Krótka grupowa racjonalna terapia zachowania a jakość życia chorych na nowotwory

• Autorzy: Ewa Wojtyna

Warianty tytułu

Short Group Rational Behavioural Therapy and Quality of Life Among Cancer Patients

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Choroba nowotworowa powoduje bardzo istotne zmiany w dotychczasowym funkcjonowaniu człowieka (por. de Walden-Gałuszko, 2011). Podstawowa zmiana wiąże się z koniecznością przyjęcia roli chorego, a więc ze zmianami w hierarchii celów i wartości, koniecznością zmodyfikowania nawyków zdrowotnych i szeroko rozumianego zachowania. Pacjent musi podporządkować się reżimowi terapeutycznemu, związanemu z częstymi badaniami, hospitalizacjami czy wreszcie bardzo obciążającymi metodami leczenia. Zmienia się sytuacja zawodowa chorego (absencja w pracy, nierzadko rezygnacja z pracy na rzecz świadczeń rentowych) czy rodzinna (zmiana w zakresie pełnienia ról - np. z osoby dominującej na osobę wymagającą opieki, zależną od innych). Wreszcie zmianie ulega funkcjonowanie fizyczne człowieka. Pojawiają się ograniczenia mobilności, często niepełnosprawność, okaleczenia. Wszystko to znajduje odzwierciedlenie w zmianie obrazu siebie chorego (por. Wojtyna, Życińska, Stawiarska, 2007). Nie bez znaczenia jest także samo leczenie, a właściwie jego skutki niepożądane. Chorzy mogą odczuwać znaczny dyskomfort fizyczny podczas leczenia (np. nudności, ból, zmęczenie, zaburzenia funkcji układu pokarmowego), mogą również pojawiać się reakcje psychiczne spowodowane stosowanym leczeniem: drażliwość, zaburzenia świadomości czy chwiejność emocjonalna, a nawet nasilone myśli suicydalne (por. Moorey, Greer, 2007). Chemioterapia swoją neurotoksycznością może powodować zaburzenia funkcjonowania poznawczego. Zjawisko to dotyczy znacznego odsetka chorych, np. w przypadku kobiet z rakiem piersi leczonych cytostatykami zaburzenia funkcji poznawczych obserwuje się u blisko 50% pacjentek (por. Ferguson, Cassel, Dawson, 2010; Staat, Segatore, 2005). Trudna sytuacja chorych sprawia zatem, iż jest to grupa ludzi szczególnie narażona na przeżywanie dystresu (Moorey, Greer, 2007) oraz częstsze występowanie zaburzeń psychicznych. Zaburzenia lękowe odnotowuje się u ok. 30% chorych, a problemy depresyjne u blisko 40% (Rymaszewska, Podolak-Dawidziak, Kiejna, 2007). Chorzy stają przed koniecznością podjęcia zadań adaptacyjnych, takich jak utrzymanie równowagi emocjonalnej, zachowanie satysfakcjonujących relacji z bliskimi, budowanie i zachowanie poczucia kontroli i kompetencji, radzenie sobie z niepewnością. Efekty tych aktywności wyznaczają z kolei poziom funkcjonowania fizycznego, psychicznego i społecznego chorego (de Ridder, Schreurs, 2001). (fragment tekstu)

EN

The aim of the study was to explore the impact of a short group rational behavioral therapy (RBT) on a quality of life among cancer patients. The study involved 217 people with cancer. 137 people formed the experimental group, which took part in the seven days, group psychotherapeutic classes, based on RBT. The control group consisted of 80 patients waiting for a therapy. The study was longitudinal and consisted of pre-and posttest (8 weeks after the end of the therapeutic influence). The quality of life was estimated by the Polish version of the SF-36v2. It was observed, that in the experimental group the quality of life increased in all areas of a health related quality of life, except for a physical functioning. These changes, with the exception of modifications in a role emotional scale, were bound up with RBT. In the control group the quality of life improved in the scales: a social functioning, a mental health and a bodily pain. However, the observed changes were higher in the experimental group. In both groups there was no deterioration in the quality of life in any of the investigated scales. In summary, the short group RBT can be a valuable complement to standard cancer therapy, particularly for people who seek help and have higher motivation to work. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Choroby nowotworowe; Leczenie; Zdrowie psychiczne; Odporność psychiczna

EN

Cancer; Medical treatment; Mental health; Psychological resistance

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2013
• Tom: 1(40) W poszukiwaniu wyznaczników jakości życia
• Strony: 179--196

Twórcy

autor

Ewa Wojtyna

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Andersen B.L. et al., 2004: Psychological, behavioral and immune changes after psychological intervention: a clinical trial. "Journal of Clinical Oncology", vol. 22 (17), s. 3570-3580.
• Bottomley A., 1997: Synthesizing cancer group interventions - a cancer group intervention in need of testing. "Clinical Psychology and Psychotherapy", vol. 4 (1), s. 51-61.
• Bredin M. et al., 1999: Multicentre randomised controlled trial of nursing intervention for breathlessness in patients with lung cancer. "BMJ", vol. 318, s. 901-904.
• Carver C., Antoni M., 2004: Finding benefit in breast cancer during the year after diagnosis predicts better adjustment 5 to 8 years after diagnosis. "Health Psychology", vol. 23 (6), s. 595-598.
• Cathcart F., 2006: Psychological distress in patients with advanced cancer. "Clinical Medicine", vol. 6, s. 148-150.
• Cordova M. et al., 2001: Posttraumatic growth following breast cancer: A controlled comparison study. "Health Psychology", vol. 20, s. 176-185.
• Dalton J.A. et al., 2004: Tailoring cognitive-behavioral treatment for cancer pain. "Pain Management Nursing", vol. 5 (1), s. 3-18.
• Ellis A., 1999: Terapia krótkoterminowa. Gdańsk.
• Fawzy F.I., Canada A.L., Fawzy N.W., 2003: Malignant melanoma: effects of a brief, structured psychiatric intervention on survival and recurrence at 10-year follow-up. "Archives of General Psychiatry", no. 60 (1), s. 100-103.
• Ferguson R.J., Cassel A., Daws on R., 2010: Cognitive effects of cancer chemotherapy in adult cancer survivors: Cognitive-behavioral management. "Journal of Rational-Emotive and Cognitive Behavior Therapy", vol. 28 (1), s. 25-41.
• Garratt A.M. et al., 2002: Quality of life measurement: bibliographic study of patient assessed health outcome measures. "British Medical Journal", vol. 324 (7351), s. 1417-1421.
• Helgeson V.S., Lepore S.J., Eton D.T., 2006: Moderators of the benefits of psychoeducational interventions for men with prostate cancer. "Health Psychology", vol. 25 (3), s. 348-354.
• Hersch J. et al., 2009: Psychosocial interventions and quality of life in gynaecological cancer patients: a systematic review. "Psycho-Oncology", vol. 18, s. 795-810.
• Hopko D.R. et al., 2008: Cognitive-behavior therapy for depressed cancer patients in a medical care setting. "Behavior Therapy", vol. 39 (2), s. 126-136.
• Juczyński Z., 1998: Poczucie własnej skuteczności jako wyznacznik zachowań zdrowotnych. "Promocja Zdrowia, Nauki Społeczne i Medycyna", nr 5 (14), s. 54-63.
• Kokoszka A., 2009: Wprowadzenie do terapii poznawczo-behawioralnej. Kraków.
• Lazarus R., Folkman S., 1984: Stress, appraisal and coping. New York.
• Majkowicz M., 2000: Problemy i perspektywy oceny jakości życia w chorobie nowotworowej (ujęcie krytyczne). W: Psychoonkologia. Red. K. de Walden-Gałuszko. Kraków, s. 141-148.
• Maultsby M.C., 2008: Racjonalna terapia zachowania. Podręcznik terapii poznawczo-behawioralnej. Wyd. 2. pol., popr. i uaktualnione. Przeł., uaktualnił, popr. i rozsz. M. Wirga. Żnin.
• Moorey S., Greer S., 2007: Terapia poznawczo-behawioralna osób z chorobą nowotworową. Przeł. M. Klimaszewska. Gdynia.
• Morrow G., Roscoe J.A., Hickok J.T., 1998: Nausea and vomiting. In: Psycho-oncology. Red. J.C. Holland, W. Breitbart, P.B. Jacobsen. New York, s. 476-484.
• Penedo F.J. et al., 2006: A randomized trial of group-based cognitive-behavioral stress management in localized prostate cancer: Development of stress management skills improves quality of life and benefit finding. "Annals of Behavioral Medicine", vol. 31 (3), s. 261-270.
• Rehse B., Pukrop R., 2002: Effects of psychosocial interventions on quality of life in adult cancer patients: Meta-analysis of 37 published controlled outcome studies. "Patient Education and Counseling", vol. 50, s. 179-186.
• Ridder D. de, Schreurs K., 2001: Developing interventions for chronically ill patients: is coping a helpful concept? "Clinical Psychology Review", vol. 21 (2), s. 205-240.
• Rymaszewska J., Podolak-Dawidziak M., Kiejna A., 2007: Zaburzenia psychiczne w przebiegu nowotworów. Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych. "Onkologia w Praktyce Klinicznej", T. 3 (supl. C, cz. 1), s. 439-444.
• Schipper H., 1990: Quality of life: Principles of the clinical paradigm. "Journal of Psychosocial Oncology", vol. 8 (23), s. 171-185.
• Sears S., Stanton A., Danoff-Burg S., 2003: The yellow brick road and the emerald city: Benefit finding, positive reappraisal coping and posttraumatic growth in women with early-stage breast cancer. "Health Psychology", vol. 22, s. 487-497.
• Staat K., Segatore M., 2005: The phenomenon of chemo-brain. "Clinical Journal of Oncology Nursing", vol. 9 (6), s. 713-721.
• Taylor S.E., 1983: Adjustment to threatening events. A theory of cognitive adaptation. "American Psychologist", vol. 38, s. 1161-1173.
• Tomich P., Helgeson V., 2002: Five years later: A cross-sectional comparison of breast cancer survivors with healthy women. "Psycho-Oncology", vol. 11, s. 154-169.
• Tomich P., Helgeson V., 2004: Is finding something good in the bad always good? Benefit finding among women with breast cancer. "Health Psychology", vol. 23, s. 16-23.
• Walden-Gałuszko K. de, 2011: Psychoonkologia w praktyce klinicznej. Warszawa.
• Walden-Gałuszko K. de, Majkowicz M., red., 1994: Jakość życia w chorobie nowotworowej. Gdańsk.
• Wirga M., Wojtyna E., 2008: Grupowa racjonalna terapia zachowania. W: M.C. Maultsby: Racjonalna terapia zachowania. Podręcznik terapii poznawczo-behawioralnej. Wyd. 2. pol., popr. i uaktualnione. Przeł., uaktualnił, popr. i rozsz. M. Wirga. Żnin, s. 347-370.
• Wirga M., Wojtyna E., 2010: Udręki zdrowego umysłu. Neuropsychologia cierpienia. W: Wielowymiarowość cierpienia. Red. J. Binnebesel, J. Błeszyński, Z. Domżał. Łódź, s. 31-51.
• Wojtyna E., 2012: Irrational suffering - An impact of cognitive behavioural therapy on the depression level and the perception of pain in cancer patients. In: Mental illnesses - evaluation, treatments and implications. Ed. L. L'Abate. S. 227-244. Strona internetowa: InTech. Tryb dostępu: http://www.intechopen.com/articles/show/title/irrational-suffering-an-impact-of-cognitive-behavioural-therapy-on-the-depression-level-and-the-perc. Data dostępu: 08.02.2013 r.
• Wojtyna E., Stawiarska P., 2010: Percepcja wsparcia społecznego a uczestnictwo w terapii poznawczo-behawioralnej u kobiet z rakiem piersi. W: Kryzysy, katastrofy, kataklizmy w perspektywie psychologicznej. Red. K. Popiołek, A. Bańka. Poznań, s. 305-316.
• Wojtyna E., Życińska J., Stawiarska P., 2007: The influence of cognitive-behavior therapy on quality of life and self-esteem in women suffering from breast cancer. "Reports of Practical Oncology and Radiotherapy", vol. 12 (2), s. 109-117.
• Yalom I., Leszcz M., 2006: Psychoterapia grupowa. Kraków.
• Zabalegui A. et al., 2005: Nursing and cancer support groups. "Journal of Advanced Nursing", vol. 51 (4), s. 369-381.
• Żołnierczyk-Zreda D. et al., 2009: Polska wersja kwestionariusza SF-36v2 do badania jakości życia. Warszawa.