Źródła ludzkiego zadowolenia z życia z punktu widzenia psychologii ewolucyjnej - wybrane zagadnienia

• Autorzy: Łukasz Jach

Warianty tytułu

The Sources of Humans' Satisfaction With Life in Terms of the Evolutionary Psychology - Selected Aspects

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W psychologii zagadnienia związane z subiektywnym poczuciem szczęścia i zadowolenia z życia porusza jej rozwijająca się subdyscyplina określana mianem psychologii pozytywnej (Seligman, 2008). Jak dotąd, wielość podejść i teorii formułowanych w ramach tej dziedziny uniemożliwia wskazanie jednego, dominującego stanowiska, dostarczającego narzędzi opisu i wyjaśnienia wszystkich zjawisk związanych z odczuwaniem, percepcją i poszukiwaniem szczęścia oraz życiowej satysfakcji. Przykładowo, teoria potrzeb sformułowana przez Ruuta Veenhovena (podaję za: Czapiński, 2008a) dość dobrze sprawdza się w warunkach analizy makrostruktur, takich jak państwo lub społeczeństwo, słabiej radzi sobie natomiast z problematyką poczucia zadowolenia z życia podejmowaną na poziomie konkretnej jednostki. Podobny problem dotyczy teorii Alexa C. Michalosa (podaję za: ibidem); jej autor zwraca uwagę na znaczenie porównań w budowaniu subiektywnego poczucia dobrostanu. Jeśli bowiem ludzi cechuje tendencja do określania poziomu satysfakcji ze swojego życia na podstawie zestawień z innymi, to jak wytłumaczyć powszechne zjawisko polegające na przeszacowywaniu poziomu własnego zadowolenia z życia (Nettle, 2005)? Próby stworzenia spójnej teorii dobrostanu psychicznego, jego przyczyn i wyznaczników od pewnego czasu podejmowane są również na gruncie psychologii ewolucyjnej. Ta silnie osadzona w perspektywie biologicznej gałąź psychologii od początku nastawiona jest na odkrywanie kolejnych, ukształtowanych w toku ewolucji elementów ludzkiej natury, wyrażającej się w działaniu mechanizmów psychicznych wykształconych ewolucyjnie (Buss, 2001). Ewolucjoniści sugerują, by wszelkie procesy zachodzące w obrębie psychiki uznawać za przejawy funkcjonowania ukształtowanych w procesie doboru naturalnego mechanizmów służących rozwiązywaniu występujących w środowisku problemów adaptacyjnych, z których najważniejsze wiążą się z przetrwaniem i reprodukcją. Teoria samolubnego genu (Dawkins, 2003) zakłada, że każdy żywy organizm jest jedynie swego rodzaju transporterem umożliwiającym międzypokoleniową replikację informacji zawartej w genach. (fragment tekstu)

EN

The topic of the article is evolutionary reflection on human sense of happiness, its causes and determinants. According to evolutionary foundations, emotional and cognitive processes connected with feeling of psychological well-being represent the symptom of functioning of psychic mechanisms developed in response to environmental problems of adaptation. Based on this thesis we present explanations of such phenomena as positive and negative emotionality, commonness of optimistic attitude and general positive inclination and influence of contemporary environmental conditions on our sense of happiness. The last part of the article treats shows some ways of practical employment of evolutionary knowledge to develop human well-being. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Jakość życia; Psychologia jednostki; Inteligencja emocjonalna; Dobrostan

EN

Quality of life; Individual psychology; Emotional intelligence; Well-being

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2013
• Tom: 1(40) W poszukiwaniu wyznaczników jakości życia
• Strony: 197--215

Twórcy

autor

Łukasz Jach

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Argyle M., 2008: Przyczyny i korelaty szczęścia. Przeł. J. Radzicki. W: Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Red. J. Czapiński. Warszawa, s. 163-203.
• Buss D.M., 2000: The evolution of happiness. "American Psychologist", vol. 55, s. 15-23.
• Buss D.M., 2001: Psychologia ewolucyjna. Przeł. M. Orski. Gdańsk.
• Czapiński J., 2008a: Psychologiczne teorie szczęścia. W: Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Red. J. Czapiński. Warszawa, s. 51-102.
• Czapiński J., 2008b: Spotkanie dwóch tradycji: hedonizmu i eudajmonizmu. W: Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Red. J. Czapiński. Warszawa, s. 13-17.
• Dawkins R., 2003: Samolubny gen. Przeł. M. Skoneczny. Warszawa.
• Diener E., Lucas R.E., Scolon Ch.N., 2006: Beyond the hedonic treadmill. Revising the adaptation theory of well-being. "American Psychologist", vol. 61, s. 305-314.
• Dittmar H., 2009: How do "body perfect" ideals in the media have negative impact on body image and behaviors? Factors and processes related to self and identity. "Journal of Social and Clinical Psychology", vol. 28, s. 1-8.
• Gazzaniga M.S., 2011: Istota człowieczeństwa. Przeł. A. Nowak. Sopot.
• Giddens A., 2006: Nowoczesność i tożsamość. Przeł. A. Szulżycka. Warszawa.
• Górnik-Durose M., 2005: Psychologiczne koszty materialnego dobrobytu. "Kolokwia Psychologiczne", nr 13, s. 205-218.
• Haselton M.G., Nettle D., 2006: The paranoid optimist: An integrative evolutionary model of cognitive biases. "Personality and Social Psychology Review", vol. 10, s. 47-66.
• Isen A.M., 2008: Rola neuropsychologii w zrozumieniu korzystnego wpływu afektu pozytywnego na zachowania społeczne i procesy poznawcze. Przeł. J. Suchecki. W: Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Red. J. Czapiński. Warszawa, s. 284-302.
• Kasser T., Ahuvia A., 2002: Materialistic values and well-being in business students. "European Journal of Social Psychology", vol. 32, s. 137-146.
• Klein S., 2009: Czas. Przewodnik użytkownika. Przeł. K. Żak. Warszawa.
• Kramer R.B., 1998: Paranoid cognition in social systems: Thinking and acting in the shadow of doubt. "Personality and Social Psychology Review", vol. 2, s. 251-275.
• Larsen J.T. et al., 2008: Czerpanie korzyści z niepowodzenia: o zaletach współpobudzenia emocji pozytywnych i negatywnych. Przeł. J. Suchecki. W: Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Red. J. Czapiński. Warszawa, s. 303-316.
• Lorenz K., 1986: Regres człowieczeństwa. Przeł. A.D. Tauszyńska. Warszawa.
• Migula P., 2004: Środowisko oddziałuje na nas. Jakie są granice przystosowania? W: Biomedyczne mechanizmy rozwoju z elementami higieny szkolnej. Red. B. Doleżych, P. Łaszczyca. Toruń, s. 260-275.
• Myers D.G., 2000: The funds, friends and faith of happy people. "American Psychologist", vol. 55, s. 56-67.
• Myers D.G., 2008: Bliskie związki a jakość życia. Przeł. J. Radzicki. W: Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Red. J. Czapiński. Warszawa, s. 165-203.
• Nettle D., 2005: Szczęście sposobem naukowym wyłożone. Przeł. E. Józefowicz. Warszawa.
• Nettle D., 2006: The evolution of personality variation in humans and other animals. "American Psychologist", vol. 61, s. 622-631.
• Neuhoff J.G., 1998: Perceptual bias for rising tones. "Nature", vol. 395, s. 123-124.
• Pawłowski B., red., 2009: Biologia atrakcyjności człowieka. Warszawa.
• Ryff C.D., Keyes C.L.M., 1995: The structure of a psychical well-being revisited. "Journal of Personality and Social Psychology", vol. 69, s. 719-727.
• Ryff C.D., Singer B.H., 2008: Paradoksy kondycji ludzkiej: dobrostan i zdrowie na drodze ku śmierci. Przeł. M. Szuster. W: Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Red. J. Czapiński. Warszawa, s. 147-162.
• Sapolsky R.M., 2011: Dlaczego zebry nie mają wrzodów? Psychofizjologia stresu. Warszawa.
• Seligman M.E.P., 2008: Psychologia pozytywna. Przeł. J. Radzicki. W: Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Red. J. Czapiński. Warszawa, s. 18-32.
• Szacki J., 2007: Historia myśli socjologicznej. Warszawa.
• Szlendak T., 2011: Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa.
• Tiggermann M., 2002: Media influences on body image development. In: Body image. A handbook of theory, research and clinical practice. Eds. T.F. Cash, T. Pruzinsky. New York-London, s. 91-98.
• Tooby J., Cosmides L., 2005: Conceptual foundations of evolutionary psychology. In: The handbook of evolutionary psychology. Ed. D.M. Buss. Hoboken, s. 5-67.
• Turowski J., 2001: Socjologia. Wielkie struktury społeczne. Lublin.
• Wojciszke B., 2005: Psychologia miłości. Gdańsk.
• Wosińska W., 2008: Oblicza globalizacji. Sopot.
• Wróbel S., 2010: Umysł, gramatyka, ewolucja. Warszawa.
• Zaleśkiewicz T., 2011: Psychologia ekonomiczna. Warszawa.