive and negative). Methods: an Acceptance of Illness Scale, by B.J Felton, T.A. Revenson and G.A. Hinrichsen (in Polish version by Z. Juczyński), Distress Thermometer developed by the American Cancer Society in the Polish adaptation of J. Życińska, E. Wojtyna, A. Heyda and A. Syska-Bielak, Form for Determinants of Patient Vital and a questionnaire to collect socio-demographic data, both designed for the study reported. The research group consisted of 94 patients. Their average age was 50, while the average duration of morbidity was 10 years. Results: the level of distress exceeded the cut-off point (4), and it is correlated with negative emotions. The acceptance of the illness is negatively correlated with negative emotions and physical symptoms associated with the illness. In addition, the average level of distress varies significantly in patients with low, medium and high levels of negative emotions and significantly differs in patients with middle and high levels of acceptance of the disease. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Jakość życia; Choroby przewlekłe; Stres psychologiczny; Leczenie; Dobrostan

EN

Quality of life; Chronic diseases; Psychological stress; Medical treatment; Well-being

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2013
• Tom: 1(40) W poszukiwaniu wyznaczników jakości życia
• Strony: 159--177

Twórcy

autor

Anita Gałuszka

• Uniwersytet Śląski

Bibliografia

• Abrahamson K., 2010: Helping patients with cancer-related distress. "Oncology Times", vol. 32, issue 8, s. 7-8.
• Antonovsky A., 2005: Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować. Przeł. H. Grzegołowska-Klarkowska. Warszawa.
• Baumann K., 2006: Jakość życia w okresie późnej dorosłości - dyskurs teoretyczny. "Gerontologia Polska", T. 14, nr 4, s. 165-171.
• Bidzan M., 2010: Niepłodność w ujęciu bio-psycho-społecznym. Kraków.
• Bielawska-Batorowicz E., 2006: Psychologiczne aspekty prokreacji. Katowice.
• Bishop G.D., 2000: Psychologia zdrowia. Zintegrowany umysł i ciało. Wrocław.
• Brown R.I., ed., 1997: Quality of life for people with disabilities. Models, research and practice. Cheltenham.
• Creswell J.D. et al., 2007: Does self-affirmation, cognitive processing, or discovery of meaning explain cancer-related health benefits of expressive writing? "Personality and Social Psychology Bulletin", vol. 33, s. 238-250.
• Czapiński J., 1992: Psychologia szczęścia. Przegląd badań i zarys teorii cebulowej. Warszawa.
• Czapiński J., red., 2004: Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Warszawa.
• Dabrowski M. et al., 2007: Clinical experience with the NCCN distress thermometer in breast cancer patients. "Journal of the National Comprehensive Cancer Network", January, vol. 5 (1), s. 104-111.
• Folkman S., Moskowitz J.T., 2000: Positive affect and the other side of coping. "American Psychologist", vol. 55, s. 647-654.
• Folkman S., Moskowitz J.T., 2006: Positive affect and meaning-focused coping during significant psychological stress. In: The scope of social psychology. Theory and application. Eds. H. Schut, J. de Wit, K. van den Bos. Hove, s. 193-208.
• Fredrickson B.I., 2001: The role of positive emotions in positive psychology: the broaden - and build theory of positive emotions. "American Psychologist", vol. 56, issue 3, s. 218-276.
• Gałuszka A., 2005: Człowiek przewlekle chory. Aspekty psychoegzystencjalne. Katowice.
• Heszen I., 2008: Pozytywne emocje w negatywnych sytuacjach: skąd się biorą i jak zmieniają radzenie sobie. W: Psychologia zdrowia. W poszukiwaniu pozytywnych inspiracji. Red. I. Heszen, J. Życińska. Warszawa, s. 139-150.
• Heszen I., Sęk H., 2007: Psychologia zdrowia. Warszawa.
• Heszen-Niejodek I., Gottschalk L.A., Januszek M., 1999: Anxiety and hope during the course of three different somatic illnesses: A longitudinal study. "Psychotherapy and Psychosomatics", vol. 68, s. 304-312.
• Hobfoll S.E., 2006: Stres, kultura i społeczność. Psychologia i filozofia stresu. Gdańsk.
• Juczyński Z., 2001a: Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warszawa.
• Juczyński Z., 2001b: Spostrzegana kontrola a strategie radzenia sobie z przewlekłym bólem. "Sztuka Leczenia", T. 7 (2), s. 9-16.
• Kaczmarczyk M., 2008: Poziom akceptacji choroby osób starszych zamieszkujących w różnych środowiskach. "Studia Medyczne", T. 12, s. 29-33.
• Kornas-Biela D., 2004: Wokół początku życia ludzkiego. Warszawa.
• Kulik T., Latalski M., 2002: Zdrowie publiczne. Lublin.
• Lazarus R., Folkman S., 1984: Stress, appraisal and coping. New York.
• Lewko J. et al., 2007: Quality of life and its relationship to the degree of illness acceptance in patients with diabetes and peripheral diabetic neuropathy. "Advances in Medical Sciences", vol. 52, suppl. 1, s. 144-146.
• Łosiak W., 2004: Dynamika emocji i radzenia sobie w stresie psychologicznym. Badania pacjentów chirurgicznych. Warszawa.
• Ogińska-Bulik N., Juczyński Z., 2008: Osobowość, stres a zdrowie. Warszawa.
• Ogińska-Bulik N., Juczyński Z., 2009: Stres i radzenie sobie a ryzyko uzależnienia od zakupów. "Nowiny Psychologiczne", nr 2, s. 5-16.
• Piriz E. et al., 2005: Distress in oncology patients: Distress Thermometer in a Latin American study. "Journal of Clinical Oncology", vol. 23, no. 16S, abstrakt no. 8211.
• Poprawa R., 2008: Samoocena jako miara podmiotowych zasobów radzenia sobie i szczęścia człowieka. W: Psychologia zdrowia. W poszukiwaniu pozytywnych inspiracji. Red. I. Heszen, J. Życińska. Warszawa, s. 103-121.
• Pressman S., Cohen S., 2005: Does positive affect influence health? "Psychological Bulletin", vol. 131, no. 6, s. 925-971.
• Ransom S., Jacobsen P.B., Booth-Jones M., 2006: Validation of the Distress Thermometer with bone marrow transplant patients. "Psycho-Oncology", vol. 15, s. 604-612.
• Rolka H. et al., 2009: Akceptacja choroby i strategie radzenia sobie z bólem jako istotne komponenty oceny jakości życia zależnej od stanu zdrowia u chorych z migreną. Doniesienie wstępne. "Problemy Pielęgniarstwa", T. 17 (3), s. 178-183.
• Seligman M.E.P., 1993: Optymizmu można się nauczyć. Jak zmienić swoje myślenie i swoje życie. Przeł. A. Jankowski. Poznań.
• Sęk H., 2008: Udział pozytywnych emocji w osiąganiu zdrowia. W: Psychologia zdrowia. W poszukiwaniu pozytywnych inspiracji. Red. I. Heszen, J. Życińska. Warszawa, s. 73-88.
• Sęk H., Cieślak R., 2006: Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa.
• Sheridan Ch.L., Radmacher S.A., 1998: Psychologia zdrowia. Wyzwanie dla biomedycznego modelu zdrowia. Warszawa.
• Suchocka L., 2007: Psychologiczna analiza cierpienia w chorobie przewlekłej. Lublin.
• Tugade M.M., Fredrickson B.L., 2004: Resilient individuals use positive emotions to bounce back from negative emotional experiences. "Journal of Personality and Social Psychology", vol. 53, s. 280-287.
• Walden-Gałuszko K. de, Majkowicz M., red., 1994: Jakość życia w chorobie nowotworowej. Gdańsk.
• Wiraszka G., Lelonek B., 2008: Funkcjonowanie chorego z białaczką a akceptacja choroby nowotworowej. "Studia Medyczne", T. 10, s. 21-26.
• Wrześniewski Z., Włodarczyk D., 2004: Choroba niedokrwienna serca. Psychologiczne aspekty zapobiegania i leczenia. Gdańsk.
• Życińska J. et al., 2009: Polska adaptacja skali Distress Thermometer i Problem List. Badania walidacyjne wśród pacjentów onkologicznych. X Ogólnopolska Konferencja Psychoonkologiczna. 11-12 września, Władysławowo. Abstrakt wystąpienia. Tryb dostępu: http://www.ptpo.org.pl/index/index.php?option=com_content&task=view&id=151. Data dostępu: 25.02.2011 r.